Share to: share facebook share twitter share wa share telegram print page

Baskoien hizkuntza

Baskoien hizkuntza
sorioneku · {n}

tenekebeekiŕateŕe[n] oTiŕtan · eseakaŕi

eŕaukon ·.
Datu orokorrak
EskualdeaBaskoien lurraldea
Hizkuntza sailkapena
giza hizkuntza
Euskal hizkuntzak
Alfabetoalatindar alfabetoa
Hizkuntza kodeak

Baskoien hizkuntza[1], hizkuntza baskonikoa[2] edo baskoiera[3] antzinatean baskoiek erabiltzen zuten hizkuntza hil bat da. Aztarna arkeologikoek erakusten dute hizkuntza bat edo batzuk izan zirela edo, zuzenean, euskararen aurrekaria izan zela.

Baskoien eta akitaniarren hizkuntzen arteko erlazioa ez dago argi. Dena den, hizkuntza bera edo familia berekoak izan zitezkeela uste da.

Hizkuntza bi idazkera sistematan jaso dugu: iberierazko idazkera oinarri hartuta, baskoiek garatu zuten idazkera eta geroago, latinez. Latinez ez da orain arte baskoierazko testurik aurkitu, izenak soilik, latinezko testuetan sartuta.

Inskripzioak

Iritsi zaizkigun ustezko arrasto nagusiak Antzinako Erromako garaiko baskoien lurraldeko inskripzioetan daude:

ba1ŕ3ś1ku2n102e1s1 (= barskunes edo barskunez)

ba1ś1ku2n102e1s1 (= baskunes edo baskunez)

be2n102ko1ta1 (= benkota)

be2n102ti1a202n102 (= bentian)

be1n102ti4a1n102 (= bentian)

o1T1ti1ke3s202 (= oTtikes)

e4n102p2s3 (= []en s[ ])

bo2ŕ3 (= boŕ[ ])

ba1s102i101 (= basi[ ])

a201ŕ3 (= aŕ)

ŕ3a2r1
bo1ŕ3ka2r1p2be3
tu2ŕ3ś1p2ki1
be3l2ti4n101e1
ŕ3ś1ka2
be3
ti4tu2   ś1ta1
n102e1s1ke1ti4
ka1n102e1
ku1ś1o1ŕ3
ś1

  

(= [ ]ŕar[ ])
(= [ ]boŕkar be[ ])
(= [ ]tuŕś ki[ ])
(= [ ]beltine[ ])
(= [ ]ŕśka[ ])
(= [ ]be[ ])
(= [ ]titu[_]śta[ ])
(= [ ]nesketi[ ])
(= [ ]kane[ ])
(= [ ]kuśoŕ[ ])
(= [ ]ś[ ])

l2i102ki1n102e1p5a202bu1l2o1ŕ3a202u3n102e1p5e1ki1e1n102p5bi1l2bi1l2i102a202ŕ3s2 (= likine abuloŕaune ekien bilbiliaŕs)

s102o3r1i102o1n102e1ke2      n102
ku1n102e1ke2  e1ki1  a202te1ŕ3e1
o1T1i102  ta1n102e1s102e1a2ka1ŕ3i102
e1ŕ3a2u1ko1n102

  

sorioneke
kunekeřekiřateŕe//n
oTiřtaneseakaŕi
eŕaukon

Idazkera

Inskripzio horien idazkera baskonikoa da, alfabeto feniziarretik sortutako iberiarrenaren eta zeltiberiarrenaren antzekoa da, baina baskoien idazkerak zeinu berezirik badu.[9]

Baskonikoa
  g/k b d/t  
a a201 ka1 ba1 ta1 s s102 ś ś1
e e1 ke2 be1 te15 ŕ ŕ3 ř
i i102 ki1 ti4 l l1 r r1
o o1 ko1 bo2 to2   n n102
u u1 ku1 bu1 tu1   ń? ḿ5

[9][oh 1]

Oharrak

  1. ↑ Gorriz, Irulegiko Eskuan dokumentatu ez diren zeinuak (Ferrer i Jané, 2023).

Erreferentziak

  1. ↑ del Burgo, Maria Antonia; Mugica, Matias. (2007). Nafarroako Erreinua. Nafarroako Gobernua (Noiz kontsultatua: 2023-1-1).
  2. ↑ Gorrotxategi, Joakin. (2020). «Aquitano y Vascónico» Palaeohispanica 20: 721–748..
  3. ↑ Gorrotxategi, Joakin. (2014). «Arabako (eta inguruko) hizkuntzak antzinatean» Arabako hiztunak XXI. mendeko eleaniztasunean: 6–20..
  4. ↑ Velaza, Javier. (2009). «Epigrafía y literacy paleohispánica en territorio vascón: notas para un balance provisional» Palaeohispanica 9: 611–622..
  5. ↑ Garcia-Barberena, Maria; Unzu, Mercedes; Velaza, Javier. (2015). «Esgrafiado en signario paleohispánico hallado en Pamplona» Palaeohispanica 15: 177–182..
  6. ↑ a b (Gaztelaniaz) Aiestaran, M; Gorrochategui, J; Velaza, J. (2023). «La inscripción vascónica de Irulegi (Valle de Aranguren, Navarra)» Palaeohispanica 23: 267-293.  doi:10.36707/palaeohispanica.v23i0.560. ISSN 1578-5386..
  7. ↑ Armendáriz Martija, Javier. (2005). «Propuesta de identificación del campamento de invierno de Pompeyo en territorio vascón» Trabajos de arqueología Navarra 18: 41–64..
  8. ↑ Simón Cornago, Ignacio. (2015). «Τreinta años de investigaciones sobre la inscripción musiva de Caminreal (Hispania Citerior; MLH E.7.1 = K.5.3)» Palaeohispanica 15: 87–127..
  9. ↑ a b (Gaztelaniaz) Ferrer i Jané, Joan. (2023). «La inscripción vascónica de la mano de Irulegi desde la perspectiva ibérica» Fontes Linguae Vasconum (136): 515–538.  doi:10.35462/flv136.9_3. ISSN 2530-5832..

Ikus, gainera

Kanpo estekak
Kembali kehalaman sebelumnya