Vanuatu

Republiek Vanuatu
*Ripablik blong Vanuatu* (Bislama)
*Republic of Vanuatu* (Engels)
*République de Vanuatu* (Frans)
Vlag	Wapen
	Nasionale leuse: ; Long God yumi stanap (Bislama); With God we stand (Engels); Nous nous tenons devant Dieu (Frans); (Afrikaans: "In God staan ons")
	Volkslied: Yumi, Yumi, Yumi; (Bislama vir: "Ons, Ons, Ons");
Hoofstad	Port Vila 17°45′S 168°18′O / 17.750°S 168.300°O
Grootste stad	Port Vila
Amptelike tale	Bislama, Engels en Frans
Regering ; • President; • Eerste minister	Unitêre parlementêre; grondwetlike republiek; Nikenike Vurobaravu; Charlot Salwai
Onafhanklikheid • van Frankryk en; die Verenigde Koninkryk;	; ; 30 Julie 1980
Oppervlakte; - Totaal; ; - Water (%)	; 12 189 km2 (157ste); 4 706 myl2; feitlik geen
Bevolking; - 2023-skatting; - 2020-sensus; - Digtheid	; 335 966 (182ste); 300 019; 27,6 / km2 (188ste); 71,5 / myl2
BBP (KKP); - Totaal; - Per capita	2023-skatting; $1 002 miljoen (178ste); $3 001 (155ste)
BBP (nominaal); - Totaal; - Per capita	2023-skatting; $1 064 miljoen (175ste); $3 188 (124ste)
MOI (2021)	0,607 (140ste) – medium
Gini (2019)	32,3 – medium
Geldeenheid	Vatu (VUV)
Tydsone; - Somertyd	VUT (UTC+11); nie toegepas nie (UTC+11)
Internet-TLD	.vu
Skakelkode	+678

Vanuatu (Engels: [ˌvɑːnuˈɑːtu], vah-noo-AH-too, luister (hulp·inligting) of [vænˈwɑːtu], van-WAH-too; Bislama en Frans: [vanuatu]), amptelik die Republiek Vanuatu (Bislama: Ripablik blong Vanuatu; Engels: Republic of Vanuatu; Frans: République de Vanuatu), is 'n eilandstaat in die Stille Oseaan en Oseanië. Dit beslaan 'n oppervlakte van 12 189 km² en het 'n bevolking van 335 966 in 2023 gehad. Vanuatu is in die ooste van Australië, in die suidooste van die Salomonseilande, in die weste van Fidji en in die noordooste van Nieu-Kaledonië geleë. Die hoofstad en grootste stad is Port Vila. Vanuatu is 'n onafhanklike republiek binne die Britse Statebond met 'n president as staatshoof.

Vanuatu was bevolk deur Melanesiërs. Vanuatu (van-WAH-toe) beteken "ons land" en die plaaslike mense noem hulself die "Ni-Vanuatu". Voor hul onafhanklikheid in 1980 van die Verenigde Koninkryk en Frankryk was hierdie groep van 83 eilande bekend as die Nuwe Hebride – 'n naam wat deur kommandeur James Cook gegee is na aanleiding van die Hebride in Skotland. In 1606 het die eerste Europeërs onder leiding van die Portugese ontdekkingsreisiger Fernandes de Queirós die grootste eiland van die argipel bereik. Nadat die krone van Portugal en Spanje verenig is, het Queirós die argipel vir Spanje as deel van Spaans-Oos-Indië opgeëis en dit La Austrialia del Espíritu Santo genoem.

Alhoewel Vanuatu se ampstale Engels, Frans en Bislama is, word daar 105 ander tradisionele tale dwarsoor die eilande gepraat.

Daar is 'n aktiewe vulkaan genaamd Azur op die suidelike eiland Tanna geleë en die eiland Ambrym het ook aktiewe vulkane.

Etimologie

Vanuatu se naam is afgelei van die woord vanua ("land" of "tuis"),^[9] wat in verskeie Austronesiese tale voorkom en op sy beurt afgelei is van die Proto-Austronesiese banua, en die woord tu ("om te staan").^[10] Saam verwys albei woorde na die onafhanklike status van die nuwe land.^[11]

Verwysings

↑ (en) Harrison Selmen (17 Julie 2011). "Santo chiefs concerned over slow pace of development in Sanma". Vanuatu Daily Post. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Januarie 2012. Besoek op 25 Januarie 2012.
↑ (en) John Lynch, Fa'afo Pat, red. (1993). Proceedings of the first International Conference on Oceanic Linguistics. Australian National University. p. 319.
↑ (en) G. W. Trompf (1987). The Gospel Is Not Western: Black Theologies from the Southwest Pacific. Orbis Books. p. 184.
↑ (en) "Vanuatu Population (2023)". Worldometer. Besoek op 7 September 2023.
↑ (en) "2020 National Population and Housing Census - Basic Tables Report, Volume 1, Version 2" (PDF). Regering van Vanuatu. 17 November 2021. Besoek op 7 September 2023.
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 (en) "Vanuatu". Internasionale Monetêre Fonds. April 2023. Besoek op 7 September 2023.
↑ (en) "Human Development Report 2021/2022" (PDF). United Nations Development Programme. 2021. Besoek op 7 September 2023.
↑ (en) "Gini Index – Vanuatu". Wêreldbank. Besoek op 7 September 2023.
↑ (en) Sabine C. Hess (2009). Person and Place: Ideas, Ideals and the Practice of Sociality on Vanua Lava, Vanuatu. Berghahn. p. 115. ISBN 978-1-84545-599-6.
↑ (en) "Entry *tuqu". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Oktober 2020. Besoek op 24 Oktober 2020.
↑ (en) Terry Crowley (2004). Bislama reference grammar. UP Hawaii. p. 3. ISBN 978-0-8248-2880-6.