Kaŝano

Por aliaj lokoj kun la sama nomo, vidu Kashan (apartigilo)

Tiu ĉi artikolo temas pri irana urbo. Pri rivero Kaŝano en Afganio temas artikolo Kaŝano (rivero).

Kaŝano
perse: كاشان
urbo
Aga Bozorg Moskeo en Kaŝano
Oficiala nomo: كاشان
Ŝtato	Irano
Provinco	Provinco Isfahano
Historiaj regionoj	Safavidoj, Selĝukoj
Montaro	Elborz-Montaro
Konstruaĵoj	5  - Moskeo Agha Bozorg  - Domo de Borujerdis  - Khaneh Tabatabaei ha  - Domo de familio Āmeri  - Domo de Abbasian
Situo	Kaŝano
- alteco	1 600 m s. m.
- koordinatoj	33° 59′ 23″ N 51° 26′ 50″ O / 33.98972 °N, 51.44722 °O / 33.98972; 51.44722 (mapo)
Loĝantaro	432 557 (2016)
Horzono	IST (UTC+3,30)
- somera tempo	ISST (UTC+4,30)
Situo enkadre de Irano
Vikimedia Komunejo: Kashan
Retpaĝo: www.kashan.ir

Kaŝano (perse: كاشان, latinigo : Kāshān), estas historia urbo en centra Irano.

Ĉar plimulto de tapiŝoj en la mondo estas produktataj en Kaŝano, ĝi estas konata kiel la ĉefurbo de la tapiŝo-industrio en la mondo^[1]. La urbo plejparte allogas pro la kontrasto inter la grandega vasteco de la dezerto kaj la verdaĵo de bone konservitaj oazoj.

Pro la centra pozicio en Irano Kaŝano estis iam la religia ĉefurbo de la lando^[2]. Kaŝano posedis gravan judan komunumon kun kultura centro, sed la plimulto de ili elmigris al Usono.

Kaŝano situas proksime de Esfahano kaj je ĉirkaŭ 220 km sude de Teherano kaj je 90 km de Ĥomo. Ĝi estas je la rando de dezerto (oriente de la urbo) kaj ĉirkaŭita de la unua granda oazo survoje inter Ĥomo (perse : قم / Qom / Kum) kaj Kerman, en la provinco Isfahano, sur la irana altebenaĵo.

Kaŝano havas tipan aridan klimaton kun malvarmaj vintroj sed kun varmegaj someroj, sed en la ĉirkaŭaj vilaĝoj, kiuj situas sur pli granda alteco, estas pli mildaj temperaturoj.

La urbo estas fondita de edzino de kalifo Harun al-Raŝid (هارون الرشيد). Ĝi estis ĉiam konata pro siaj tapiŝoj kaj dum la mezepoko pro siaj ceramikaĵoj. Oni supozas ke Kaŝano estas la plej malnova urbo de Irano. La nomo de la urbo estas derivata de kāšī, la persa vorto por 'tegolo'. En 1778 la urbo estis tute detruita de tertremo.

Kvankam turismaj vidindaĵoj en Kaŝano estas potence interesegaj al turistoj, la urba turismo ne estas plene disvolvita (malpli ol 1000 turistoj jare).

Dum la lastaj jaroj forte kreskis la turismo pro la 1700 historiaj monumentoj kaj metiejoj en la urbo. La plej malnova vidindaĵo de Kaŝano estas Monteto Sialko, kio aĝas inter 7500 ĝis 8000 jaroj.

Alia plej fama vidindaĵo de Kaŝano estas la ĝardeno Fin (perse : باغ فین Bag-e Fin), kio estas la plej antikva persa ĝardeno kiu konserviĝis ĝistempe kaj nun estas mondheredaĵo de Unesko kaj unu el la plej famaj ĝardenoj en tuta Irano. Ĝi estis dezajnita kiel klasika persa vizio de la paradizo.

En Kaŝano oni trovas antikvajn tradiciajn rezidejojn (precipe el la 18-a kaj 19-a jarcentoj) de komercistoj kaj princoj kiel la Domo de Abbasioj (perse: خانه عباسی ها, Ĥane-je Abbasiha), la Domo de Boruĝerdioj (perse: خانه بروجردی ها, Ĥane-je Boruĝerdiha), la Domo de Amerioj (perse: خانهٔ عامری‌ها, Ĥane-je Tabatabaiha) kaj la Domo de Tabatabaioj (perse: خانهٔ طباطبایی‌ها, Ĥane-je Tabatabaiha), nun muzeo kaj irana kultura heredaĵo. Ili ilustras pleje la gaĝaran estetikon.

La Banejo de Sultano Amir Ahmad (perse: حمام سلطان امیر احمد, Hammam-e Soltan Amir Ahmad) estas tradicia irana publika banejo, kio unue estis konstruita en la 16a jarcento, dum la Safavida epoko.

