Scríbhneoir mór as Árainn ba ea Liam Ó Flaithearta, nó Liam O'Flaherty (28 Lúnasa1896 - 7 Meán Fómhair1984).[1] Ba é an cainteoir dúchais Gaeilge é is mó a ndeachaigh a chuid leabhar Béarla i gcion ar mhuintir an domhain.[2] I mBéarla a scríobh sé formhór a shaothair, ach d'fhoilsigh sé leabhar gearrscéalta, Dúil, agus scríobh sé dánta Gaeilge ó am go chéile.
Ba scríbhneoir freisin é Tom O'Flaherty, deartháir leis.
Saol
Rugadh an Flaitheartach ar an 28 Lúnasa 1896 i nGort na gCapall in Árainn. Ba é an naoú duine clainne agus an dara mac é a rugadh do Mhicheál Ó Flaithearta, talmhaí i nGort na gCapall, Árainn, agus dá bhean Margaret Ganly.[2]
Liostáil sé san arm faoin ainm Bill Ganly in 1915 agus chuaigh sé ag troid thar lear sa Chéad Chogadh Domhanda. Ach i Meán Fómhair 1917 ag Langemarch sa Bheilg d’fhulaing cathshuaitheadh.[2] Rinne sé roinnt mhaith taistil ar an mór-roinn ina dhiaidh sin. Chaith sé tamall le mionphoist i Londain sula bhfuair sé obair mar chothromóir lasta ar ghaltán a bhí ag triall ar Rio de Janeiro, is cosúil. Thaistil sí thart ar an domhan, nó sin a scríobh sé. Chaith sé seal i mBostún lena dheatháir, Tom. Bhí baint acu le cúrsaí polaitíochta sna Stáit Aontaithe, leis an gCumannachas go mór. Mhol a dheartháir Tom dó dul i mbun pinn, rud a rinne sé i dtús báire d'iris Chumannach.
D’fhill sé ar Bhaile Átha Cliath i ndeireadh 1921. Ar an 18 Eanáir 1922, bhí sé páirteach in agóid shóisialach sa Rotunda i mBaile Átha Cliath, agóid nár mhair ach trí lá.[3] Cuireadh brat dearg na gCumannach ar crochadh as ceann de na fuinneoga. Bhí sé ar dhuine de bhunaitheoirí Pháirtí Cumannach na hÉireann timpeall an ama sin.
In Hollywood is mó a bhí Liam Ó Flaithearta ó Aibreán 1934 go dtí Meitheamh 1935. Bhí a fhear muinteartha John Ford ag déanamh scannáin ag an am d’úrscéal eile a scríobh sé, The Informer.[4]
Saothair
Thug sé Londain air féin sa bhliain 1922 agus thosaigh ag scríobh. Bhain sé an-cháil amach ó na fichidí amach air mar scríbhneoir ghearrscéalta agus úrscéalta. Scríobh sé roinnt filíochta freisin.
Ar na úrscéalta a scríobh sé tá Famine, The Black Soul, Return of the Brute, The Informer, The Assassin, The Martyr, Land, The Pilgrim, Insurrection, The Wilderness, Thy Neighbour's Wife, Mr Gilhooley, agus Skerritt.
Cuireadh trí leabhar beathaisnéise leis i gcló: I went to Russia, Two Years of my Life, agus b'fhéidir an ceann is suimiúla acu, Shame the Devil.
Scríobh sé a lán gearrscéalta lena chois sin. Orthu sin tá Spring Sowing, Two Lovely Beasts agus cnuasaigh éagsúla eile, mar aon le cnuasach Gaeilge, Dúil.
D’fhoilsigh Sáirséal agus Dill a Dúil sa bhliain 1953. Ba é Dúil an chéad leabhar a scríobh an Flaitheartach ina theanga dhúchais. Scríobh sé Dúil nuair a bhí sé i mbarr a mhaitheasa mar scríbhneoir.[2] Sárscríbhneoir próis ba ea é agus cé nár tháinig óna pheann ach an t-aon úrscéal amháin Gaeilge, mairfidh an saothar áirithe seo nuair a bheidh saothair atá molta go hard na spéire ag léirmheastóirí áirithe díbeartha as an gcuimhne.[5]
Rinneadh cinsireacht ar cúig leabhar de chuid Uí Fhlaithearta.[4]
Eolas
Tá an Liam and Tom O'Flaherty Society bunaithe, a eagraíonn "Féile na bhFlathartach" gach bliain in Inis Mór. Tá suíomh acu ar facebook a thugann eolas agus tuairiscí ar na h-imeachta sa chumann.
