A rèir eòlaichean fhreumh-fhaclachd, tha e coltach gur ann à cill agus an t-ainm Finnean anns a' Ghàidhlig tha an t-ainm[8] Nochd a' Ghàidhlig ann an ceann a deas na h-Alba anns an 7mh Linn agus bha an cànan fhathast làidir ann an Siorrachd Chille Chuithbeirt fhèin anns an 17mh Linn.[9] A dh'aindeoin sin, tha cuid eile dhen bheachd gur ann às a' Chuimris Gunnin. 'S ann gu math pailt a tha ainmean-àite ann an Cuimris ann an ceann a deas na h-Alba. Tha Kirkwynnin, a' chiad dreach an ainm a chaidh a chlàradh, a' toirt cuideam dhan a' chiad theòiridh.
Eachdraidh
Chaidh Cille Fhinnein a chlàradh airson a' chiad turas ann an 1200 mar Kirkwynnin,[10] mar urra do Fhinnean à Maigh Bhile thall ann an Èirinn, a thug deagh oide do Chalum Cille agus a bha an lùib an abaid ann an Whithorn. Chaochail Finnean ann an 589.[11] Chaidh eaglais agus abaid a thogail an seo ach chaill an aba a chuid talmhainn ann an 1369, a chaidh a thoirt dhan teaghlach Herries.[12] Thogadh eaglais ùr ann an 1790. Bha an tùr Drumcoltran[13] agus Caisteal Corra air an togail anns an 16mh Linn. Chuir Màiri I, Ban-rìgh na h-Alba seachad oidhche sa chaisteal, an dèidh a' Bhlàir Langside.[14] A-rèir carragh-chuimhne san bhaile, fhuair deichnear à Cille Fhinnein bàs sa Chogadh Mhòr[15] agus fear eile san Dàrna Chogadh, a chaill a bheatha aig Arnhem.
Iomraidhean
Tha dealbhan ann an Wikimedia Commons cuideachd a tha ceangailte ris an aiste seo:
