Eltziego

Eltziego
Araba, Euskal Herria
Herrigunearen ikuspegia.
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Euskal Autonomia Erkidegoa
Lurraldea	Araba
Eskualdea	Arabako Errioxa
Izen ofiziala	Elciego
Alkatea	Juan Carlos Uribe Rueda (Zieko Bai)
Posta kodea	01340
INE kodea	01022
Herritarra	eltziegar
Kokapena
Koordenatuak	42°30′53″N 2°37′06″W / 42.5148°N 2.6183°W / 42.5148; -2.6183
Azalera	16,32 km²
Garaiera	477-521 metro
Distantzia	46 km Gasteiza
Demografia
Biztanleria	964 (2023) −7 (2022)
503 (%52,2)   (%52,1) 502
Dentsitatea	0,59 bizt/km²
Hazkundea (2003-2013)[1]	% 10,82
Zahartze tasa[1]	% 25,77
Ugalkortasun tasa[1]	‰ 57,78
Ekonomia
Jarduera tasa[1]	% 77,69 (2011)
Genero desoreka[1]	% 8,16 (2011)
Langabezia erregistratua[1]	% 8,94 (2013)
Euskara
Euskaldunak[1]	% 18,07 (2010)
Kaleko erabilera [2]	%  (2016)
Etxeko erabilera[3]	% 4.13 (2016)
Datu gehigarriak
Sorrera data	1583
Webgunea	http://www.elciego.es

Eltziego^[4] Arabako hegoaldeko udalerri bat da, Arabako Errioxa kuadrillakoa. Gasteiztik 46 bat kilometro hegoaldera dago. Izen bereko herria udalerriaren erdialdean dago. Udalak Zieko^[5] erabiltzen du webgunean.

Erliebe gutxiko eremuan dago Eltziego, Mayor izeneko ibaiak udalerria iparretik hegora zeharkatzen duela.

• Iparraldean: Eskuernaga, Navaridas eta Guardia.
• Hegoaldean: Cenicero (Errioxako Autonomia Erkidegoa).
• Ekialdean: Guardia.
• Mendebaldean: Eskuernaga, Mañueta eta Errioxako Cenicero.

Herriaren berri zaharrak ditugu, 1067. urtekoak, hain zuzen, Donemiliaga Kukulako agiri batzuetan haren izena jada agertzen baitzen, El Cieko gisa. 1366. urtean, 15 etxe zeudela ziurtatzen zuen Nafarroako erresumak. 1368ko beste agiri batean, aldiz, Ilciego bezala agertzen zen.

Nafarroako Erresumakoa izan zen 1461 arte, ondoren Gaztelakoa. 1571. urtean, 150 etxe zeuden herrian. 1583an, Felipe II.ak hiribildu izendatu zuen, eta Guardiatik emantzipatzea lortu zuen, ordura arte haren menpe egon zen.

1864. urtean, 345 biztanle zituen.

Eltziego Arabar Errioxako ardoaren ekoizle nagusietakoa da, Guardia eta Lantziegorekin batera. Azken boladan, ardoaren ekoizpenaz gain, gora doa horren inguruan sortutako turismoa.

Eltziegoko biztanleria
Datu-iturria: INE

2011ko maiatzaren 22ko hauteskundeetako emaitzen ondorioz Eltziegoko alkatea Zieko Bai elkarteko Luis Aldazábal Ruiz de Viñaspre izan zen. Bost zinegotzi eskuratu zituen, PSE-EE alderdiak bi zinegotzi eta PP alderdiak beste bi.

2015eko udal hauteskundeetan, berriz, Zieko Baik zinegotzi bat gehiago lortu zuen, eta PPk bat galdu zuen. Luis Aldazábal berriro hautatu zuten alkate.

Hauek izan dira Eltziegoko azken alkateak:

^a 2022ko Urtarrilean Luis Aldazabal Ruiz de Viñaspre Alkatea zendu zen.

Araba Bus sareko  lineak zerbitzua ematen dio udalerri honi:

Araba Bus  Zerbitzua   Hasiera   Ibilbidea   Amaiera ⁠ 11 Logroño (geltokia) Logroño (Portales) • Casablanca • Serna • Asa • Campillar • Guardia (hotel-gasolindegia) • Guardia • Lapuebla de Labarca (markesina) • Lapuebla de Labarca (Kale Nagusia) • Eltziego • Mañueta Eskuernaga

Gainera, Eskualdeko Garraioa sareak linea bat ditu udalerrian:

Eskualdeko Garraioa  Zerbitzua   Hasiera   Ibilbidea   Amaiera ⁠ 22 Guardia Leza Osp. Oion • Ekora • Binasperi • Lantziego • Kripan • Bilar • Serna • Asa • Campillar • Mañueta • Eskuernaga • Samaniego • Lapuebla de Labarca • Eltziego • Paganos • Nabaridas • Leza Guardia Leza Osp.

Gaur egun gaztelania da nagusi. Ezin dugu zehaztu bertako jatorrizko euskara galdu zen garaia. Hala ere, Eltziegoko euskara galtzea nonbait IX. eta XVI. mendeen artean kokatzen da.

XX. mendearen bukaeran eta XXI. mendearen hasieran euskara berreskuratzeko gertatutako prozesuaren ondorioz, 2011. urterako Eltziegoko populazioaren % 18 elebiduna zen.

• Otsailaren 5ean San Blas eguna ospatzen da.
• Uztailaren 2an Santa Isabel ospatzen da, herriak, itxuraz, santa horrekin zerikusirik ez badu ere. Egun horietan Eltziegoko banderari omenaldia egiten zaio.
• Jai nagusiak, Irailaren 7tik 11ra ospatzen dira, Plazako Andra Mariaren omenez. Ekitaldirik garrantzitsuenetakoa, txupinazoaren egunean egiten den Barrihueloko jaitsiera da, Zeledonek egiten duenaren antzekoa.
• Azaroaren 30ean San Andres ospatzen da, Eltziegoko elizaren patroiaren eguna.

• San Andres eliza: Eusko Jaurlaritzak monumentu historiko-artistiko izendatu zuen 1984an, eta kultura ondasun 2002an. Eraikinak aurrekari gotikoak dituen arren, homogeneotasun- eta trinkotasun-itxura handia du.^[19]
• Eltziegoko pikota.^[20]
• Herederos del Marques de Riscal izeneko upategi, spa eta hotela, Frank Gehry kanadar arkitektoak diseinatua. Gutxi gorabehera, 5.000 m² eraiki ditu. Hotelak luxuzko 43 gela dauzka. Upategia bisita daiteke.

• 
  Upategia eta hotela
• 
  Atzealdeko ikuspegia
• 
  Eraikina testuinguruan

• Francisco Navarrete Ladron de Guevara (?-1722), Mondoñedoko apezpikua^[21].
• Andres Merino (1730-1787), elizgizon, paleografo eta idazlea^[22].

Eltziego ondorengo herri eta hiriekin senidetuta dago:

• Araba
• Arabako udalerrien zerrenda
• Arabako Errioxako kuadrilla

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Araba

• Eltziego, Arabako Errioxako turismoko webgunean
• (Gaztelaniaz) Eltziegoko udalaren webgunea
• (Gaztelaniaz) Eltziegori buruzko webgunea
• (Gaztelaniaz) «Eltziego», Auñamendi Eusko Entziklopedia.