Gründerzeit - verŝajne la kulmino de industriigo en Germanujo kaj Aŭstrio-Hungario.Vico de domoj tipa por tiu epoko , en Chemnitz.
La termino Periodo de spekulanto-kompanioj[1] (germane: Gründerzeit respektive Gründerjahre) estis jam uzata en la 19-a jarcento en Germanujo kaj centra Eŭropo por la periodo de 1871 (fino de la Francia-Prusia Milito) ĝis la borsofiasko de 1873.
Kialoj kaj konsekvencoj
Danke al la francaj reparacioj postmilitaj, la cedo de Alzaco-Loreno al la Germana imperiestra regno kaj aliaj ekonomiaj faciligoj (forigo de doganaj muroj ene de Germanujo; unuigo de la komerca leĝaro, de la mono kaj la mezurunuoj) la ekomonio en Germanujo ekfloris kiel neniam antaŭe: industrio, komerco kaj bankoj prosperegis.
Tipis por tiu tempo ankaŭ pasia konstruadfebro: oni intence imitis pli fruajn epokojn (t.n. Historiismo) kaj starigis konstruaĵojn laŭstile novbarokajn, novgotikajn, novrenesancajn.
La troa abundo da cirkulanta mono (la riparacioj el Franclando estis multoblo de la hejma monaro en Germanujo) logis al intensa aĝiotado. Nur inter 1871 kaj 1873 estiĝis en Germanujo ĉ. 700 akciaj kompanioj, dum inter 1790 kaj 1870 la sumo de novefonditaj tiaj akciaj societoj estis ne tute 300! El ili post la monda ekomia krizo de 1871 multaj bankrotis aŭ almenaŭ devis anonci bankroton. Granda depresio sekvis la altan konjunkturon.
Alia uzo de la vorto
En pli larĝa senco kaj rilate al aliaj landoj centreŭropaj la vorto aplikatas ankaŭ por la unuaj jardekoj kiuj sekvis la 1870-a jaron.
Subnotoj
↑Proponas tiun vorton Erich-Dieter Krause (Großes Wörterbuch Deutsch-Esperanto, Hamburg 2007, p. 578).
Literaturo
Hellmut Andics: Gründerzeit. Das schwarzgelbe Wien bis 1867. Jugend und Volk, Wien 1981, ISBN 3-7141-6518-5.
Richard Hamann, Jost Hermand: Deutsche Kunst und Kultur von der Gründerzeit bis zum Expressionismus. Band 1: Gründerzeit.Akademie-Verlag, Berlino 1965.
Eberhard Roters: Aspekte der Gründerzeit. Akademie der Künste. Berlin 1974 (ekspozicia katalogo).
