Azerbejdžanski manat

Azerbejdžanski manat
Azərbaycan manatı
Azerbejdžanski manat; Azərbaycan manatı
	;
ISO 4217 Kod	AZN
Korisnik	Azerbejdžan
Inflacija; - izvor	20.8%; Central Bank of Azerbaijan
Najmanja jedinica	1 kepek
Kovanice	1, 3, 5, 10, 20, 50 kepika
Novčanice	1, 5, 10, 20, 50, 100 manata
Nacionalna banka	Centralna banka Azerbejdžana

Azerbejdžanski manat (ISO 4217: AZN; azerski: Azərbaycan manatı) novčana je jedinica Azerbejdžana. Sastoji se od 100 kepik (azerski: qəpik). Centralna banka Azerbejdžana (azerski: AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ MƏRKƏZİ BANK) ima isključivo pravo da objavljuje nacionalnu valutu u saglasnosti sa azerbejdžanskim zakonodavstvom.

Riječ manat dolazi od ruske riječi moneta što znači novac. Azerbejdžanska demokratska republika i Azerbejdžanska sovjetska socijalistička republika koristile su svoju valutu, manat, u razdoblju od 1919. do 1923. Naziv manat koristio se i na novčanicama sovjetske rublje, na kojima se nalazio naziv valute ispisan na jezicima svih sovjetskih republika.

Nakon raspada SSSR-a, u augustu 1992. predstavljen je azerbejdžanski manat (ISO 4217: AZM) koji je zamijenio sovjetsku rublju u omjeru 10:1. Dana 1. januara 2006. predstavljen je novi manat (ISO 4217: AZN), koji je zbog visoke inflacije zamijenio stari u omjeru 5000:1.

U optjecaju se nalaze kovanice od: 1, 3, 5, 10, 20 i 50 kepika, te novčanice od 1, 5, 10, 20, 50 i 100 manat. Novac izdaje Azerbejdžanska centralna banka.

Historija

Azerbejdžan je prva zemlja u islamskom svijetu koja je uvela vlastitu valutu. Prvo uvođenje počelo je 1919. izdavanjem novčanica u apoena od 25, 50, 100 i 250 manata. Lice novčanica je bilo ispisano na azerbejdžanskom, naličje na ruskom jeziku.^[1]

Sovjetski savez

Druga serija novčanica izdavana je 1920. u Azerbejdžanskoj sovjetskoj socijalističkoj republici. Izdavani su apoeni od 5, 100 i 1000 (veliko i malo izdanje) rubalja. Nakon četiri denominacije uvode se 1921. apoeni od 5000, 10000, 25000 i 50000 rubalja. Izbijanje ekonomske krize 1921., uvode se novčanice u apoenima 100000 (3 vrste), 250000 (2 vrste) i 1000000 (2 vrste) koje se puštaju u opticaj 1922. U periodu 1920.-1923. valuta se na Azerbejdžanskom jeziku zove manat, dok na ruskom rublja.

U periodu 1923.-1924. u Transkavkaskoj sovjetskoj socijalističkoj federativnoj republici (TSFSR), na području Azerbejdžana, izdaju se ukupno četiri serije novčanica. Prva serija se izdaje u apoenima od 5000, 10000, 50000, 10000, 250000, 500000 i 1000000 rubalja, druga u apoenima od 500, 10000, 50000, 10000, 250000, 500000, 1000000, 5000000 i 10000000. Treća serija se izdaje u apoenima od 10000, 25000, 50000, 100000, 250000, 500000, 1000000, 5000000 i 10000000 rubalja. Pogoršanje ekonomske krize, koja je počela 1921., te porastom inflacije dolazi četvrta serija u apoenima od 25, 50, 74, 100, 250 miliona i 1 milijardu rubalja. Na području Azerbejdžana, Armenije i Gruzije bila je u opticaju i novčanica apoena od 10 milijardi (visina nominalne vrijednosti do tada jedinstvena u historiji) rubalja. Glavni motivi bili su do 1923. polumjesec i zvijezda.

Od 1923. regulisanje monetarne politike se odvija preko Državne banke SSSR-a, motive polumjesec i zvijezda zamjenjuju srp i čekić.

Zakonskim aktom 1936. svih 11 sovjetskih republika izdaju novčanice, s jedinstvenim grbom, na 11 jezika. Prva serija ovih novčanica pušta se u opticaj do prve monetarne reforme u 1947. Slijede reforme 1961. te 1991. Kod posljednje reforme iz 1991., koja se naziva i Pavlova reforma, novčanice (apoeni 50 i 100 rubalja) su povučene nakon 3 dana iz opticaja.^[1]

Nezavisnost

Dekretom od 11. februara 1992. osniva se Narodna banka Azerbejdžana, a 15. jula pušta se nova valuta u opticaj. Izdavanje novčanica apoena od 1, 10 i 250 manata počinje u augustu a kovanice apoena 5, 10, 20 i 50 kepika decembra 1992. Štampanje obavlja Centralna banka Francuske, koja također dizajnira novčanice od 1 i 10 manata. Sljedećih godina manat potiskuje rublju iz opticaja, čime se ekonomija brzo oporavlja, te se dekretom narodnog vođe Hejdara Alijeva 12. novembra 1995 manat proglašava jedinom legalnom valutom na teritoriji Azerbejdžana. Narodna banka izdaje 1994. apoene od 10000 a 1996. od 50000 manata, štampanje prvih obavlja njemačka štamparija Giesecke & Devrient Co dok druge štampa britanska štamparija De La Rue. Dekretom predsjednika 7. februara 2005 izvršena je denominacija. Novi manat ima odnos od 1:5000, što znači da je 1 novi manat vrijedan 5000 starih. Do 1. januara 2006 sprovedeno je i prilagođavanje cijena.^[1]

Kovanice

Kovanice novog manata od 2006.
Slika	Vrijednost	Osobine			Opis			Datum
Slika	Vrijednost	Prečnik^[2]	Masa^[2]	Sastav^[2]	Rub	Lice^[2]	Naličje	Kovanja	Uvođenja	Važeće	Nevažeće
	1 kepik	16,25 mm	2,8 g	Čelik s presvlakom od bakra	Gladak	Historija^[2]	Karta Azerbejdžana, naziv zemlje, vrijednost	2006.	januar 2006^[3]	U opticaju	-
	3 kepika	18,00 mm	3,45 g		Zupčast	Abeceda i literaura
	5 kepika	19,75 mm	4,58 g		Grub	Historija
	10 kepika	22,25 mm	5,25 g	Čelik s presvlakom od bronze	Izrezbareni (Španski cvijet)	Brdo Karabah
	20 kepika	24,25 mm	6,6 g	Čelik s presvlakom od bronze	Višedjelni vez	Obrazovanje i budućnost
	50 kepika	25,5 mm	7,7 g	Unutrašnji krug, čelik s presvlakom od bronze Vanjski krug: nehrđajući čelik	Višedjelni vez	Ekonomija i napredak

Novčanice

U opticaju su novčanice u apoenima 1, 5, 10, 20, 50 and 100 manata. Dizajn je rad Austrijanca Roberta Kalina, koji je također dizajnirao euro i sirijsku funtu.^[4]

Novi manat od 2006. u opticaju
Slika		Vrijednost	Veličina	Boja	Opis		Datum
Lice	Naličje	Vrijednost	Veličina	Boja	Lice	Naličje	Štampanja	U opticaju^[3]	Nevažeće
		1 manat	120 × 70 mm	Siva	Kultura: tradicionalni muzički instrumenti daf, kamanče i tar^[4]	Ornamenti s azerbejdžanskih tepiha^[4]	2005 2009	Januar 2006	U opticaju
		5 manata	127 × 70 mm	Narandžasta	Pisanje i literatura : stari pisci, pjesnici i knjige iz Azerbejdžana, pisani izvod iz nacionalne himne i slova azerbejdžanske abecede^[4]	Crteži stijena iz Gobustana, tekstovi na starom turskom pismu^[4]	2005 2009	Januar 2006
		10 manata	134 × 70 mm	Plava	Historija : stari grad Baku, the Palata Širvanšaha i djevični toranj s pozadinom zida Icheri Šeher^[4]	Ornamenti s azerbejdžanskih tepiha	2005.	Mart 2006.
		20 manata	141 × 70 mm	Zelena	Karabah Simboli snage: mač, kaciga i štit^[4]	Slavuj simbol mira^[4]		Mart 2006.
		50 manata	148 × 70 mm	Žuta	Historija i budućnost :omladina, stepenice (simbol napretka), Sunce (simbol snage i svjetlosti), hemijski i matematički simboli (simboli nauke)^[4]	Ornamenti s azerbejdžanskih tepiha^[4]		April 2006.
		100 manata	155 × 70 mm	Ljubičasta	Ekonomija i napredak : simboli arhitekture od antike pa do današnjice, simbol valute () i simboli ekonomskog razvoja^[4]	Ornamenti s azerbejdžanskih tepiha^[4]		April 2006.

Nova izdanja

Narodna banka Azerbejdžana (az. "Azərbaycan Milli Bankı") promijenila je 2009. naziv u Centralnu banku Azerbejdžana (az. "Azərbaycan Mərkəzi Bankı"). Novčanica od 1 manata, s novim nazivom banke, puštena je u opticaj 2010-te. Isto je učinjeno 2012. s novčanicom od 5 manata.

Lice	Naličje	Vrijednost
		1 manat (2009)
		5 manat (2009)

Ministarstvo finansija Azerbejdžana razmatralo je 2011. uvođenje novčanica u apoenima od 2 i 3, kao i apoena preko 100 manata.^[5] U februaru centralna banka je saopštila da se veći apoeni ne uvode do 2014.^[6]