Share to: share facebook share twitter share wa share telegram print page

Niveljalkaiset

Niveljalkaiset
Tieteellinen luokittelu
Domeeni: Aitotumaiset Eucarya
Kunta: Eläinkunta Animalia
Pääjakso: Niveljalkaiset
Arthropoda
Latreille, 1829
Nykyiset alajaksot ja luokat
Katso myös

  Niveljalkaiset Wikispeciesissä
  Niveljalkaiset Commonsissa

Niveljalkaiset (Arthropoda) on ylivoimaisesti suurin eläinkunnan pääjakso. Niveljalkaisiin kuuluvia lajeja tunnetaan jo yli miljoona, mutta niitä arvellaan olevan vielä paljon enemmän. Arvioidaan, että kaikista nykyään elävistä eläinlajeista jopa 85 % on niveljalkaisia. Niveljalkaisilla on kuoriosa ja parilliset raajat. Niveljalkaisiin kuuluvat muun muassa trilobiitit, hämähäkkieläimet, äyriäiset, hyönteiset ja tuhatjalkaiset.[1]

Termi niveljalkainen eli latinaksi arthropod on johdettu Kreikan kielen sanasta kreik. ἄρθρον árthron, ”nivel”, ja kreik. πούς pous (genetiivi podos), ”jalka”. Sen esitteli 1845 saksalainen eläintieteilijä Karl Theodor Ernst von Siebold (1804-1885).[2]

Eteläntytönkorennon nivelikäs takajalka.

Niveljalkaisille on ominaista kitiinipitoinen suojaava tukirunko, jonka sisäpintaan lihakset ovat kiinnittyneet. Kitiinirunko ei pysty laajenemaan, joten niveljalkaisten on siis aika ajoin ”luotava nahkansa”, jotta ne voivat kasvaa.[3] Ruumis koostuu jaokkeista, joiden välissä on nivelet. Jaokkeissa on yleensä jalkoja tai muita ulokkeita, joissa on myös nivel, joista koko pääjakso on saanut nimensä.[1] Ruumiin nivelten parillisista hermosolmukkeista ja niitä yhdistävistä pituussuuntaisista hermosyistä koostuu vatsapuolella sijaitseva hermorunko eli vatsaydin . Niveljalkaisten verenkierto on avoin. Putkimainen sydän ja siihen liittyvä verisuonisto sijaitsee selkäpuolella. Hengityselimistö on maalla yleensä ilmaputkisto, vedessä kidukset.[3]

Vallitsevana on suvullinen lisääntyminen, mutta suvutonta lisääntymistä tavataan myös.[1]

Niveljalkaiset jaetaan yleensä neljään alajaksoon: Kuusijalkaiset (Hexapoda), leukakoukulliset (Chelicerata), tuhatjalkaiset (Myriapoda) ja äyriäiset (Crustacea).[1]

Useimmat niveljalkaiset ovat pienikokoisia. Ne voivat kasvaa kohtalaisen kokoisiksi vain meressä, missä vesi antaa niiden tukirungolle lisätukea. Merten niveljalkaisista suurin on jopa 20 kiloa painava jättiläistaskurapu. Maalla elävät hyönteiset tai hämähäkit eivät paina aikuisina yli sataa grammaa, mutta yhden kovakuoriaislajin toukka on yli 200-grammainen.[1]

Niveljalkaisia tavataan lähes kaikkialla maapallolla, jopa 4 000 metrin syvyydessä merissä ja yli 6 700 metrin korkeudessa vuorilla.[1]

Lähteet

  1. ↑ a b c d e f Robert D. Barnes: Arthropod Encyclopedia Britannica. Viitattu 7.9.2017. (englanniksi)
  2. ↑ Douglas Harper: Arthropoda (n.) Online Etymology Dictionary. Viitattu 11.9.2017. (englanniksi)
  3. ↑ a b Etälukio: Eliöryhmien runsaus 2.oph.fi. Arkistoitu 3.3.2016. Viitattu 16.9.2017.

Aiheesta muualla

Tämä eläimiin liittyvä artikkeli on tynkä. Voit auttaa Wikipediaa laajentamalla artikkelia.

Read other articles:

Orang-orang Jermanik

Suku bangsa Jermanik adalah kelompok etno-linguistik bangsa-bangsa Indo-Eropa, berasal dari Eropa Utara dan dikenal dengan penggunaan bahasa Jermanik mereka yang keturunan dari Proto-Jermanik. Orang-orang Jermanik berhijrah luas ke seluruh Eropa, bercampur dengan penduduk lokal yang ada (seperti Kelt, Slavia, Wend, dan Romawi), membentuk dasar bagi apa yang ada sekarang di beberapa negara. Daftar pustaka Wikimedia Commons memiliki media mengenai Ancient Germanic history and culture. Beck, Hei...

