Catolicismo (do grego καθολικός, katholikós, 'universal, que comprende todo') é un termo que fai referencia á principal rama actual do cristianismo, xurdida tralo Cisma de Oriente. Os católicos son fieis á Igrexa católica, como así tamén á teoloxía, doutrina, liturxia, principios éticos e normas de comportamento derivadas, do mesmo xeito que ao conxunto dos seus seguidores como un todo, a quen se lles denomina «católicos».[1] O vocábulo «catolicismo» úsase polo xeral para facer alusión á experiencia relixiosa compartida polas persoas que viven en comuñón coa Igrexa de Roma.[2]
O termo refírese aos cristiáns pertencentes á Igrexa católica, composta por 23 igrexas sui iuris que se atopan en completa comuñón co Papa e que en conxunto reúnen a máis de mil millóns de fieis[3] (unha sexta parte da poboación mundial e máis da metade de todos os fieis cristiáns).[4][5] A principal característica distintiva da Igrexa católica é o recoñecemento da autoridade e primacía do papa, bispo de Roma.[Nota 1] Con todo hai varias igrexas que comparten tamén o adxectivo cualificativo de «católicas», como a Igrexa ortodoxa e as Antigas igrexas orientais, a Igrexa asiria do Oriente e as Igrexas que constitúen a Comuñón anglicana[6][Nota 2]
Historia do catolicismo
O nome de Igrexa católica (ou catolicismo) utilizouse para referirse á "Igrexa universal" desde principios do século II; a primeira referencia que se ten do uso deste termo, é a aparición do mesmo nas cartas de Ignacio de Antioquía (en gregoΙγνάτιος Αντιοχείας), quen segundo Xoán Crisóstomo, sería ordenado polo propio Pedro.[7][8]
En varias situacións durante os tres primeiros séculos do cristianismo, o bispo de Roma, considerado no catolicismo o sucesor do apóstolo Pedro, interviña nas comunidades para axudar a resolver conflitos, exemplos foron os papasClemente I, Vítor I e Calisto I.[9][10] Nos primeiros tres séculos da súa historia, a Igrexa organizábase en tres patriarcas, os bispos de Antioquía, con xurisdición sobre Siria, e máis tarde sobre Asia Menor e Grecia, Alexandría da xurisdición de Exipto, e Roma da xurisdición de Occidente.[11] Máis tarde os bispos de Constantinopla e Xerusalén engadíronse os patriarcas, por razóns administrativas. O Primeiro Concilio de Nicea no ano 325, considerou ao bispo de Roma como o "primus" (primeiro) entre os patriarcas, establecéndoo así nos seus cuartos, quintos e sextos canons, "seguindo a tradición antiga",[12] aínda que moitos interpretan que este título como o "primus inter pares" (primeiro entre iguais). Considerouse tamén que o patriarca de Roma posuía unha autoridade especial debido á súa relación con san Pedro, que morrera e fora sepultado nesta cidade.[13]
A Igrexa católica apostólica romana esténdese principalmente en países do suroeste de Europa, Europa central, de América Latina, África central e Filipinas.
Esta é a igrexa cristiá con maior extensión e a máis antiga das confesións cristiás, da cal se derivan outras igrexas autodenominadas católicas. O seu centro actual é a cidade-estado do Vaticano, en Roma (Italia), onde reside o Papa, quen é considerado polos católicos romanos como cabeza do colexio dos bispos, sucesor de San Pedro, Vicario de Cristo e Pastor da Igrexa. A sede papal mudouse a Aviñón, Francia, por un breve período de tempo da Baixa Idade Media.
Os dogmas católicos son as crenzas esenciais que identifican e definen o credo católico fronte a outras confesións cristiás, aínda que algunhas destas crenzas son comúns a outras denominacións cristiás (e.g. Encarnación, Trindade). Para un católico o dogma é unha verdade revelada por Deus e proposta pola Igrexa para a crenza indubitable dos fieis.
Os dogmas católicos baséanse na Biblia e na tradición apostólica. Así como os hebreos tiñan a súa tradición (que foi a base de gran parte dos libros do Antigo Testamento), os católicos cren na tradición apostólica transmitida de xeración en xeración de forma escrita e oral.
Algúns dogmas esenciais do catolicismo son:
A Trindade de Deus (hai tres persoas divinas, non tres deuses: o Pai, o Fillo e o Espírito Santo, que forman un único Deus).
A Eucaristía ( o pan e o viño transformados no Corpo e o Sangue de Cristo).
A Inmaculada Concepción (sostén a crenza en que María, nai de Xesús, a diferenza de todos os demais seres humanos, non foi alcanzada polo pecado orixinal senón que, desde o primeiro instante da súa concepción, é dicir, do seu ser persoal, estivo libre de todo pecado).
Nominalmente, a palabra bautizar significa «lavar», «mergullar», «introducir dentro da auga»;[14] a inmersión na auga simboliza o acto de sepultar ao catecúmeno na morte de Cristo de onde sae pola resurrección con El (cfr. Rm. 6, 3-4; Col 2, 12) como nova criatura (2 Co. 5, 17; Ga. 6, 15) (Catecismo, n. 1214).
