Los sos coordenaes xeográfiques son 36º 51' N, 5º 19' O. Asítiase a una altitú de 590 metros y a 131 quilómetros de la capital de provincia, Cádiz.
Historia
En dómina prehistórica puede confirmase la presencia del home por estes paraxes por aciu descubrimientos arqueolóxicos, prueba d'ello la esistencia del Dolmen del Xigante conocíu como "Tumba del Xigante" nel términu municipal. En dómina Romana esisten nicios de la esistencia d'Irippo, atopándose monedes acuñaes pol Emperador Augusto.
Guerra de Granada
Documentalmente tiense constancia de que l'allugamientu onde s'alluga El Gastor foi plaza militar de Zahara de la Sierra yá en 1369 col rei Alfonsu X El Sabiu. En 1407 el so matriz Zahara de la Sierra ye ocupada polos cristianos, recuperándola de nuevu los musulmanes en 1481; definitivamente Zahara de la Sierra ye reconquistada por Don Rodrigo Ponce de León y Núñez a los musulmanes el 28 d'ochobre de 1483.
L'orixe remontar a la política de repoblación de les villes reconquistaes por Don Rodrigo Ponce de León y Núñez xuntaes a la Corona de Castiella a mediaos del sieglu XV, per parte del herederu de la Casa d'Arcos, Rodrigo Ponce de León y Ponce de León en 1.520. El repartu de la tierra que proclama'l I duque d'Arcos, marca l'orixe de la colonización de la Villa d'El Gastor, creándose en principiu como nucleu agrariu y comercial. La esistencia d'una fonte dio llugar a la construcción de les primeres cases, atrayendo a vecinos del so matriz Zahara a colonizar les tierres esistentes a los pies del Picu Lagarín
Ente los sieglos XV y XVIII, poblar de Castores (El Gastor), al igual que lu puebla d'Algodonales (Algodonales) y La Muela; pertenecía jurisdiccionalmente y formaba parte del Marquesáu y Señoríu de Don Rodrigo Ponce de León y Ponce de León, I Duque d'Arcos y II Marqués de Zahara. Poblar de Castores (El Gastor), tenía xurisdicción pedánea, y l'autoridá yera un Alcalde nomáu pola Villa de Zahara y confirmáu pol Duque.
Guerra de la Independencia
Mientres la invasión Francesa foi trubiecu de bandoleros, ente ellos el destacáu José María El Tempranillo que tenía novia n'El Gastor. Coincidiendo col final de la guerra de la independencia, El Gastor independizar del so matriz Zahara recibiendo'l Títulu de Villa en 1834.
Guerra Civil
Mientres la guerra civil, el pueblu foi apoderáu pol bandu nacional de la Falanxe, sufriendo una dura posguerra con grandes represiones, d'ende salieron na serranía los bandoleros como Diego Corrientes, El Cerrito ó Potaxe, que foi muertu na sierra de Zahara y pasiáu el so cadabre nuna mula pol pueblu d'El Gastor.
Cites y Descripciones
- Pascual Madoz: Vecindá con conceyu na provincia de Cádiz (21 llegües), part* xudicial de Olvera ( 2 ) , dióc, audiencia territorial y ciudá g. de Sevilla (15) SIT* á la izquierda del r.Guadalete y falda sept. d'unu de los cuetos ma" yores de la sierra de Ronda llamáu'l Tajo ó Peñón de Algarin, con bona ventilación especialmente del Este y CLIMA tostó, siendo les enfermedaes más frecuentes flegmasías. Tien 3 1 5 C A SAS formando cuerpu de población, distribuyíes nuna plaza y delles cais ; escuela d'instrucción pública allegada por 50 alumnos, dotada con 6 reales diarios; otra de neñes ensin asignación , á la qu'asisten 3 0 ; ilesia parroquial d'entrada (San José) sirvida por un cura que la so vacante ye de provisión ordinaria, y una fonte d'agües ferriales y sulfuroses de la que se surten los veciudad Confina el términu al N. col de Olvera ( 1 /2 llegües); Y. el de Ronda (provincia de Málaga); S . Grazalema (partíu d'esti nome), y O. Zahara ( 1 / 2 ) . El TERRÉN ye secu, cascayosu, areniscu , magrizu y calidable mediana con dalgún monte allegante á la v. pobláu d'encines; baña en parte'l términu'l r. Guadaleteó Sa'ado que tien el so orixe na redoma de Grazalema. Los CAMINOS son locales y atópense en mala traza. La CORRESPONDENCIA recibir 2 vegaes na selmana traida por balijero de la adm. de Ronda, IND. l'agrícola y pecuaria con 3 molinos fariñeros, PROD. ceberes, siendo la mayor collecha la de trigu ; cría ganáu de toa clase , anque en curtiu númberu, y caza de perdices y coneyos. POBL. 380 veciudad, 1,200 almes RIQUEZA IMP. 68,523reales
Demografía
Gráfica d'evolución demográfica d'El Gastor ente 1900 y 2005
Fonte Institutu Nacional d'Estadística d'España - Ellaboración gráfica por Wikipedia
Según l'INE, nel añu 2016 cuntaba con 1.783 habitantes. La so estensión superficial ye de 27,55 km² y tien una densidá de 66,75 hab/km².
