Tampere (en finés[ˈtɑmpere] (?·i); en suecuTammerfors [tamɛrˈfɔʂ]) ye una ciudá finlandesa asitiada a 170 quilómetros al norte de Ḥélsinki, nel interior del país, na rexón de Pirkanmaa. La ciudá cunta con una población d'aproximao 223 292 persones (marzu de 2016), lo que fai d'ella la tercer ciudá de Finlandia en númberu d'habitantes, y la segunda área urbana más importante del país (dempués de Ḥélsinki). Tampere foi fundada pol rei Gustavo III de Suecia, el 1 d'ochobre de 1779, nel ismu ente dos llagos, el Näsi (o Näsijärvi) y el Pyhä (o Pyhäjärvi), y la ciudá queda estremada en dos partes pol rápidu que flúi del primeru al segundu.
Anguaño, Tampere ye una ciudá activo y dinámico, con tres universidaes: la Universidá de Tampere (Tampereen yliopisto) la Universidá Teunolóxica de Tampere (Tampereen teknillinen yliopisto) y la Universidá de Ciencies Aplicaes de Tampere (Tampereen ammattikorkeakoulu). Amás, cuenta con dellos centros ya institutos de formación profesional, por casu l'Institutu de Policías. Nel campu de la cultura, Tampere ye conocida pola so amplia tradición lliteraria y teatral. Dalgunos de los escritores más importantes de Finlandia surdieron d'esta ciudá (Väinö Linna, Kalle Päätalo o Hannu Salama). Munchos d'ellos retrataron nes sos obres la realidá de la clase trabayadora, pos Tampere foi mientres l'últimu sieglu una ciudá industrial. La tradición teatral tamién s'atopa bien enraigonada na ciudá, que cada agostu celebra'l Tampereen Teatterikesä, un prestixosu festival internacional.
Tresporte
La rede de tresporte públicu de Tampere ta constituyida puramente pol so serviciu d'autobuses, que ye bien popular. Ente 1948 y 1976, la ciudá tamién tenía una rede de trolebuses amplia, que foi nel so momentu'l mayor sistema de trolebuses de Finlandia.[1] Dende 2009 tán ellaborándose planes pa la construcción d'un sistema de tren llixeru na ciudá pa reemplazar delles de les llinies d'autobús más allegaes, según pa enllazar col serviciu ferroviariu de pasaxeros que coneuta Tampere con Nokia y Lempäälä.[2]
Economía
La rexón de Tampere, o Pirkanmaa, qu'inclúi los conceyos periféricos, tien alredor de 470 000 habitantes, 230 000 trabayadores, y 25 000 millones d'euros en volume de negocios según datos de 2007.[3] Según la Oficina Internacional de Negocios de Tampere, la zona ye fuerte n'inxeniería mecánica y d'automatización, teunoloxíes d'información y comunicación, y de la salú y la bioteunoloxía, según la educación de la industria de magaya y papel. La rexón de Tampere tien dos universidaes y tres institutos politéunicos con un total de 40 000 estudiantes. La tasa de desemplegu ye d'alredor de 10 %.
La principal atraición turística ye'l parque d'atraiciones Särkänniemi, qu'inclúi un delfinario y la torre Näsinneula, coronada por un restorán xiratoriu. Otros sitios d'interés son la catedral de Tampere, la Biblioteca de la Ciudá Metso («urogallo»), la Ilesia Kaleva (dambes, diseñaes por Reima Pietila), el Conceyu y el Mercáu.
Tampere ye tamién la sede d'unu d'últimos museos nel mundu dedicáu a Vladimir Ilich Lenin. Lenin treslladar a Tampere n'agostu de 1905 y dempués de dar una conferencia na ciudá, axuntóse equí per primer vegada con Joseph Stalin. Lenin finalmente fuxó de Tampere, camín de Suecia, en payares de 1907, cuando yera escorríu pola Ojrana de Rusia. Lenin nun volvería a nenguna parte del Imperiu Rusu hasta diez años más tarde, cuando supo del empiezu de la Revolución Rusa de 1917.
