Leida

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Leida Lleida Lérida
Municipio de Catalunya
A Seu Viella de Leida.
Entidat  • Estau  • Comunidat  • Provincia  • Comarca	Municipio  Espanya  Catalunya Leida Segriá
Superficie	211,7 km²
Población  • Total	143 094 hab. (2013)
Altaria  • Meyana	155 m.
Distancia  • 130 km  • 140 km	enta Barcelona enta Zaragoza
Alcalde	Miquel Pueyo i París
Codigo postal	25001–25008
Chentilicio	Leridano/a[1]
Ríos	Río Segre
Coordenadas	41°37’ 0’’N 0°37’59’’E
Leida Leida en Catalunya
Web oficial

Leida^[2][3][4] (en catalán y oficialment: Lleida; en castellano: Lérida) ye un municipio y una ciudat catalana, capital d'a provincia de Leida y d'a comarca d'o Segrián (Catalunya).

En 2009 a población d'a ciudat ye de 135.919 habitants, en una superficie de 211,70 km². A densidat de población ye de 642,04 hab/km².

Ye una ciudat con una destacata importancia historica, estando a capital d'o pueblo prerromano d'os ilerchez, y convertindo-se en un municipium de l'Imperio Romano mientres César Augusto. Conquerita por os musulmans en primerías d'o sieglo VIII, fue reconquerita por Remón Berenguer IV de Barcelona y Ermengol IV d'Urchel en 1149, ta convertir-se en una d'as prencipals ciudaz d'a Corona d'Aragón, fundando-ne-ie en 1297 por Chaime II d'Aragón o Estudio Cheneral de Leida, a primera universidat d'a Corona d'Aragón y una d'as primeras d'a peninsula iberica. Tamién estió puesto de luitas mientras a Guerra d'os Segadors, a Guerra de Succesión espanyola, a Guerra d'o Francés y a Guerra Civil espanyola.

A ciudat de Leida ye situata a 155 metros d'altaria sobre o livel d'a mar, a o canto d'o río Segre, a una distancia de 130 km d'a ciudat de Barcelona, a capital de Catalunya, y de 140 d'a ciudat de Zaragoza.

O suyo termin municipal muga con Alcarràs, Almacelles, Alpicat, Albatàrrec, Artesa de Lleida, Alcoletge, Els Alamús, Corbins, Gimenells i el Pla de la Font, Torrefarrera y Torre-serona.

A ciudat de Leida fue conquerita por as tropas cristianas de Remón Berenguer IV, conte de Barcelona y princeps d'Aragón, y d'Ermengol IV, conte d'Urchel, o 24 d'octubre de 1149. En agosto de 1150, se celebró en a ciudat (en o suyo castiello de La Suda) o matrimonio entre Peronella, heredera d'o Reino d'Aragón, y Remón Berenguer IV.

O 22 de chulio de 1203, en una ceremonia presidita por Pero III, rei d'Aragón, y Gombau de Camporrels, bispe de Leida, se pone a primera piedra d'a Seu Viella de Leida.

En octubre de 1707, en a Guerra de Succesión espanyola, Leida ye conquerita por as tropas castellanas de Felipe V. A ciudat medieval ye espullata, as ilesias se converten en cuartels, a Paeria (l'achuntamiento) ye disuelta y se cierra o Estudi General (a Universidat de Leida).

O 5 de noviembre de 1823 dentran en Leida as tropas de l'Exercito francés, os clamatos Cient Mil Fillos de Sant Loís.

En l'aragonés baixorribagorzán de Chuseu y Torres dicen Llèida. O exotoponimo aragonés sin L palatalizata lo podemos trobar en dos versions tardanas d'as Cronicas d'os Chudeces de Teruel referindose a lo escaicito en l'anyata chudicial 1485-1486:

En o lexico comercial aragonés d'o sieglo XV en Uesca s'escribiba Leyda (Draps mescla de Leyda)^[5]

O nombre viene d'o latín ILERDA, d'o ibero ILTIRTA.^[6]

• Castiello de La Suda de Leida, un castiello repui d'a presencia andalusí en a ciudat. Ye en iste castiello a on se fació a voda de Peronella d'Aragón con Remón Berenguer IV.
• Castiello de Gardeny, d'o sieglo XII, en estilo romanico, que estió propiedat d'a Orden d'o Temple.
• Ilesia de Sant Lorient de Leida, d'estilos romanico y gotico.
• Palacio de la Paeria de Leida (ye decir, a Casa d'a Villa), en estilo romanico.
• Ilesia de Sant Martín de Leida, d'o sieglo XII, una ilesia en estilo romanico.
• Seu Viella de Leida, una seu bispal d'o sieglo XIII, con un claustro d'o sieglo XIV y un campanar d'o sieglo XV.^[7]
• Hespital de Santa María, d'estilo gotico.
• Seu Nueva de Leida, un edificio d'o sieglo XVIII en estilo barroco.
• Ilesia de Sant Chuan de Leida, una ilesia d'o sieglo XIX en estilo neogotico.

• N-II.
• N-240.
• Linia 200 d'Adif.
  • Estación de Leida-Pirineus.
• N-230.

• Se veigan as imáchens de Commons sobre Leida.
• Turismo de Leida.
• Pachina web oficial municipal de Leida.
• Institut d'Estudis Ilerdencs.
• Información de Leida en a pachina web d'a Cheneralidat de Catalunya.
• Información de Leida en a pachina web de l'Institut d'Estadística de Catalunya.