AltzagaGipuzkoako erdialdean eta Goierrin kokaturik dagoen landa-udalerri txiki eta euskalduna da, eskualdean biztanle gutxien daukana, Gaintzarekin eta Aramarekin batera. UEMAko kidea da. Altzagarrek zakurrak ezizena dute.
Etimologiaren aldetik, izena haltz zuhaitzetik datorkio.
2019an zituen 188 biztanleetatik % 18,62k 65 urte edo gehiago zituen, eta atzerrian jaiotakoak % 5,32 ziren.[3] XXI. mende hasieran etxe berriak egin ziren eta horren ondorioz, familia gehiago joan ziren Altzagara bizitzera.[4]
Altzagako Antonio Zubeldiaren[5] testigantza, altzagako eskolan erdaraz egin beharraren ingurukoa. Euskal Herriko Ahotsak[6][7] proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.
Altzagako euskara[8]gipuzkeraren[9] aldaera bat da, sartaldeko gipuzkeraren[10] parte den Goierriko euskara[11] zehazki. Urolaldeko hizkerarekin batera Sartaldeko azpieuskalkia osatzen du Goierrikoak, baina Urolaldekoan sakonagoa da mendebaleko euskararen eragina. Nortasun beteko hizkera da Goierrikoa, batasun handikoa, nahiz eta gorabeherak badiren mendebaletik ekialdera, hau da, Segura, Zegama eta Legazpitik Zaldibia edo Legorretara. Ataungoa ere berezia da, ziurrenik, bakarti samar eta Nafarroako mugan dagoelako. Abaltzisketak eta Ikaztegietak Tolosaldearekin lotura egiten dute, eta Urretxuk eta Zumarragak, berriz, Goierri eta Urolaldearen artekoa.
1991n berriz udalerri bihurtu zenetik alkate berdina eduki zuen Altzagak 24 urtez: Imanol Muxika Katarain.
2011ko udal hauteskundeak
2011ko udal hauteskundetan Altzagako Artea taldeak 5 zinegotzi lortu zituen.[12]Imanol Muxika Katarain izendatu zuten alkate. 2013. urtean hiru zinegotzik dimisioa eman zuten, eta ondorioz urtebetean ezin izan zen udalbatzarrik egin. 2014ko apirilean udala gobernatuko zuen kudeaketa batzordea eratu zuten, eta Imanol Muxika Katarain lehendakari ipini zuten.[13]
2015eko udal hauteskunde
2015eko udal hauteskundeetan hauek izan ziren emaitzak: Altzagako Artea Taldea 58 boto (5 zinegotzi). Egutera Altzagako taldea 11 boto.[14] Eluska Ibarguren izendatu zuten alkate.[4] 2016ko azaroan Ibargurenek kargua utzi zuen arrazoi pertsonalengatik, eta Mitxel Arizkorreta izendatu zuten alkate.[15]
2019ko udal hauteskundeak
2019ko udal hauteskundeetan hauek izan ziren emaitzak: Altzaga Denok Elkarrekin taldeak 59 boto. Altzaga Artea taldea 55 boto.[16] Maite Garmendia (Altzaga Denok Elkarrekin) izendatu zuten alkate.[17][18]
a 1991. urtean Altzaga Itsasondotik banandu eta udalerri bihurtu zen.
b Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
c Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
Altzagarate auzoa
Ondasun nabarmenak
Altzagarate ermita
Aipatzekoak dira XVI. mendeko San Migel parrokia-eliza eta Altzagarateko Amaren baseliza; azken horretan Andre Mariaren irudi erromanikoa dago. Herriko festak irailaren 29an egiten dituzte, San Mikelen omenez.
Bestela, ondare zibilean nabarmentzekoak dira herrian hain ugariak diren baserriak.