Dolmen del Xigante;ye una gran tumba d'arquiteutura megalítica, de corredor con cámara enanchada, esistente nel Peñón Algarín, dientro del términu municipal d'El Gastor. Ye'l dolmen de mayor tamañu de la provincia de Cádiz, con grandes ortostatos verticales y cubiertes menolíticas, en bon estáu de caltenimientu, a pesar de ser oxetu d'escavaciones incontrolaes. Les sos coordenaes, interpretables en Google Maps, son: 36.844102,-5.323236.
P'aportar al Dolmen, diendo dende Ronda en direición escontra Algodonales hemos de coyer la primer esviadura qu'atopamos a derecha. Nesta carretera avanzamos hasta atopar una esviadura (non asfaltáu) que pon: "Los Algarrobales". Siguimos unos metros per esti camín asfaltáu hasta que contraremos un cartelu azul que diz: "Dolmen d'El Charcón". El percorríu a partir d'esti cartelu ye bien malo de llevar a cabu en coche, asina que s'encamienta dir a cuerpu. Ye un camín empináu d'un quilómetru y mediu. Percorrer en menos d'una hora. Hai que pasar una verja pa llegar al dolmen. Más palantre atopamos con un cortixu abandonáu, ésti déxase a la derecha. Pocos metros más palantre, a la izquierda del camín podemos atopar el dolmen. Atópase xusto al llau d'una gran encina y nun ta señalizáu.
Ilesia.
Ilesia de San José: d'estilu neoclásicu del sieglu XVIII, Ilesia de San José d'El Gastor constitúi una destacada muestra de l'arquiteutura relixosa andaluza de la segunda metá del sieglu XVIII, destaca la sobriedá y simplicidá de les llinies de les sos fachaes onde resalta la blancura de los sos murios y la so espadaña. Consta d'una planta rectangular d'una sola nave con bóvedes de mediu cañu y Altar Mayor coronáu por una cúpula que se remata con un pequeñu cimborio. La nave ta jalonada por unes pequeñu capiyes llaterales, que'l so trazáu ye d'arcu de mediu puntu, sobre lo que s'asitia una cornisa d'adornos puntiaos remataos por una moldura y motivos xeométricos de yesería. La entrada principal ta coronada por una espadaña con un cuerpu de tres campanes y el so altor ye de 25 metros. Terminar de construyir nel añu 1747. Nel so interior ente les imáxenes que se veneren, atópase la Patrona la Virxe del Rosario y el Patrón San José.
Molín d'Aceite: anguaño en desusu pero en perfectu estáu, cola so maquinaria correspondiente: dos piedres xiratories de gran tamañu y pesu pa la trituración de l'aceituna, una máquina de prensado y un depósitu pa recoyida y almacenamientu del aceite llográu. Pertenez a los Hermanos Palomino, puede visitase primeramente solicitándolo.
Cueva de Fariña: na falda del tayo'l Algarín na cara norte, con bien mal accesu, atópase la Cueva Fariña escondite de bandoleros, la entrada ye un furacu d'escases dimensiones, apenes pasa una persona, nel mesmu suelu. Al pasar pola pequeña entrada atopamos una sala de grandes dimensiones, atopáronse restos de xiles del home prehistóricu.
