Clwb pêl-droed o dref Y Bala, Gwynedd ydy Clwb Pêl-droed Tref Y Bala (Saesneg: Bala Town Football Club). Mae'r clwb yn chwarae yn Uwch Gynghrair Cymru, prif adran bêl-droed yng Nghymru.
Mae lle i gredu fod clwb pêl-droed yn bodoli yn Y Bala ym 1880, ac er fod y llinach i'r clwb presennol yn aneglur, mae'r clwb yn cydnabod 1880 fel y blwyddyn y cafodd ei ffurfio[1].
Chwaraeir eu gemau cartref ar Faes Tegid, Y Bala, maes sydd yn dal uchafswm o 3,000 o dorf gyda 504 o seddi.
Pêl-droed Yn Y Bala
Roedd clwb pêl-droed yn bodoli yn nhref Y Bala yn ystod y 1870au a chwaraeodd clwb o'r dref yng nghystadleuaeth cyntaf Cwpan Cymru ym 1877-78[2] ac unwaith eto ym 1879-80[3]. Yn rhyfedd ddigon, colli yn erbyn Corwen ddwywaith oedd hanes y clwb o'r Bala.
Er fod clybiau Bala North End, Bala South End a Bala Thursdays yn bodoli yn y dref ers 1880, nid oes unrhyw record o glwb o'r Bala mewn unrhyw gystadleuaeth hyd nes Cwpan Cymru 1913-14 pan chwaraeodd Bala Press yn y gystadleuaeth am yr unig dro[4]. Wedi'r Rhyfel Byd Cyntaf, fel mewn sawl tref ar hyd a lled Cymru, cafwyd clwb o'r enw Bala Comrades yng Nghwpan Cymru ar gyfer tymor 1920-21[5] ond erbyn y flwyddyn canlynol roedd y clwb wedi hepgor y gair Comrades o'u henw ac wedi ymuno â Chynghrair Gogledd Ddwyrain Cymru[1].
Chwaraeodd clwb Bala Royal British Legion yng Nghwpan Cymru ym 1926-27 a 1927-28[6][7].
Erbyn y 1950 roedd Y Bala wedi dechrau defnyddio'r enw Bala Town, wedi symud i chwarae eu gemau ar Faes Tegid ac wedi ymuno â Chynghrair Wrecsam a'r Cylch[8] ond bu rhaid disgwyl dros hanner canrif i sicrhau dyrchafiad i'r Gynghrair Undebol yn 2003-04[9].
Yn 2008-09, llwyddodd Y Bala i gipio pencampwriaeth y Gynghrair Undebol a sicrhau dyrchafiad i Uwch Gynghrair Cymru[10].
Record yn Ewrop
Anrhydeddau
- Cwpan Cymru
- Cwpan Cynghrair Cymru
- Cyrraedd Rownd Derfynol: 2013-14, 2014-15
- Gemau Ail Gyfle Cynghrair Europa
Chwaraewyr nodedig
Cyfeiriadau
