L'Hospital de Pelegrinos Mater Christi, asitiáu nel cascu históricu de la villa asturiana de Tinéu, ye un edificiu del que malpenes queden nicios de lo que foron Capiella y Hospital, al serviciu de les pelegrinaciones a Santiago.
Historia
Nicios de la fachada l'Hospital.
Al tener conociencia de l'afayu los restos de l'apóstol Santiago (sieglu IX) será'l rei Alfonso II el Castu quien, dende la corte uvieína, cole al llugar de Compostela pa visitar la güesa acabante afayar pa venerala como primer pelegrín xacobéu. El Camín Primitivu actual, tien el so orixe nesa primera pelegrinación, y pue afirmase, pol itinerariu documentáu d'esta, que dambos percorríos son abondo asemeyaos, siendo dende siempres la villa de Tinéu, un de los finxos del Camín.
Nun hai constancia la data l'entamu del Hospital de Pelegrinos. L'historiador tinetense Claudio Zardaín[1], decántiase per atribuyila a la Orde los Templarios, per mor qu'una les sos misiones naquella dómina, yera agabitar a los caminantes que pelegrinaben al sepulcru l'apóstol. Pel so llau, Manuel Caballero y Flórez Valdés [2] escribía nel 1690 que ”no consta por instrumento su fundazión que en todos los acuerdos se estiló siempre decir que su fundazión se debe a los vezinos nobles de la villa”.
La cabera mención que mos consta sobro la so esistencia, ye la que recueye F. Menéndez de Llano:
Y asina, los que llegaben a Tinéu, alitaben y xorrecíen fuercies nel Hospital de Pelegrinos Mater Christi, que na villa esistía dende tiempu inmemorial, y que nos sos alcontradizos y cómodos aposientos anochó'l Rei Alfonsu IX hacia l'añu 1216.
La rellumanza l'Hospital, viose abondo favorecida col otorgamientu pel rei Alfonsu IX, nel 1214, de la Carta Puebla a Tinéu, y pola concesión nel 1222 al Monesteriu d'Oubona, per esti mesmu monarca, d'un privilexu nel que dispón la obligatoriedá que teníen los pelegrinos de pasar per Tinéu y Oubona (”...amenazo a todo aquel que osara desviar a los peregrinos a Santiago de su pola de Tineo y Obona ...”).
Otres menciones a l'Hospital y a los sos bienes, tenémosles en Manuel Caballero y Flórez Valdés [2], que nel 1690, afirma ”Vi de el testamento de Guillén García Caballeros, echo año de 1362 (téngole impreso); vi el apeo del Cavildo del Presentamiento de Tineo fecho año de 1495 (tengo copia); vi del testamento de García García, fecho año de 1389 que dio cientos de vienes a la Cofradía de Nuestra Señora de Mater Xpti de Tineo, cuando se asentó Cofrade”. Esti autor conclúi afirmando qu'esti Hospital ye de los más suntuosos del Obispáu d'Uviéu, tantu pela Ilesia casa y aparatu, como pela so renta. Esta bayura tien el so orixe, nos muchos bienes qu'apurríen los vecinos nobles de la villa, pa asitiase asina como Patronos Privativos y Cofrades Perpetuos, pa ellos y pa los sos descendientes.
Otra prueba del pervalible patrimoniu qu'algamó, conozse pel apéu[n 1] realizáu en 1680, pel notariu Lucas González Naón, qu'emplegó 51 díes percorriendo numberosos pueblos tremaos per tol territoriu tinetense, pa llograr el detalle de les característiques, rentes y foros axustaos, de los bienes raigaños del Hospital, nellos allugaos.
L'Hospital va rexistrar un paulatín engurrie, de resultes tanto de l'amernogamientu les pelegrinaciones, como del predominiu del Camín Francés en perxuiciu del Camín Primitivu. El que fuere Cronista Oficial de Tinéu, J. A. Fernández Lamuño[3], recueye que tiense constancia que a empiezos del sieglu XIX, parte de los llocales qu'ocupaben l'Hospital y la Capiella, seríen destinaos pol Conceyu pa escuela de primeres lletres, teniendo d'acondicionase l'edificiu per atopase ”dafechu deterioráu y arruináu per mor de la amurniante guerra col tiranu de la Francia”.
Nun se conoz con certidume cuando finó'l so llabor d'agospiu, mas per un escritu del 1829, nel qu'un vecín reclama'l puestu de Mayordomu del hospital, sábese que nesa data, siguía sirviendo d'albergue y abellugu pa probes y andariegos.