Pispala ye una cresta asitiada ente los dos llagos, el Näsi (o Näsijärvi) y el Pyhä (o Pyhäjärvi). A finales del sieglu XIX y principios del XX utilizar p'allugar a la mayor parte del trabayu industrial, cuando formaba parte de Suur-Pirkkala y la so continuación Pohjois-Pirkkala. Yera una zona disponible pa la construcción, per parte de la clase trabayadora que trabaya nes fábriques de Tampere. Xunir a Tampere a finales de 1920. Anguaño ye una zona residencial y xunto cola vecina Pyynikki forma un espaciu históricu importante de Tampere.
Hai munchos museos y galeríes, ente les cualos destaquen les siguientes:
El Centru Muséu Vapriikki , qu'inclúi'l Salón de la Fama del Ḥoquei en finés y el Muséu del Calzáu[4]
Fonte: Instituto Meteorolóxicu Finlandés.[10] Actualizáu'l 4 d'avientu de 2016.
Historia
Tampere foi fundada como un mercáu nes veres de la canal Tammerkoski en 1775 por Gustavo III de Suecia y cuatro años más tarde, el 1 d'ochobre de 1779,[11]Tampere aportó a ciudá de plenu derechu. Nesti momentu, tratar d'un llugar bastante pequeñu, de namái unos pocos quilómetros cuadraos de tierra alredor del Tammerkoski.
Tampere creció como ciudá comercial importante y un centru industrial nel sieglu XIX. Mientres la segunda metá tenía casi la metá del trabayu industrial de Finlandia. El calter industrial de la ciudá nos sieglos XIX y XX diéron-y el llamatu de "Manchester del Norte", Manse (en finlandés).
Tampere foi'l centru de munchos acontecimientos políticos importantes de Finlandia nel sieglu XX. El 1 de payares de 1905, mientres la fuelga xeneral, el famosu "Manifiestu coloráu" foi proclamáu nel Keskustori -la plaza central de Tampere- dende'l balcón renacentista Kaupungintalo del Conceyu. Con posterioridá esto conduz al sufraxu universal en Finlandia y el Zar de Rusia concede mayores llibertaes a los finlandeses. En 1918, cuando Finladia acababa de llograr la independencia, Tampere tamién xugó un papel importante, siendo unu de los escenarios d'importancia estratéxica mientres la Guerra Civil en Finlandia (28 de xineru-15 de mayu de 1918). Tampere foi un bastión coloráu mientres la guerra, al mandu d'Hugo Salmela. Les fuercies blanques prindaron la ciudá'l 6 d'abril, consiguiendo 10 000 prisioneros coloraos.
Tres la Segunda Guerra Mundial el conceyu foi bastión de la llamada Exa d'Hermanos de Guerra (aseveliakseli), l'alianza de conservadores y socialdemócrates en contra de los comunistes y el Partíu Agrariu. Mientres esta dómina dalgunos de los líderes más relevantes de la ciudá son Erkki Napoleón Lindfors (que foi responsable de munchos ambicios proyeutos de construcción tales como la Näsinneula y la construcción del barriu de Hervanta, "la ciudá de fía de Tampere"), Pekka Paavola (qu'adquiríu cierta notoriedá n'escándalos de corrupción) y Jarmo Rantanen. A partir de 2007, Tampere camudó a un nuevu modelu d'un alcalde y cuatro tenientes d'alcalde, escoyíos por un periodu de dos años. Timo Nieminen P. foi escoyíu como'l primer alcalde de Tampere pa los años 2007-2009.
Dende la Segunda Guerra Mundial, Tampere foi ampliáu p'absorber delles zones vecines. Messukylä foi incorporada en 1947, Lielahti en 1950, Aitolahti en 1966 y, finalmente Teisko en 1972. Tampere ye conocida pola so industria testil y de metal, pero estos fueron reemplazaos por teunoloxíes de la información y les telecomunicaciones mientres la década de 1990. El centru de teunoloxía de Hermia en Hervanta ye'l llar de munches compañíes nestos campos. Nokia tien 6 grandes edificios, acompañaos por otres empreses como ABB, Synopsis, Qualcomm, VTT.
