Zhu Xi (chinu: 朱熹, pinyin: Zhū Xī, Wade-Giles: Chu Hsi, c. 18 d'ochobre de 1130 - 23 d'abril de 1200) foi un eruditu chinu confucianu de tiempos de la dinastía Song que aportó a unu de los más importantes neoconfucianos. Reconstruyó la famosa "Academia de la Cueva del Venáu Blanco" (白鹿洞书院，白鹿洞書院，Báilùdòng Shūyuàn), una de les cuatro más importantes de l'antigua China. Zhu Xi tamién tuvo influencia en Xapón, onde los sos siguidores fueron llamaos la escuela Shushigaku (朱子学, Zhūzixué, "la escuela del maestru Zhu"), y en Corea, onde la so filosofía ye conocida como Jujahak (주자학). Mientres la dinastía Song les sos enseñances fueron consideraes heterodoxes.
Xunto con otros eruditos codificó lo qu'agora ye conocíu como'l canon confucianu de testos clásicos: los Cuatro Libros (四书, 四書, Sìshū): el Gran Saber, la Doctrina de la medianía, les Analectas de Confucio, y el Llibru de Mencio y los Cinco Clásicos (五经, 五經, Wǔjīng). Tamién escribió estensos comentarios sobre toos esos testos que, a pesar de nun ser reconocíos polos sos contemporáneos, fueron dempués aceptaos como exemplares. Articuló lo que más más tarde se convertiría na interpretación ortodoxa confuciana de delles creencies del Taoísmu y el Budismu.
Enseñances
Sobre'l qi y el li
Zhu Xi aseguraba que toles coses son creaes por dos elementos universales: el qi (气, 氣) o fuercia vital y el li (理) o principiu racional. La fonte y suma del li ye'l Taiji o principiu xenerador de toles coses que, acordies coles sos idees, causa que'l qi muévase y camude nel mundu físicu, dando como resultáu la división del mundu en dos maneres d'enerxía (yin y yang) y el posterior surdimientu de los Cinco Elementos (fueu, tierra, metal, agua y madera).
Acordies cola teoría de Zhu Xi, cada oxetu físicu y cada persona contién li y por tanto tien contautu col Taiji, principiu regulativo supremu que trabaya en cada persona y que sería lo que llamamos alma, mente o espíritu.
Según Zhu Xi, el qi y el li operen xuntos nuna rellación de dependencia mutua. Nun son por completu fuercies espirituales, pos un resultáu de la so reacción ye la creación de materia. Cuando la so actividá ye rápida xenérase enerxía yang, y cuando ye lenta, xenérase enerxía yin. El yang y el yin interactúan constantemente, ganando y perdiendo dominiu ente sigo. La resultancia d'esta interacción son les fases de la naturaleza conocíes como los cinco elementos.
En términos del li y el qi, el sistema de Zhu Xi ye abondo asemeyáu a les idees budistes del li y el shi, anque él y los sos siguidores aseguraben que nun copiaben les idees budistes, sinón qu'usaben conceutos presentes nel I Ching, el Llibru de los Cambeos.
Sobre la moral
Según Zhu Xi, la naturaleza moral fundamental de los humanos ye la bondá. Inclusive si una persona amuesa un comportamientu inmoral, el principiu regulativo supremu ye bonu. Como ye difícil establecer d'ónde surde la inmoralidá según esi argumentu, Zhu Xi afirmaba que surde por efeutu del enturbiamiento del li al ser envolubráu pol qi, pero esta afirmación nun soluciona'l problema de la inmoralidá, pos el qi de por sí forma parte del Taiji.
Sobre'l Taiji
A pesar de que Zhu Xi vía'l so conceutu del Taiji compatible col del Taoísmu, yera en realidá bien distinta de lo que'l Taoísmu entiende por Tau. Mientres el Taiji ye un principiu diferenciador que resulta nel surdimientu de daqué nuevu, el Tau ye daqué quietu y silenciosu, qu'actúa p'amenorgar toles coses a la igualdá y la indistinguibilidad. Zhu Xi aseguraba qu'esiste una harmonía central vacida que nun ye estática, sinón dinámica, y que'l Taiji ta en constante movimientu.
Sobre los conceutos tradicionales
Zhu Xi nun sentía apegu poles idees tradicionales d'un Dios-Cielu (Tian), anque comentaba cómo les sos propies idees reflexaben los conceutos tradicionales. Afaló un enclín agnóstica dientro del Confucianismu, yá que creía que'l Taiji ye un principiu racional, al que se refería como una voluntá intelixente y ordenadora detrás del Universu. Nun fomentó l'adoración a los espíritus nin les ufriendes a les imáxenes y, a pesar de que practicaba ciertes formes d'adoración a los ancestros, nun creía que les almes d'estos esistieren, sinón que lo consideraba una forma de remembranza y gratitud.
Sobre la meditación
Zhu Xi practicaba una forma de meditación similar, pero non igual, al dhyana budista, llamáu chan (禅, 禪, chán) en China. La so meditación nun riquir el cese de too pensamientu como nel casu del Budismu, sinón que se caracterizaba por una introspeición qu'ayudaba a banciar dellos aspeutos de la personalidá de cada unu, dexando'l pensamientu enfocáu y la concentración. La so forma de meditación yera por naturaleza confuciana, nel sentíu de que taba esmolecida pola moralidá. Él creía qu'esi tipu de meditación averaba más a la humanidá y traía-y harmonía.
Referencies
Enllaces esternos
