- Iste articlo tracta sobre a Mula. Ta altros emplegos d'o termin «mula» se veiga Mula (desambigación).
A Mula (oficialment, en castellano, «La Mula») ye una aldeya aragonesa d'o municipio d'a Fueva, en a comarca de Sobrarbe y a provincia de Uesca. Actualment se troba despoblada.
Cheografía
A Mula s'asienta en un cerro en a man meridional d'a sierra Ferrera, que recibe o nombre de «cerro d'a Mula» u «sarrato d'a Mula». Ye en o norte d'a subcomarca natural de a Fueva, en o que en a redolada se conoix como Baixo Penyas. O cerro d'a Mula se prolarga un poquet mas que l'altro cerro visible en os calcils de a Penya Montanyesa, que ye o de Sant Veturián (a 1 km mas ta ponient), y guarda una altitut cuasi homochenia en a suya loma cuasi dica l'extrimo de mas luent de a sierra, que será 700 u 800 metros t'adintro d'a Fueva.
A posición d'o casar de a Mula, que no son si que dos casas, ye en a punta d'o cerro que ye mas luent d'a sierra, en cosirando sin guaire dificultat un buen troz d'a val d'o río d'a Nata y d'a valleta d'o barranco d'o Plano, concretament en o paso por a on que as dos cuencas se comunican que ha nombre «Cuello d'Arro», y en estando a la vegada tamién fácil de desfensar por toz os costaus menos uno. Isto fa pensar que, como con muitos altros lugars gosa pasar, as oríchens de a población sigan de cualque estructura desfensiva medieval, que podría haber feito d'embrión ta l'asentamiento.
L'acceso de que disposa ye una pista de tierra (transitable con 4x4) que puya dende Moliniás fendo una vuelta por as pardinas de a Marinyosa y o Mediano, con un recorrido aproximau de 4 km dende Moliniás. A dita pista s'enfila por o recuesto d'o tozal de Sant Chorche (1037 m, debaixo d'a Espelunca) ta dimpués amanar-se t'a Mula dende dezaga, por a loma d'o cerret que ella domina.
En chunto con o Mediano, a Marinyosa y Moliniás, a Mula feba parte de a partida de «Fosau Alto», d'o municipio de Fosau. Cuan l'achuntamniento de Fosau desapareixió, as cuatro pardinas mas Fosau s'achuntón en l'achuntamiento de Toledo d'a Nata, en o cual remanión dica l'absorción d'iste municipio en o municipio de a Fueva en a decada de 1960.[1]
Zaguers habitants
A Mula se composa de dos casas: Casa Altemir[2] y Casa Felipe. A segunda se troba despoblada dende meyaus de a decada de 1960,[2] pero en Casa Altemir habió 2 habitants dica finals de a decada de 1990. A ilesieta ye consagrada a l'advocación de Sant Bartolomeu,[2] patrón de lugar, y en l'actualidat amenaza con espaldar-se.
Os habitants de Casa Altemir yeran os chirmans José y Pilar Castillón Peiret. Sobre José, Severino Pallaruelo, que lo conoixió y le vesitaba con frecuencia, escribió o libro José, un hombre de los Pirineos (PRAMES, 1996) en o que recorre con fotos y relato as diferents actividaz agricolas y ganaderas que l'anciano feba mientres tot l'anyo. Tamién fue uno d'os zaguers que teneba una raza de gallina antiga autoctona d'Aragón conoixita en l'actualidat como gallina de Sobrarbe, y que chunto con eixemplars d'atros lugars d'a redolada fuoron fundamentals ta a suya recuperación.[3]
Toponimia
Seguntes l'autor uescano Manuel Benito Moliner, o nombre d'«a Mula» dimana d'o latín <*MOLA, con o significau d'una elevación d'o terreno. Isto prene especial sentido si se conta con a posición orografica de l'aldeya, que chusto ye en l'altura d'un sarrato.
Fiestas
Referencias
Bibliografía relacionada
.svg){kind=small}