 

 

والتر مكجوان

والتر مكجوان معلومات شخصية الميلاد 13 أكتوبر 1942(1942-10-13)اسكتلندا الوفاة 15 فبراير 2016 (73 سنة) الجنسية بريطاني الوزن وزن الذبابة الحياة العملية المهنة ملاكم[1]  نوع الرياضة الملاكمة  سجل الملاكمة الفوز 32 الفوز بالضربة القاضية 14 الخسارة 7 التعادل 1 لا منافسة 0 الجوائز  ع�...

 

 

巴拉科沃

此條目没有列出任何参考或来源。 (2019年1月22日)維基百科所有的內容都應該可供查證。请协助補充可靠来源以改善这篇条目。无法查证的內容可能會因為異議提出而被移除。 坐标：52°2′N 47°47′E / 52.033°N 47.783°E / 52.033; 47.783 巴拉科沃（俄語：Балако́во）是俄羅斯薩拉托夫州東北部的一個城市，位伏爾加河畔薩拉托夫水庫附近。2002年人口200,470人。 1762

سدبوري (فيرمونت)

سدبوري     الإحداثيات 43°46′53″N 73°11′16″W / 43.781388888889°N 73.187777777778°W / 43.781388888889; -73.187777777778  تقسيم إداري  البلد الولايات المتحدة[1]  التقسيم الأعلى مقاطعة روتلاند  خصائص جغرافية  المساحة 22.2 ميل مربع  ارتفاع 237 متر  عدد السكان  عدد السكان 560 (1 أبر

 

 

Hey! Ho! Let's Go: The Anthology

1999 greatest hits album by RamonesHey! Ho! Let's Go: The AnthologyGreatest hits album by RamonesReleasedJuly 20, 1999Recorded1975–1995GenrePunk rockLength2:36:17LabelRhino EntertainmentSire RecordsProducerCraig LeonTony BongioviTommy RamoneEd StasiumDaniel ReyBill InglotGary StewartDon WilliamsJean BeavoirRitchie CordellGraham GouldmanGlen KolotkinPhil SpectorBill LaswellDave StewartThe RamonesRamones compilation album chronology All the Stuff (And More!) Volume 2(1990) Hey! Ho! Le...

 

 

A Sicilian Romance

Gothic Novel by Ann Radcliffe This article relies largely or entirely on a single source. Relevant discussion may be found on the talk page. Please help improve this article by introducing citations to additional sources.Find sources: A Sicilian Romance – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (October 2016) A Sicilian Romance Title page to the 1792 editionAuthorAnn RadcliffeCountryUnited KingdomLanguageEnglishGenre Gothic Horror Romance Published...

Softball in India

This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Softball in India – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (February 2022) (Learn how and when to remove this template message) CountryIndiaGoverning bodySoftball Association of IndiaNational team(s)MenWomenFirst played1944National competitions National So...

 

 

俄罗斯帝国主义

此條目可参照英語維基百科相應條目来扩充。 (2023年2月21日)若您熟悉来源语言和主题，请协助参考外语维基百科扩充条目。请勿直接提交机械翻译，也不要翻译不可靠、低品质内容。依版权协议，译文需在编辑摘要注明来源，或于讨论页顶部标记{{Translated page}}标签。 欧洲地区的部分俄占土地。1.德涅斯特河沿岸 (摩尔多瓦领土), 2,3: 阿布哈兹，南奥塞梯 (格鲁吉亚领土), 4,5,6,...

 

 

The Golden Path (song)

2003 single by the Chemical Brothers For the concept from the fictional Dune universe, see Golden Path (Dune). The Golden PathSingle by the Chemical Brothers featuring the Flaming Lipsfrom the album Singles 93–03 B-sideNude NightReleased15 September 2003 (2003-09-15)Length4:47LabelFreestyle DustVirginAstralwerksSongwriter(s)Tom RowlandsEd SimonsWayne Michael CoyneSteven Gregory DrozdProducer(s)The Chemical BrothersThe Chemical Brothers singles chronology Come with Us/The ...

Neoclassical architecture

18th–19th-century European classical revivalist architectural style This article is about the historical style. For the contemporary style, see New Classical architecture. Neoclassical architectureTop: The Petit Trianon (Versailles, France), 1764, by Ange-Jacques Gabriel; Centre: The Salon de Compagnie of the Petit Trianon; Bottom: Arc de Triomphe du Carrousel (Paris), 1806–1808, by Pierre-François-Léonard FontaineYears active18th century–mid-20th century Neoclassical architecture, so...

 

 

Villa Krüger

Die Villa Krüger, auch Berliner Haus oder Herrnsdorfsche Villa, ist eine größere Villa mit aufwendiger Toranlage im Stadtteil Kötzschenbroda des sächsischen Radebeul, in der Neuen Straße 12. Der weitläufige Garten gilt als Werk der Landschafts- und Gartengestaltung.[1] Villa Krüger, Gartenansicht von der Meißner Straße Villa Krüger, Straßenansicht mit Tor Inhaltsverzeichnis 1 Beschreibung 2 Geschichte 3 Literatur 4 Weblinks 5 Einzelnachweise Beschreibung Villa Krüger, Tor...

