Estratéxicamente asitiada ente'l Cuernu d'Oru y el mar de Mármara nel puntu d'alcuentru d'Europa y Asia, la Constantinopla bizantina foi baluarte de la Cristiandá y heredera del mundu griegu y romanu.[ensin referencies] A lo llargo de la Edá Media foi la mayor y más rica ciudá d'Europa[ensin referencies], y conocida como «la Reina de les Ciudaes» (Basileuousa Polis). Per otra parte, foi llamada la Encruciada del Mundu, pos yera'l nexu de comerciu ente Asia, Europa y África (marítimu).
Dependiendo de los sos gobernantes y el momentu históricu, tuvo distintos nomes; ente los más comunes tán Bizanciu (en griegu Byzantion), Stamboul o Nueva Roma (en griegu Νέα Ῥώμη, en llatín Nova Roma), esti postreru un nome más eclesiásticu qu'oficial. Foi conocida pola Guardia Varega col nome de Miklagarðr (Gran Ciudá). Foi rebautizada oficialmente Istambul (el so nome actual) en 1930 por aciu la Llei Turca de Serviciu Postal, una de les reformes nacionales impulsaes por Atatürk.
Constantino'l Grande, fundador de la ciudá
Nel añu 324 Constantín I el Grande, l'emperador que fundaría la ciudá de Constantinopla sobre l'antigua ciudá de Bizanciu,[2] vence al coemperador romanu Licinio (Flavio Valerio Licinio Liciniano 250-325), tresformándose nel home más poderosu del Imperiu Romanu. Nesi contestu decidió convertir la ciudá de Bizanciu na capital del Imperiu, empezando los trabayos pa enguapecer, recrear y protexer la ciudá. Pa ello utilizó más de cuarenta mil trabayadores, la mayoría esclavos godos.
Mapa de la Constantinopla bizantina.
Dempués de seis años de trabayos, escontra'l 10 de mayu de 330, y entá ensin rematar les obres —terminar en 336— Constantino inauguró la ciudá con unos ritos tradicionales, que duraron 40 díes. La ciudá entós cuntaba con unos 30 000 habitantes. Un sieglu más tarde algamara'l mediu millón, convirtiéndose na ciudá más grande del mundu; dellos autores, en determinaos momentos de la so historia, lleguen a atribuyi-y hasta un millón.
Rebautizada Nea Roma Constantinopolis (Nueva Roma de Constantino), anque popularmente llamada Constantinopolis (en griegu Κωνσταντινούπολις), foi reconstruyida a semeyanza de Roma, con catorce rexones, foru, capitoliu y senáu, y el so territoriu sería consideráu suelu itálicu (llibre d'impuestos). Al igual que la capital itálica, tenía siete colina.
Constantino destruyó los templos esistentes, y escorrió a los paganos, ye más, construyó nuevos templos pa cristianos, especialmente influyíu por estos postreros. Tal ye asina que mientres el so gobiernu abolió la crucifixón, les lluches ente gladiadores, regulóse'l divorciu, dándose mayor proteición llegal a la muyer y caltúvose una mayor contención y represión sexual[necesita referencies], según les costumes que dempués se convertiríen en cristianes. Amás construyó ilesies como la de Santa Irene y la ilesia-mausoléu, onde foi soterráu l'emperador. Constantino enxamás se declaró relixosu, namái lo aportar# a nel llechu de muerte, siendo bautizáu pol arrianoEusebio de Nicomedia.
Nueva Roma foi enguapecida a cuenta de otres ciudaes del Imperiu, que les sos ameyores obres fueron escalaes y treslladaes a la nueva capital. Nel foru asitióse una columna onde se emplazó una estatua d'Apolo a la que Constantino fixo quitar la cabeza p'asitiar un retruque de la suya. Treslladáronse mosaicos, escultures, columnes, obeliscos, dende Alexandría, Éfesu y sobremanera dende Atenes. Constantino nun reparó en gastos, pos quería llevantar una capital universal.
La ciudá cuntaba con un hipódromu, construyíu en tiempos de Septimio Severu (añu 203), que podía allugar más de 50 000 persones y yera la sede de les fiestes populares y de los homenaxes a los xenerales victoriosos del Imperiu. Les sos tribunes tamién fueron testigu de tribunales onde se dirimían los casos más relevantes. Anguaño, l'hipódromu namái ye una plaza del centru de la ciudá (Istambul), onde se caltienen los dos obeliscos que s'atopaben na exa de la pista, unu d'ellos perteneciente al faraón exipciu Tutmosis III.
Tamién se dio gran importancia a la cultura. Constancio II creó una de les primeres universidaes del mundu al fundar, nel 340, la Universidá de Constantinopla, anque depués fuera reformada pol emperador Teodosio II en 425. Nella enseñábase Gramática, Retórica, Derechu, Filosofía, Matemática, Astronomía y Medicina. La universidá constaba de grandes salones de conferencies, onde enseñaben les sos 31 profesores.
Al morrer Constantino, la fragmentación del Imperiu Romanu yera un fechu. Sicasí, esto nun se produciría hasta la muerte d'unu de los sos socesores: Teodosio, quien en 395 estremó en dos l'Imperiu y dexó el mandu de la parte occidental, con sede en Roma, al so fíu Honorio; y la parte oriental, con sede en Constantinopla, al so otru fíu, Arcadio, a diferencia de la parte occidental que la so decadencia foi cada vez mayor, caltúvose puxante hasta 1453. A Teodosio débese'l foru del so nome na antigua Constantinopla.
En dómina del emperador Xustinianu (527-565) construyóse'l templu de Santa Sofía, onde los sos arquiteutos tuvieron qu'escurrir una cúpula pa cubrir l'ampliu edificiu de planta rectangular. Tan complexu foi'l trabayu que la primer cúpula derrumbóse; la segunda ye la que güei se puede ver nel edificiu. Xustinianu tamién construyó la ilesia de los santos Sergio y Baco, ente 527 y 536 dempués de Cristu
Mientres el gobiernu del emperador Heraclio (610-641) creóse l'Academia Patriarcal de Teoloxía, que depués fuera entamada tamién como universidá.
Nel sieglu XII foi la ciudá más grande y rica d'Europa.[3]
Muralles
Les muralles de la ciudá daten del sieglu V y teníen una estensión de 30 km, de los cualos namái queden siete, restauraos en 1980. Esti sistema defensivu, que cuntaba con torres y fosos, namái foi superáu en dos causes: la primera en 1204 pol exércitu de la Cuarta Cruzada, que derrocó al emperador —anque mandó reconstruyila al recuperar la ciudá— y la segunda en 1453 pol Sultán otomanuMehmet II Fatih el Conquistador, na famosa «Toma de Constantinopla».
Robert de Clari: La conquista de Constantinopla (Li estoires de chiaus qui conquisent Coustantinoble). Ed. de 1868 de Paul-Édouard-Didier Riant (1836 -1888).
Testu en francés antiguu, con introducción y anotaciones en francés modernu, nel sitiu de Philippe Remacle.