Cueva del Plasmu: en Arroyomolinos enfusáu nel Parque Natural Sierra de Grazalema, atópase la cueva del plasmu, la entrada na falda de la sierra corada enzancái pal accesu a unos cinco metros en paré. Al entrar atopamos con fuesa de gran fondura y una pequeña sala, depués atopamos con dos galeríes a forma de cañón d'escopeta poles que solo se puede pasar a rastres, llegamos a una gran sala con ensame d'estalactites, na siguiente sala que s'apuerta con dificultá, atopamos con un inmensu llagu soterrañu d'onde naz l'agua de suministru a los pueblos de Zahara y El Gastor, l'ensame de derribadorios y la cantidá d'agua soterraño que pola Cueva circula, amás de ser suministru d'antaño de los asentamientos dan orixe al so nome. Na actualidá atopa la entrada tapada por desprendimientu
El Gastor): El pueblu en sí conviértese pa los visistantes en tou un monumentu por cuenta de les sos cais, los sos paisaxes y la so tradiciones. Convida a pasiar polos sos callejuelas nun ambiente de tranquilidá y distracción.
Muséu d'Usu y Costumes Populares José María "El Tempranillo" (El Gastor): ta allugáu xunto al edificiu del Conceyu, na cai Alta, cai piatonal na que s'atopa la casa na que vivió, según la lleenda, la novia de José María "El Tempranilo", famosu bandoleru que-y da nome al muséu nel cual, según historiadores él escondíase de la xusticia.
El Muséu d'Usos y Costumes Populares d'El Gastor recueye artículos, preseos y enseres del nuesu pueblu qu'amuesen les tradiciones y costumes d'esti preciosu pueblu "Balcón de los pueblos blancos", El Gastor.
Artesanía
Dientro de l'artesanía d'El Gastor, lo más popular ye la Gaita Gastoreña, que ye un instrumentu musical de vientu. Consiste nun cuernu de toru o vaca, en que'l so estremu va allugáu un tueru de madera, onde s'asitia una caña fino y pequeño, a la que se conoz como "pita", que ye por onde se sopla por que se produza'l soníu.
El so orixe remontar a los primeros pobladores de la sierra, los Íberos; darréu vese influyida pola flauta o chirimía árabe, que-y da'l so forma actual y orixinal. Esta gaita ta rellacionada con otres gaites, como son les de Madrid, Guadalaxara y País Vascu, l'alboka. La gaita gastoreñaArchiváu 2010-09-03 en Wayback Machine ye conocida en tola Sierra de Cádiz.
Gaita
La so entrada na península entá nun puede establecese, pero lo que sí ta claro ye'l so marcáu caracter mediterraneu. Supónse que quedó nesta zona de la serrania de la baxa Andalucía pol so especial configuración xeográfica, quedando d'esta manera aisllada. La gaita tocar a partir del mes de los muertos (como dicen los serranos) o mes de payares. Cuando s'enfusaba la nueche los rapazos alredor de les fogatas enartaben les maderes y hacian les sos gaites, asina enllenaben les nueches de los últimos meses del añu, coles musiquillas que salian de los sos preseos. Tamién nes madrugaes se oia el tañir de dalgún qu'otru vecín, a la lluz d'un farol sofitáu na paré (ye construmbre tocar el preséu sofitáu ayures). Pasaes les fiestes dexar d'oyer, pal añu siguiente construyir otra nueva.
Pleita
Otru tipu d'artesanía popular gastoreña ye la ellaboración de pleitas, que consiste nuna especie de trenzado, que puede llevar de trés a diecisiete ramales fechos con palmes o espartu. Coles pleitas pueden realizase oxetos como: alpargates, esterielles, forros de garrafa...
Dende hai 25 años celébrase añalmente un festival flamencu dedicáu a la figura de Diego del Gastor[3]
Personaxes célebres
Nel pueblu nació'l toreru Juan Antonio Romero, qu'en treslladándose a Xerez la so familia sería conocíu como 'El Ciclón de Xerez'[4]
Deporte
N'El Gastor tamos bien acomuñaos col deporte. Munchos mozos practiquen atletismu a nivel rexonal. Tamién s'entamen munches competiciones como la competición recién de Pin Pon que va tener unos bien bonos premios pa fomentar el deporte y los próximos campeonatos de navidá, pa moces y adultos
.png)
