Z Frankriich si d Gmeinde (frz. communes, Sg. commune) die understi Ebeni vo de Collectivités territoriales (Gebietskörperschafte), underhalb vo de Regione und Departemänt. Mä cha sä vergliiche mit de Gmeinde oder politische Gmeinde in de dütschsproochige Länder. Im Ganze git s uf em französische Staatsgebiet – inklusiv d Gmeinde in de Überseegebiet – 36.782 Gmeinde (Stand: 1. Januar 2009).
Territoriali Gliiderig
D Sälbstverwaltig vo de Gmeinde isch unabhängig vo de übergordnete Gebietskörperschafte – de Regione und Departemänt – und vo dr administrative Undergliiderig vo de Departemänt in Arrondissements und Kantön. E Sonderstellig het d Stadt Paris, wo gliichzitig e Gmeind und e Departemänt isch.
Alli Gmeinde im französischen Mueterland si ganz Deil von ere Region, eme Departemänt und – mit Usnahm vo Paris – eme Arrondissement vom beträffende Departemänt. D Gränze vo de Kantön überschniide sich hingege deilwiise mit dene vo de Gmeinde. Chliineri Gmeinde si Deil vom ene Kanton, grösseri Gmeinde si hingege hüfig sälber in Kantön underdeilt, wo au benochberti chliineri Gmeinde ganz oder deilwiis chönne umfasse.
D Gmeinde Paris, Lyon und Marseille si in Arrondissements gliideret, wo d Funktion vo Stadtbezirke hai und nid mit de Arrondissements vo de Departemänt sötte verwächslet wärde.
Näben em Mueterland und de vier Überseedepartemänt si au die meisten andere Überseegebiet in Gmeinde gliideret. Usnahme si nume Wallis und Futuna, wo sich us drei Königriich (royaumes coutumiers) zsämmesetzt, wo sich uf lokali Draditione stütze. Die Königriich si ihrersits in 36 Dörfer iideilt, Saint-Barthélemy und Saint-Martin und d Gebiet ohni ständigi Iiwohner (Französischi Süd- und Antarktisgebiet und Clipperton-Insle), wo keini lokale Gebietskörperschafte hai.
Vo de 36.782 Gmeinde (Stand: 1. Januar 2009) si 36.570 im europäische Frankriich, 112 in de Überseedepartemänt und 100 in de übrige Überseegebiet. D Zahl vo de sälbständige Gmeinde isch z Frankriich im Vergliich zu andere Länder sehr hoch, wil in de letzte 200 Johr kei systematischi Gmeindireform stattgfunde het.
Innerhalb von e baar Gmeinde git s no Communes associées (öbbe: assoziierti Gmeinde oder Deilgmeinde), im Ganze 730 zum Stand vo 2006. Drbii handlet es sich um Gmeinde, wo früehner emol sälbständig gsi si und wo immer no e begränzti Eigeständigkeit innerhalb vo dr neue Gmeind hai.
In dr statistische Gebietsiideilig vo Eurostat entspräche die französische Gmeinde (so wie die dütsche) dr Ebeni LAU 2. D Gmeinde si dur INSEE-Codes eidütig identifiziert.
Gschicht
D Gmeinde si us de Stedt und Chillegmeinde vom Ancien Régime entstande und si 1789 noch dr Französische Revolution institutionalisiert worde. 1884 hai si dur Gsetz über d Wahl vom conseil municipal wiitgehendi Autonomii überchoo.
Organ vo dr Gmeind
Jedi Gmeind het e Gemeindiroot (Conseil municipal). Däm siini Mitgliider wärde in diräkter Wahl gwehlt. Dr Root wehlt us sine Reihe e Bürgermeister (maire) und däm siini Beigordnete (adjoints). Dr Bürgermeister isch dr Dräger vo dr Exekutivgwalt, vertritt d Gmeind gege usse und verwaltet s Budget.
Gmeindiverbänd
Benochberti Gmeinde chönne sich zum ene Gmeindiverband zsämmeschliesse, wo z Frankriich je noch Grössi und Status as Communauté urbaine, Communauté d’agglomération oder Communauté de communes bezeichnet wird. Zur Zeit (2004) git s z Frankriich 14 Communautés urbaines, wo zsämme mehr as 6 Millione Iiwohner hai, 155 Communautés d'agglomération mit zsämme mehr as 19 Millione Iiwohner und 2.286 Communautés de communes mit zsämme fast 24 Millione Iiwohner.
Litratur
- Claude Motte u. a.: Communes d'hier, communes d'aujourd'hui. INED, Paris 2003, ISBN 2-7332-1028-9.
