Sir Aberteifi

Cyngor Sir Aberteifi
Motto: GOLUD GWLAD RHYDDID
Daearyddiaeth
Statws	Cyngor Sir
Hanes
Tarddiad	Ddeddf Llywodraeth Leol 1888
Crëwyd	1889
Diddymwyd	1974
Ailwampio	Cyngor Sir Dyfed
Israniadau
Math	Dosbarth Trefol, Dosbarth Gwledig, Bwrdeistref Ddinesig
Unedau	Dosbarth Wledig Aberaeron, Dosbarth Trefol Aberaeron, Bwrdeistref Ddinesig Aberystwyth, Dosbarth Wledig Aberystwyth, Bwrdeistref Ddinesig Aberteifi, Bwrdeistref Ddinesig Llanbedr Pont Steffan, Dosbarth Drefol Ceinewydd, Dosbarth Wledig Glannau Teifi, Dosbarth Wledig Tregaron

Cyngor Sir Aberteifi oedd awdurdod llywodraeth leol sir Aberteifi, Cymru, sefydlwyd ym 1889 o dan Ddeddf Llywodraeth Leol 1888. Fe'i disodlwyd gan Gyngor Sir Dyfed.

Cynhaliwyd yr etholiad cyntaf ym 1889 a daliodd y Blaid Ryddfrydol fwyafrif helaeth o'r seddi hyd at y Rhyfel Byd Cyntaf, gan adlewyrchu ei goruchafiaeth dros wleidyddiaeth y sir.^[1]

Roedd cyfarfod cyntaf y cyngor yn drobwynt nodedig, wrth i Morgan Evans o Oakford gynnig y dylid, er tegwch i fusnes cynghorwyr Cymru, gael ei drafod yn Gymraeg yn ogystal ag yn Saesneg. Aeth ymlaen i gynnig y crefftwyr o Aberystwyth Peter Jones, a etholwyd i gynrychioli Trefeurig wledig yn gadeirydd. Eiliwyd y cynnig hwn gan Iarll Lisburne.^[2]

Erbyn blynyddoedd cynnar yr ugeinfed ganrif roedd llawer o'r brwdfrydedd cynharach wedi mynd yn wasgaredig a dim ond ychydig o gyfarfodydd y flwyddyn a fynychai llawer o'r aelodau.^[3]

Yn y blynyddoedd cynnar cynhaliodd y cyngor sir eu cyfarfodydd yn Neuadd y Dref Llanbedr Pont Steffan.^[4] Sefydlodd y cyngor sir swyddfeydd i swyddogion y sir a'u hadrannau yn hen neuadd y dref yn Aberaeron yn 1910 ac nid tan 1950 y sefydlodd y cyngor ganolfan barhaol yn Swyddfa'r Sir yn Aberystwyth.^[5] Arhosodd rhai adrannau, gan gynnwys adrannau'r syrfëwr sirol a'r pensaer sirol, yn Aberaeron.^[6]

Diddymwyd yr awdurdod yn dilyn ad-drefnu llywodraeth leol ym 1974 pan ddaeth yr ardal dan weinyddiaeth Cyngor Sir Dyfed a Cyngor Dosbarth Ceredigion.

gw • sg • go Siroedd a dinasoedd Cymru Siroedd, bwrdreistrefi sirol a dinasoedd presennol (1996–) Abertawe Blaenau Gwent Bro Morgannwg Caerdydd Caerffili Casnewydd Castell-nedd Port Talbot Ceredigion Conwy Gwynedd Merthyr Tudful Pen-y-bont ar Ogwr Powys Rhondda Cynon Taf Sir Benfro Sir Ddinbych Sir Fynwy Sir y Fflint Sir Gaerfyrddin Torfaen Wrecsam Ynys Môn Siroedd cadwedig (1974–1996) Clwyd De Morgannwg Dyfed Gorllewin Morgannwg Gwent Gwynedd Morgannwg Ganol Powys Siroedd Cymru hynafol Sir Aberteifi Sir Benfro Sir Drefaldwyn Sir Ddinbych Sir Fynwy Sir Faesyfed Sir Feirionnydd Sir Fôn Sir Forgannwg Sir Frycheiniog Sir y Fflint Sir Gaerfyrddin Sir Gaernarfon