Azido nitriko

Azido nitriko
	Irudi gehiago
Formula kimikoa	HNO3
SMILES kanonikoa	[N+(=O)(O)[O-]&zoom=2.0&annotate=none 2D eredua]
MolView	[N+(=O)(O)[O-] 3D eredua]
Konposizioa	oxigeno, Nitrogeno eta hidrogeno
Base konjokatua	Nitrato
Mota	mineral acid (en) , nitrogen oxoacid (en) eta monoprotic acid (en)
Ezaugarriak
Dentsitatea	1,5 g/cm³ (77 °C)
Errefrakzio indiziea	1,397
Azidotasuna (pKa)	−1,64
Momentu dipolarra	2,17 D
Fusio-puntua	−42 °C ; −41,6 °C
Irakite-puntua	83 °C (760 Torr); 83 °C (101,325 kPa)
Fusio-entalpia	2,17 D
Formazio entalpia estandarra	−174,1 kJ/mol
Baporizazio entalpia	39,1 kJ/mol
Lurrun-presioa	48 mmHg (20 °C)
Masa molekularra	62,995643 Da
Erabilera
Rola	lehergai eta strong acid (en)
Arriskuak
NFPA 704	0 3 0
Denboran ponderatutako esposizio muga	5 mg/m³ (10 h, Ameriketako Estatu Batuak)
Denbora laburreko esposizio muga	10 mg/m³ (baliorik ez)
IDLH	64,5 mg/m³
Eragin dezake	nitric acid exposure (en) eta euri azido
Identifikatzaileak
InChlKey	GRYLNZFGIOXLOG-UHFFFAOYSA-N
CAS zenbakia	7697-37-2 eta 12507-77-6
ChemSpider	919
PubChem	944
Reaxys	3587310
Gmelin	48107
ChEBI	1576
ChEMBL	CHEMBL1352
NBE zenbakia	2031
RTECS zenbakia	QU5775000
ZVG	1370
DSSTox zenbakia	QU5775000
EC zenbakia	231-714-2
ECHA	100.028.832
MeSH	D017942
RxNorm	1311391
KNApSAcK	C00050487
UNII	411VRN1TV4
KEGG	D02313

Azido nitriko azido sendoa da, kaustikoa, eta energia handiko oxidatzailea (HNO₃). Egoera garbian, likido koloregabea da. Uretan urtzen da, eta hainbat kontzentraziotan saltzen da merkatuan. 78 °C-an irakiten du. Argitan jartzean, likidoari kolore horixka ematen dion nitrogeno dioxidoa askatzen du; hortik datorkio batzuetan izaten duen kolorea.

Lehenago, azido sulfurikoa eta sodio nitratoa erreakzionaraziz lortzen zen: 2 NaNO₃ + H₂SO₄ → Na₂SO₄ + 2 HNO₃. Gaur egun, amoniakoaren oxidazio katalitikoaren bidez lortzen da, platinozko katalizatzaileak erabiliz. Ia metal denei erasotzen die. Argitan, lurrun arriskutsuak askatzen ditu, konposatu organikoak ukitzen baditu su hartzeko arriskua dago, eta giza gorputzeko azala eta muki-mintzak erretzen ditu. Ongarriak, plastikoak, koloregaiak, lehergaiak, sintesi-konposatu organikoak eta beste zenbait konposatu lortzeko ekoizteko erabiltzen da; metalurgian, mineralen flotazioan, eta erregai nuklearrak berriro prozesatzeko ere erabiltzen da.

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.