Cola desamortización de Mendizábal, l'Hospital pasó a propiedá municipal, magar que la Capiella yá dexara de tener cultu nel 1834. Los sos llocales foron emplegaos como cárcel provisional, hasta construyir un edificiu nuevu pa Cárceles y Consistoriales, mentanto la escuela de primeres lletres siguió nel llocal del Hospital, hasta l'añu 1841, nel que treslladóse al cercanu conventu de San Francisco.
Años dempués, el Conceyu cede a la Sociedá Llírica de Tinéu la Capiella, axuntándoi a esta, una parte del antiguu Hospital (que yá pasara a ser de propiedá privada), y camudándose nel Teatru de Tinéu. Col tiempu, y pel progresivu escontrillamientu del edificiu, qu'amenaciaba ruina, nel 1899, entámase ente los vecinos una soscripción de fondos, pal so ameyoramientu. Nuna de les igües que se ficieron, una escavación pa allevantar l'escenariu, apaecieron embaxo d'esti, restos humanos en tala cantidá, que necesitose d'un carru pal so treslláu al cementeriu, amosándonos que los enterramientos na Capiella yeren una práutica habitual.
A la fin, nel añu 1928, y ”pola inutilidá pal serviciu a que taba destináu”, el Conceyu vende'l teatru en 14.000 pesetes (que nesi momentu nomábase Teatru Victoria), pasando dende entós a propiedá privada, la totalidá del antiguu Hospital Mater Christi de Tinéu.
El llabor d'agospiu al pelegrín tornaría a recuperase na villa nel 1993 (anque n'otru allugamientu), cola apertura del Albergue de Pelegrinos Mater Christi. Ye esta una instalación de titularidá municipal, y que col so nome quier facer alcordanza del vieyu Hospital que per sieglos acoyó a los caminantes qu'empobinábense a Compostela.
Arquiteutura
Canecillos.
L'Hospital Mater Christi, asitiábase ente l'actual Cai Mayor y la Venera de Ojitos, llendando pol nordés y pol suroeste con otres dos veneres (venera ye'l nome que se-y da en Tinéu a les caleyes). Atalántase que'l conxuntu, coincidiría mayormente cola mazana actual, lo que mos da unes midides de 27 per 15 metros. Ya na primera metá del sieglu XX, en dos de les sos cuatro fachaes, nun quedaba nengún restu constructivu, demientres que na zona suroeste del solar, que yera la ocupada pel Hospital, podíen contemplase na so fachada, l'arcu d'accesu, asina como los sillares qu'enmarcaben puertes y ventanes, siendo dos d'estes allargaes y estreches, a mou de saeteres d'estilu altumedieval. Llamentatiblemente, na primer década del sieglu XXI, autorizóse'l so valtu pa construyir un edificiu nuevu, desapaeciendo asina tou resclavu de l'Hospital.
Dempués d'esti valtamientu, los únicos nicios constructivos que ye posible contemplar dende l'esterior, na Venera de Ojitos, son los murios y dos contrafuertes, amás d'una ringlera de canecillos de la Capiella. Polo que se refier al interior, caltién cubierta, murios, arqueríes, y una bóveda apuntada de 8,10 metros d'altor, na que s'afayaron pintures de temática relixosa que paecen datar del sieglu XV, según Magín Berenguer. Al convertir el templu nuna vivienda, los tabiques prauticaos, enzanquen la visión y l'exame del so interior.
Al respeutive d'otros nicios rellacionaos con esta Capiella, sábese qu'había una imaxe medieval policromada de Santa Ana nuna fornica na parede, u siguía tando demientres el so usu como teatru. El párrocu, que xulgaba escandalosu, que delantre una imaxe sagrada ficiérense espectáculos profanos, dempueś de delles engarradielles col vecinderu, llogró treslladala al atriu de la cercana Ilesia de San Francisco, pa finar amosándose esta nel Muséu d'Arte Sacro de Tinéu.
Tiense conocencia d'una segunda imaxe, por cuenta de un sucesu qu'algamó gran sonadía. Demientres el periodu nel que la Capiella, usóse como prisión provisional, había nesta, una fornica con una talla de madera d'un Santu Cristu. Un home, que s'atopaba borrachu, entretuvo la nuechi de la so estancia, en saca-y con una navaya los güeyos al Santu Cristu, alcontrándose al otru día cola vista enferma, y cegatu nuna selmana. Esti incidente asocedíu, al que dempués sería conocíu como'l Ciegu la Pichona, foi tomáu como un castigu divín, alcanzando gran notoriedá ente la xente. Nun se tien conocencia del paradoriu d'esta imaxe del Santu Cristu.
Notes
↑Apéu: 2. Documentu onde se conseñen les llendes d'un terrenu.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
