Fómhar na Gearmáine

Fómhar na Gearmáine

Cineál	géarchéim pholaitiúil
Ainmnithe in ómós	Germany in Autumn (en)
Cuid de	list of conflicts related to the Cold War (en)
Tréimhse	7 Aibreán 1977 - 18 Deireadh Fómhair 1978
Dáta na bliana	18 Deireadh Fómhair 1977
Suíomh	an Ghearmáin Thiar, An Ghearmáin Thiar
Tír	an Ghearmáin Thiar
Rannpháirtí	Rote Armee Fraktion politics of Germany (en) póilíní an pobal meáin chumarsáide
Is cúis le	Large crisis committee (en) death night in Stammheim (en)
Codanna
Kidnapping and murder of Hanns-Martin Schleyer (en) Hijacking of Lufthansa Flight 181 (en) death night in Stammheim (en)

Tréimhse fhoréigneach agus fulangacht ab ea Fómhar na Gearmáine, mar a thugtar uirthi (Gearmáinis: Der Deutscher Herbst), ó 7 Aibreán 1977 go dtí 18 Deireadh Fómhair 1977. Shroich feachtas na sceimhlitheoirí, an Rote Armee Fraktion, barr a ghéaradais le linn "Fhómhar na Gearmáine", is é sin, Fómhar na bliana 1977.

Thosaigh "Fómhair na Gearmáine" ar 7 Aibreán 1977, nuair a feallmharaíodh Siegfried Buback, an tArd-Aighne in Iarthar na Gearmáine. Mharaigh Kommando Ulrike Meinhof (nó Cománlach Cuimhneacháin Ulrike Meinhof) an t-ionchúisitheoir is airde céim i gcóras dlí na Gearmáine.

Fuair beirt fhear de lucht a thionlactha, Wolfgang Göbel agus Georg Wurster, bás sa teagmháil freisin. Tháinig an "cománlach" ar muin gluaisrothair, agus ag tiomáint thart le gluaisteán Buback dóibh, scaoil siad na hurchair chinniúnacha leis an triúr fear.

Níos déanaí, san 1980idí, gabhadh ceathrar ón RAF, an Rote Armee Fraktion (Christian Klar, Knut Folkerts, Günter Sonnenberg and Brigitte Mohnhaupt), agus cuireadh sa phríosún iad.

Ar an 30 Meitheamh 1977, maraíodh an baincéir Jürgen Ponto. Bhí an RAF ag iarraidh é a fhuadach ach ní raibh Pronto sásta dul leo. Bhí aithne phearsanta ag bean de na sceimhlitheoirí, Susanne Albrecht, ar Ponto, agus cead isteach aici ina theach. D'fháiltigh Ponto isteach í maille le beirt sceimhlitheoirí eile, Christian Klar agus Brigitte Mohnhaupt. Scaoil Klar an chéad urchar, agus ansin, thosaigh Mohnhaupt ag loscadh air, ionas gur ghoin sí go héag é. D'éalaigh Klar, Albrecht agus Mohnhaupt ar an ngluaisteán a bhí á tiomáint ag Peter-Jürgen Boock.

I ndiaidh na n-imeachtaí, d'fhógair na sceimhlitheoirí nach raibh siad ach ag iarraidh Ponto a fhuadach, agus gur maraíodh é nuair a thosaigh sé á chosaint féin ar na hiarrachtaí seo. Níor bréagnaíodh an leagan seo den scéal ach sa bhliain 1991.

Ar an 25 Lúnasa 1977, d'fhéach na sceimhlitheoirí le hÁras an Bundesanwaltschaft (is é sin, oifigí an Ionchúisitheora Fheidearálaigh) a ionsaí in Karlsruhe, ach níor éirigh leis an iarracht seo.

Ar an 5 Meán Fómhair 1977, d'fhuadaigh an RAF Hanns-Martin Schleyer, a bhí ina Uachtarán ar Chumann Fostóirí na Gearmáine (Bundesverband der Arbeitgeber). An ceathrar fear a bhí á dtionlacan, maraíodh iad go léir.

D'éirigh na fuadaitheoirí go scaoilfí saor le lucht na chéad ghlúine, cosúil le Baader agus Ensslin.

Le linn na tréimhse seo, bhí an teannas polaitiúil ag méadú sa Ghearmáin, agus siar agus aniar idir na páirtithe polaitiúla faoin bhfreagra ceart ar fheachtas sceimhlitheoireachta, robála bainc agus fuadach an RAF agus conas é sin a dhéanamh gan dochar do dhaonlathas na Gearmáine.^[1]  

Ansin, chuir Helmut Schmidt, Seansailéir na Gearmáine, gairm scoile ar an Mórfhoireann Géarchéime (der Grosse Krisenstab), cineál rialtas fairsingithe a raibh feisirí de chuid gach páirtí uirthi. Ba í an Mhórfhoireann seo a bhí i gceannas ar an nGearmáin Iartharach go dtí gur tháinig deireadh le himeachtaí an "Fhómhair".