La tradicia Bazaro de Kaŝano (perse: بازار کاشان - Bazar-e Kaŝan), estas tre malnova bazaro en la centro de la urbo, kio plejeble estis konstruita en la selĝuka epoko kun renovigadoj dum la safavida periodo.

Inter multnombraj aliaj historiaj vidindaĵoj en Kaŝano, menciindas ankaŭ du selĝukaj minaretoj kaj pluraj moskeoj tra la tuta urbo.

La miriga kaj vidinda Nijasar Kaverno (perse : نياسر‎ غار) kio estas homfarita kun entuta longo de ĉ. 2500 metroj, troviĝas apud Nijasaro. Ankaŭ apudaj loĝlokoj kiel vilaĝo Abjaneo kaj urbo Gamsaro allogas turistojn tutjare. Nijasaro (perse : نياسر‎) estas apuda urbeto kun multaj ĝardenoj fama pro la Festivalo de Preparado de Rozakvo (1-an de majo). Je 4km de Kaŝano troviĝas la Sialk Monteto (perse : تپه سیلک‎) kiu kiel arkeologia loko sufiĉe bone konserviĝis de antaŭ ĉ. 7000 jaroj. Kaŝano ankaŭ estas konata pro la dezerto Maranĝabo kaj Karavanserajo situantaj proksime de la lago Namako (signifanta: Lago Salo).

La stacidomo de Kaŝano estas ligita kun la nacia fervoja reto. Kaŝano havas ankaŭ flughavenon (Kaŝana Flughaveno) de kie antaŭvideblas flugadoj al insuloj Kiŝo kaj Geŝmo sude de Irano kaj Naĝafo en Irako.

En Kaŝano ekzistas tri universitatoj:

Kaŝana Malferma Islama Universitato (perse: Daneŝgahe Azade Eslamije Kaŝan دانشگاه آزاد اسلامی کاشان)

Kaŝana Universitato (ŝtata) (perse: Daneŝgahe Kaŝan دانشگاه کاشان)

Kaŝana Universitato pri Medicinaj Sciencoj (perse: Daneŝgahe Azade Eslamije Kaŝan دانشگاه آزاد اسلامی کاشان)

Kaŝano estas komerca centro plej konata pro ĝiaj tapiŝoj, silko, kupro-minejo, tegoloj, rozo-akvo kaj metalaj artaĵoj (galamzani) fabrikataj tie.

• Reza Abbasi, Riza yi-Abbasi aŭ Reza-e Abbasi, رضا عباسی en persa, kutime Reza Abbasi kaj Aqa Reza aŭ Āqā Riżā Kāshānī (ĉirkaŭ  1565–1635) estis grava persa miniaturisto de la Skolo de Esfahano dum la fino de la Safavida periodo.
• Sohrab Sepehri, unu el la plej famaj nuntempaj poetoj kaj pentristoj de Irano.
• Ehsan Naraghi, irana sociologo kaj verkisto kaj konsilisto ĉe Unesko.
• Nossrat Peseschkian (1933–2010), neŭrosciencisto kaj fondinto de la pozitiva psikologio.
• Kamal-ol-Molk (perse: کمال‌المُلک - Kamāl al-Molk) pentristo, konata kiel pioniro de moderna arto en Irano.
• Hakham Yedidia Shofet, iama juda religia gvidanto en Irano.^[3]
• Arbab Tfazzoli, la patro de la teksaĵo-industrio en Irano.
• Jamŝid Al-Kaŝi, astronomo kaj matematikisto.

En Kaŝano inter la 28-a kaj la 31-a de marto 2019 okazis la unua internacia kunveno. Temis pri la 12-a Internacia Mez-Orienta kaj Nord-Afrika (MONA 12) Esperanto-kunveno^[4]. En la kunveno partoprenis geesperantistoj el pli ol 10 landoj.

Umeå (finne Uumaja), Svedio

Bochum, Germanio

Kazanlak, Bulgario

• domo de Tabatabaioj
• domo de Amerioj
• domo de Boruĝerdioj
• islama arto
• irana arkitekturo
• perslingva literaturo

Retpaĝo de Kaŝano en la persa, araba kaj angla Arkivigite je 2003-12-22 per la retarkivo Wayback Machine

Bildoj de Kaŝano Arkivigite je 2004-02-03 per la retarkivo Wayback Machine

(persa) Kashanica Kultura Fondumo Arkivigite je 2018-09-09 per la retarkivo Wayback Machine

(persa) Kaŝano retgazeto : http://kashanonline.ir/

• 
  Agha Bozorg moskeo (persa: مسجد آقا بزرگ‎ Masjed-e Āghā Bozorg)
• 
  Bazaro en Kaŝano
• 
  Granatujo portas sanajn fruktojn.
• 
  Bazaro en Kaŝano
• 
  Antikva karvanserajo Timche-Aminoddole (perse : تیمچه امین الدوله) en la bazaro estas tranoktejo sur la silka vojo.
• 
  Tombejo Emamzadeh Ebrahim (perse : شازده ابراهیم کاشان، پناهگاه هامون)