 

 

Breeana Walker

Australian bobsledder Breeana WalkerWalker in 2021Personal informationNationalityAustralianBorn (1992-08-28) 28 August 1992 (age 31)Melbourne, Victoria, AustraliaHeight1.69 m (5 ft 7 in)Weight74 kg (163 lb)SportCountryAustraliaSportBobsleighEvent(s)Monobob, two-womanTurned pro2017 Breeana Bree Walker (born 28 August 1992) is an Australian bobsledder. She started as a hurdler and switched to bobsledding in 2016. In 2018–19 she made her debut in the Bobsleigh Wor...

South Dakota Highway 1804

State Highway in South Dakota This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: South Dakota Highway 1804 – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (August 2023) (Learn how and when to remove this template message) This article relies excessively on references to primary sources. Please improve this articl...

 

 

شعار جمهورية الدومينيكان

شعار جمهورية الدومينيكان   البلد جمهورية الدومينيكان  الاعتماد 6 نوفمبر 1845  مجالات الاستخدام جمهورية الدومينيكان  تعديل مصدري - تعديل   يتكون شعار جمهورية الدومنيكان من درع له أربع لأضلاع، منقسمة حسب ألوان العلم. الدرع مُحاط بفرعين من الشجر والنخل. أعلى الشعار ...

 

 

Golda Schultz

South African soprano Golda Schultz in 2021 Golda Schultz (born 1983 in Cape Town) is a South African operatic soprano. Life Origin and education Schultz, daughter of a mathematics professor, grew up in Bloemfontein. She studied singing at the University of Cape Town and at the Juilliard School in New York. She was also taught by Johan Botha (tenor), Kiri Te Kanawa and Michelle Breedt.[1] Career as an opera singer From 2011 to 2013, she was a member of an opera studio and from 2014 to...

Tashan, Khuzestan

City in Khuzestan province, Iran For the administrative divisions, see Tashan District, Tashan-e Gharbi Rural District, and Tashan-e Sharqi Rural District. For other places with the same name, see Tashan. City in Khuzestan, IranTashan Persian: تشانCityTashanCoordinates: 30°49′45″N 50°12′05″E / 30.82917°N 50.20139°E / 30.82917; 50.20139[1]Country IranProvinceKhuzestanCountyBehbahanDistrictTashanPopulation (2016)[2] • ...

 

 

Diseño de interfaz de usuario

La interfaz gráfica de usuario se presenta (visualiza) en la pantalla de la computadora. Es el resultado de la entrada del usuario una vez procesada y, normalmente, es la principal interfaz de interacción entre el humano y la máquina. La interfaz táctil tan popular en pequeños dispositivos móviles son una superposición de la salida visual a la entrada visual. El diseño de interfaz de usuario o ingeniería de la interfaz es el resultado de definir la forma, función, utilidad, ergonom�...

 

 

Laune der Natur

2017 studio album by Die Toten HosenLaune der NaturStudio album by Die Toten HosenReleasedMay 5, 2017 (2017-05-05)GenrePunk, rock[1]Length49:51LabelJKPProducerVincent Sorg, Tobias KuhnDie Toten Hosen chronology Entartete Musik – Willkommen in Deutschland(2013) Laune der Natur(2017) Das Laune der Natour-Finale(2019) Singles from Laune der Natur Unter den WolkenReleased: 7 April 2017 WannseeReleased: 7 July 2017 Alles passiertReleased: 5 November 2017 Laune der ...

Argyroxiphium

Genus of plants Argyroxiphium Haleakalā silversword Scientific classification Kingdom: Plantae Clade: Tracheophytes Clade: Angiosperms Clade: Eudicots Clade: Asterids Order: Asterales Family: Asteraceae Subfamily: Asteroideae Tribe: Madieae Subtribe: Madiinae Genus: ArgyroxiphiumDC. Synonyms[1] Argyrophyton Hook. Argyroxiphium is a small genus of plants in the family Asteraceae.[2][3] Its members are known by the common names silversword or greensword due to their lon...

 

 

Pulp (literatura)

Planet Stories, portada de Allen Anderson (julio de 1952). El término pulp o pulps, abreviatura del inglés pulp magazines (revistas pulp o revistas de pulp), hace referencia a publicaciones baratas y de escasa calidad material que fueron muy populares en los Estados Unidos desde 1896 hasta finales de la década de 1950. En particular, el término Pulp deriva del papel de pulpa de madera barato en el que se imprimían las revistas, haciendo referencia a un formato de encuadernación en rúst...

 

 

Kembali kehalaman sebelumnya