Voĉa velara frikativo

Voĉa velara frikativo
ɣ
Priskribo de la signo de la IFA	greka minusklo ĥio
IPA-numero	141
Kodoj
HTML, dekume	ɣ
Unikodo, deksesume	U+0263
X-SAMPA	G
Kirshenbaum	Q
Brajlo de IFA
Sono
Sona ekzemplo [ɣa ʔaɣa] Ĉu problemoj aŭdigi ĉi tiun dosieron? Vidu helpon.
v • d • r

La voĉa velara frikativo estas voĉa konsonanto uzata en diversaj lingvoj. Ĝia IFA-simbolo estas [ɣ] (la greka litero gamo); en SAMPA, G.

• Ĝia artikulacio estas frikativa.
• Ĝiaj artikulaciaj organoj estas langodorso kaj la palata velo, ĝi estas velsono.
• Ĝi estas voĉa konsonanto.
• Ĝi estas buŝa (la aero eliras nur per la buŝo).
• Ĝi estas centra (la aerfluo pasas meze super la lango, ne flanke).
• Ĝi estas pulma (la aerfluon produktas la pulmoj).

• En la belorusa lingvo kaj en la sudaj dialektoj de la rusa lingvo [ɣ] funkcias kiel realigo de la praslava fonemo /g/, kaj estas signata per la cirila litero г; ekz-e галава [ɣalava]).
• En la norma rusa lingvo ĝi aperas en kelkaj vortoj eklezislavaj (ekz-e ruse господи = «ho, Sinjoro!») kaj interjekcioj (ekz-e ruse aгa!). Ĝi krome aperas rezulte de voĉigo de /x/ (la vela frotsono senvoĉa) en la pozicio antaŭ voĉa konsonanto.
• En la cirila skribo de kelkaj lingvoj tjurkaj (en la kazaĥa lingvo, uzbeka lingvo) ĝi estas signata per 'ғ (ekz-e аға [aˈɣa], «pli aĝa frato»).
• Kelkaj dialektoj de la turka lingvo retenis tiun sonon kiel sonvaloron de la litero ğ: turke ağa [aˈɣa], «pli aĝa frato»).
• Novgreke: γάτα [ˈɣata] (kato).

En la norma Esperanto la parolsono [ɣ] ne ekzistas. Tamen iuj lerniloj por ruslingvanoj (mis)rekomendas la sonon [ɣ] kiel surogaton por [h]. Tio estas nepre evitinda: dum la (por la rusa orelo tre simila) ĉeĥa glota frotsono voĉa [ɦ] estas tolerebla surogato por /h/, la sono [ɣ] por multaj alilingvaj esperantistoj estas nerekonebla.

• Uvula frotsono voĉa
• Vela frotsono voĉa
• Glota frotsono voĉa