Educación
Universidá Teunolóxica de Tampere.
Hai cinco instituciones d'educación cimera nel área de Tampere, tres universidaes y dos institutos politéunicos (en finés: ammattikorkeakoulu). Les universidaes son la Universidá de Tampere (UTA), (más de 12 000 estudiantes) que s'atopa xusto al llau del centru de la ciudá, la Universidá Teunolóxica de Tampere (más de 12 000 estudiantes), asitiada en Hervanta y la Universidá de ciencies aplicaes (TAMK) asitiada al llau del hospital del corazón. Los trés escueles politéuniques (el términu utilizáu pol Ministeriu d'Educación de Finlandia), que se llamen a sigo mesmos n'Inglés "Universidaes de Ciencies Aplicaes". L'academia de Policía de Finlandia ye l'otru politéunicu allugáu en Hervanta.
La Universidá collabora nel programa Erasmus y ye habitual atópase nes cais de Tampere estudiantes de múltiples nacionalidaes, sobremanera nes árees cercanes a les universidaes.
Cultura
Tampere ye conocida pola so activa vida cultural. Dalgunos de los escritores más populares de Finlandia, como Väinö Linna, Kalle Päätalo y Hannu Salama, son naturales de Tampere. Toos estos son conocíos por representar la vida de la clase obrera. Coles mesmes, tamién yera de clase trabayadora'l famosu poeta Lauri Viita del distritu Pispala (que tamién yera'l llar de Hannu Salama). Tampere tamién tien antigües tradiciones teatrales, con instituciones tan establecíes como Tampereen Työväen Teatteri, Tampereen Teatteri y Pyynikin kesäteatteri, que ye un teatru al campu col auditoriu xiratoriu más antiguu n'Europa. Tampereen Teatterikesä o Festival de Teatru de Tampere, ye un festival internacional de teatru celebráu en Tampere cada mes d'agostu.
De Tampere, ye tamién conocida pol so Muséu d'Arte de Tampere, qu'allugó 2004 la esposición Delicate Monster del artista norteamericanu Richard Humann.
El Festival de Cine de Tampere, ye un festival internacional de curtiumetraxes, celebráu cada mes de marzu. Tammerfest ye'l festival de rock urbanu de Tampere que se celebra cada mes de xunetu.
El Tampere Music Festivals entama tres eventos de música de prestíu internacional: Tampere Jazz Happening cada mes de payares, y n'años alternos el Tampere Festival de Música Vocal y Tampere Biennale de música clásica.
Tampere ye la sede de la canal de televisión YLE TV2, colos sos estudios nel distritu de Tohloppi, conocíu ente otros poles sos comedies populares pa televisión tales como Tankki täyteen, Reinikainen y Kummeli.
Música popular
Hai enforma de l'actividá musical en Tampere, especialmente nel ámbitu de metal negro / heavy metal y rock. Dalgunes de les bandes más populares basaos en Tampere son Horna, Behexen, Negative, Sargeist, Circle of Ouroborus, Prevalent Resistance, Uniklubi, Lovex and Puk.
Manserock ye'l términu xeneral pa la música rock de Tampere. Na xíriga local Manse significa Tampere. "Manse" vien de "Manchester", yá que Tampere foi una de les primeres ciudaes industriales en Finlandia, y asina foi similar a la de Mánchester.
Anque hubo dalgún movimientu del rock en Tampere con antelación, considérase'l despegue definitivu de Manserock n'agostu de 1969, cuando'l famosu musical Hair foi interpretáu per primer vegada nun teatru local. Reijo Paukku llevó'l musical a Tampere dende los EE.XX.. Dellos músicos locales participaron nel espectáculu, que recibió muncha publicidá en Tampere y nel conxuntu de Finlandia.