Sna sála ar an scéala sin, i mí Dheireadh Fómhair, reachtaigh an Bundestag, nó Parlaimint Chónaidhme na Gearmáine, an Dlí um Chosc ar Chaidreamh, nó an Kontaktsperregesetz. Chuir an dlí seo ar chumas na n-údarás cosc ar na sceimhlitheoirí sa phríosún bheith i dteagmháil lena gcuid dlíodóirí.

Ní raibh rialtas na Gearmáine sásta géilleadh d'éilimh na sceimhlitheoirí. Le tuilleadh brú a chur ar an rialtas, d'fhuadaigh an PFLP (Fronta Pobail i gcomhair Shaoirse na Palaistíne) - drong radacach Mharxach ón bPalaistín a raibh an RAF ag comhoibriú leo - eitleán paisinéirí de chuid an Lufthansa, an Landshut. Ba é an "Captaen Mairtíreach Mahmúd", nó Zohair Youssif Akache, a bhí i gceannas ar an gcománlach. Thurling an Landshut i Mogaidisiú sa tSómáil.

Tháinig críoch ghruama le "Fómhair na Gearmáine" ar 18 Deireadh Fómhair 1977. Ar an lá sin, d'ionsaigh Grenzschutzgruppe 9 (aonad póilíneachta oirbheartaíochta GSG9), feadhain fórsaí speisialta ón nGearmáin, an t-eitleán i Mogaidisiú. Maraíodh triúr den cheathrar sceimhlitheoirí. Ní bhfuair aon duine de na sibhialtaigh bás sa teagmháil. Ach bhí captaen an eitleáin, Jürgen Schumann, maraithe ag an mairtíreach Mahmúd in Aden, áit ar thuirling an Landshut sular bhain sí amach Mogaidisiú. Goineadh an t-aeróstach Gabriele Dillmann, chomh maith le duine den fhórsa speisialta.

Nuair a tháinig deireadh le fuadach an Landshut, chaill na sceimhlitheoirí i Stammheim deireadh an dóchais. Chuir siad lámh ina mbásanna féin ar an 18 Deireadh Fómhair 1977. Bhásaigh Gudrun Ensslin, Andreas Baader, agus Jan-Carl Raspe, ach bhí na dochtúirí in ann Irmgard Möller a choinneáil beo.

Bhain Raspe agus Baader úsáid as na hairm thine a fuair siad faoi choim ón abhcóide Arndt Möller, agus chroch Ensslin í féin as cábla leictreachais. D'fhéach Irmgard Möller le hí féin a mharú le scian, ach níor sháigh sí sách domhain í, agus d'éirigh leis na dochtúirí tarrtháil a thabhairt di.

Ansin ar an lá céanna, mharaigh na fuadaitheoirí an fear gnó Hanns-Martin Schleyer, a bhí á choinneáil ina ghiall. Thángthas ar a chorpán i Mulhouse sa Fhrainc (Gearmáinis: Mülhausen), in aice le teorainn na Gearmáine ar an 19 Deireadh Fómhair. Inniu féin, níl sé soiléir cé a rinne an dúnmharú. Na sceimhlitheoirí a bhí páirteach i bhfuadach Schleyer, níor inis siad an taobh sin den scéal.

Chuir bás Gudrun Ensslin, Jan-Carl Raspe and Andreas Baader, Schleyer agus triúr de na fuadaitheoirí deireadh le Fómhair na Gearmáine. Ach tháinig an An Tríú Glúin den RAF ar ais sna 1980idí

Príomhalt: Rote Armee Fraktion

D'fhéach "dara glúin" na droinge le saoirse a bhaint amach do na ceannasaithe lena lán ainghníomhartha feiceálacha, ach nuair nár éirigh leis na hiarrachtaí seo, chuir Ensslin, Baader agus Jan-Carl Raspe lámh ina mbásanna féin i Stammheim ar an 18 Deireadh Fómhair 1977.

Go gairid ina dhiaidh sin, ar an 12 Samhain 1977, chroch Ingrid Schubert - bean eile acu siúd a bhí ag bunú na droinge - í féin i bpríosún eile, i München.

I ndiaidh na n-imeachtaí, chuaigh na ráflaí timpeall i measc lucht tacaíochta na sceimhlitheoirí gur mharaigh na húdaráis iad i Stammheim. Is léir gur scéal gan dealramh a bhí ann,. Ach le déanaí, tháinig sé chun solais go raibh gléasra cúléisteachta suiteáilte i gcillíní na gcimí, ionas go raibh a fhios ag na húdaráis go raibh airm thine ag na sceimhlitheoirí agus iad dírithe ar lámh a chur ina mbásanna féin.

• Rote Armee Fraktion

Is síol faoin Ghearmáin é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid. Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh.