Aachen

Aachen
Math	dinas fawr, tref goleg, tref ar y ffin, spa town, bwrdeistref trefol yr Almaen, urban district of North Rhine-Westphalia, special municipality association of Germany
Poblogaeth	252,769
Anthem	Urbs Aquensis
Pennaeth llywodraeth	Sibylle Keupen
Cylchfa amser	Central European Standard Time (GMT+1), UTC+01:00, CEST, UTC+2
Gefeilldref/i	Reims, Toledo, Ningbo, Naumburg (Saale), Arlington County, Tref y Penrhyn, Sarıyer, Liège, Montebourg, Halifax, Tref y Penrhyn
Nawddsant	dyrchafael Mair
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynol	Y Rheindir
Sir	ardal ddinesig Aachen, Aachen, Aachen
Gwlad	Yr Almaen
Arwynebedd	160.85 km²
Uwch y môr	173 metr, 410 metr, 125 metr
Gerllaw	Wurm
Yn ffinio gyda	Herzogenrath, Würselen, Eschweiler, Stolberg, Roetgen, Raeren, Kelmis, Plombières, Vaals, Gulpen-Wittem, Simpelveld, Heerlen, Kerkrade
Cyfesurynnau	50.7762°N 6.0838°E
Cod post	52062, 52063, 52064, 52065, 52066, 52067, 52068, 52069, 52070, 52071, 52072, 52073, 52074, 52075, 52076, 52077, 52078, 52079, 52080
Swydd pennaeth; y Llywodraeth	lord mayor
Pennaeth y Llywodraeth	Sibylle Keupen
	Ffeiliau perthnasol ar Comin
	[golygwch ar Wicidata]

Dinas hynafol yng ngorllewin yr Almaen yw Aachen (Ffrangeg: Aix-la-Chapelle, Iseldireg: Aken). Fe'i lleolir yn nhalaith Gogledd Rhein-Westphalia ger y ffin bresennol â Gwlad Belg a'r Iseldiroedd. Mae'n ganolfan ddiwydiannol gyda gweithfeydd dur a haearn. Sefydlwyd prifysgol dechnegol yno ym 1870.

Aachen oedd prifddinas ogleddol yr Ymerodraeth Lân Rufeinig yn nheyrnasiad Siarlymaen. Cafodd Siarlymaen ei gladdu yn yr eglwys gadeiriol a godwyd ganddo yn 796, yn y flwyddyn 814, ac arferid coroni'r Ymerodron Glân Rhufeinig yno ar ôl hynny.

Fideo byr o blasty'r Siarlymaen yn Aachen

Cafodd y ddinas ei difrodi'n sylweddol yn ystod yr Ail Ryfel Byd. Hi oedd y ddinas fawr gyntaf yn yr Almaen i gael ei chipio gan y Cynghreiriaid, ym 1944.

gw • sg • go

Dinasoedd yr Almaen