Los años 70 pue ser considerada la edá d'oru de Manserock. Delles bandes de rock locales yeren bien populares en Finlandia y creció la reputación de Tampere, como una ciudá roquera. Unu de los artitas más relevantes foi Juice Leskinen. Dellos otros nomes destacables son Virtanen, Kontra, y Kaseva. Toes estes bandes tocaben música rock con lletres en finés.
En 1977, Poko Records foi fundada. Esta foi la primer compañía discográfica en Tampere y que desempeñó un papel importante nel sofitu de Manserock.
A finales de los 70's Tampere foi conocíu per delles bandes new wave, anque otros estilos de rock tamién esistíen. Bandes como Eppu Normaali, Popeda, y Karanteeni contribuyeros espublizar la conocencia de Manserock en Finlandia.
Nos años 80 munches bandes nueves formáronse. Sicasí, dalgunes de les bandes esistentes siguieron y amontaron la so popularidá. Juice Leskinen, Eppu Normaali, y Popeda inclusive a publicar nueves grabaciones na década de 2000.
Deportes
El mundu del deporte en Tampere ta impulsáu pol ḥoquei sobre xelu y el fútbol. El primer partíu oficial en Finlandia de ḥoquei sobre xelu xugar en Tampere, nel xelu del llagu Näsi. Tampere ye moteyada la ciudá natal del ḥoquei finlandés; los equipos más relevantes son el Ilves y Tappara. Dambos tuvieron un gran impautu na cultura finlandesa de ḥoquei sobre xelu y atópense ente los equipos más esitosos en Finlandia. Alerga el Muséu finlandés de ḥoquei sobre xelu, y el primer estadiu de ḥoquei sobre xelu que se construyó en Finlandia, el Hakametsä. El fútbol, ye tamién bien popular. El club Ilves tien más de 4000 xugadores nos sos equipos de fútbol, ente que Tampere tien rexistraos más de 100 equipos de fútbol. La ciudá tamién foi sede de dos campeonatos mundiales de piragüismu n'agües seles, en 1973 y 1983. En 1977, Tampere foi sede del Campeonatu Mundial Junior de Remu. El piragüismu prauticar nos llagos de la rexón, y ye abondo popular.
Al igual que munches otres llocalidaes finlandeses, l'esquí ye llargamente praticado.
Tampere foi la anfitriona del 10º Festival Olímpicu de la Mocedá Europea del 17 al 25 de xunetu de 2009.
Amás cabo destacar que Tampere foi la ciudá de nacencia d'Annika Urvikko, la única representante finlandesa na modalidá de ximnasia artística nos Xuegos Olímpicos de Londres 2012.
Relixón
La mayoría de los finlandeses pertenez a la Ilesia Luterana Evanxélica de Finlandia. Tampere tien una variedá de distintos servicios relixosos que tomen dende lo tradicional hasta lo carismático. Hai tamién dellos servicios n'inglés. Otres ilesies notables en Tampere son Nokia Revival, la Ilesia Ortodoxa de Finlandia, la Ilesia Evanxélica Llibre, y la Ilesia Baptista.
La rivalidá ente les ciudaes
La ciudá tien una llarga historia de rivalidá mutua cola ciudá de Turku, la primer capital de Finlandia. Esta hostilidá en gran midida espresar en chistes nuna ciudá sobre la otra; oxetivos importantes son la comida tradicional de Tampere, mustamakkara, l'estáu del ríu Aura en Turku, y los acentos rexonales. Los estudiantes de Tampere entamáronse na Nación non-Turka (EI-Turkulainen Osakunta),[12] que dende 1997 vien realizando escursiones añales a Turku pa saltar na plaza del mercáu, col supuestu oxetivu de desfaer la recuperación post-glacial y somorguiar la ciudá de Turku de nuevu sol mar.[13]
↑Alameri, Mikko. «Trolleybus City of Tampere» (finnish). Raitio. Suomen Raitiotieseura. Archiváu dende l'orixinal, el 2018-04-10. Consultáu'l 28 de febreru de 2009.