Entre os sacramentos, ocupa o primeiro lugar porque é o fundamento de toda a vida cristiá, o pórtico da vida no espírito e a porta que abre o acceso aos outros sacramentos. Segundo o catecismo (n. 1213), polo Bautismo os cristiáns son liberados do pecado e rexenerados como fillos de Deus, chegan a ser membros de Cristo e son incorporados á Igrexa e feitos partícipes da súa misión.
San Paulo denomínao baño de rexeneración e renovación do Espírito Santo (it. 3, 5);
San León Magno compara a rexeneración do bautismo co seo virxinal de María;
Santo Tomé, asemellando a vida espiritual coa vida corporal, ve no bautismo o nacemento á vida sobrenatural.
A Sagrada Eucaristía culmina a iniciación cristiá. Os que foron elevados á dignidade do sacerdocio real polo Bautismo e configurados máis profundamente con Cristo pola Confirmación, participan por medio da Eucaristía con toda a comunidade no sacrificio mesmo do Señor.[15]
Cabo mencionar que, para o catolicismo romano, a Eucaristía non representa un símbolo senón que é Xesucristo mesmo co seu corpo, sangue, alma e divindade, presentes na Eucaristía. Debido a isto é chamado O Santísimo Sacramento.
Co Bautismo e a Eucaristía, o sacramento da Confirmación constitúe o conxunto dos "sacramentos da iniciación cristiá", cuxa unidade debe ser salvagardada. É preciso, pois, explicar aos fieis que a recepción deste sacramento é necesaria para a plenitude da graza bautismal (cf OCf, Praenotanda 1). En efecto, aos bautizados "o sacramento da confirmación úneos máis intimamente á Igrexa e enriquéceos cunha fortaleza especial do Espírito Santo. Desta forma comprométense moito máis, como auténticas testemuñas de Cristo, a estender e defender a fe coas súas palabras e as súas obras" (LG 11; cf OCf, Praenotanda 2)[16]
Sacramentos de curación
Penitencia, chamado tamén confesión ou reconciliación
De acordo co catecismo da Igrexa católica:
Denomínaselle sacramento de conversión porque realiza sacramentalmente a chamada de Xesús á conversión (cf Mc 1,15), a volta ao Pai (cf Lc 15,18) do que o home afastouse polo pecado.
Denomínase sacramento da Penitencia porque consagra un proceso persoal e eclesiástico de conversión, de arrepentimento e de reparación por parte do cristián pecador.
É chamado sacramento da confesión porque a declaración ou manifestación, a confesión dos pecados ante o sacerdote, é un elemento esencial deste sacramento. Nun sentido profundo este sacramento é tamén unha "confesión", recoñecemento e loanza da santidade de Deus e da súa misericordia coa persoa pecadora.
Chámaselle sacramento do perdón porque, pola absolución sacramental do sacerdote, Deus concede ao penitente "o perdón e a paz" (OP, fórmula da absolución).
Denomínaselle sacramento de reconciliación porque outorga ao pecador o amor de Deus que reconcilia: "Deixádevos reconciliar con Deus" (2 Co 5,20). O que vive do amor misericordioso de Deus está pronto a responder á chamada do Señor: "Vai primeiro a reconciliarche co teu irmán" (Mt 5,24).[17]
Coa sagrada unción dos enfermos e coa oración dos presbíteros, toda a Igrexa enteira encomenda aos enfermos ao Señor sufrinte e é glorificado para que os alivie e sálve. Ata os anima a unirse libremente á paixón e morte de Cristo; e contribuír, así, ao ben do Pobo de Deus" (LG 11).[18]
"A alianza matrimonial, pola que o home e a muller constitúen entre si un consorcio de toda a vida, ordenado pola súa mesma índole natural ao ben dos cónxuxes e á xeración e educación dos nenos, foi elevada por Cristo, o Señor á dignidade de sacramento entre bautizados "(CIC, ca. 1.055,1)[19]
A orde é o sacramento grazas a como a misión que Cristo confía nos seus apóstolos segue sendo exercida na Igrexa ata o final dos tempos. É, polo tanto, o sacramento do ministerio apostólico. Inclúe tres grados: o episcopado, o presbiterado e o diaconado.[20]
↑É importante notar que estas Igrexas, aínda que chamadas católicas, son denominacións completamente independentes da Igrexa católica de Roma, cada unha habendo seguido un paso evolutivo distinto, e con dogmas e crenzas distintos aos da Igrexa de Roma.
↑Rausch, Thomas P.; Catherine E. Clifford (2003). Catholicism in the Third Millennium. Collegeville, MN, EE. UU.: Liturgical Press. ISBN978-0-8146-5899-4., xii.
↑O Annuarium Statisticum Ecclesiae (ISBN 978-88-209-7928-7) indica 1,114,966,000 como número total de fieis no último día de 2005.
↑Marty, Martin E., Chadwick, Henry, Pelikan, Jaroslav Jan (2000). "Christianity" in the Encyclopædia Britannica Millennium Edition. Encyclopædia Britannica Inc. The Roman Catholics in the world outnumber all other Christians combined.
↑Gros, Jeffrey; Eamon McManus, Ann Riggs (1998). Introduction to Ecumenism. Paulist Press. pp. 154–155. ISBN 978-0-8091-3794-7.
↑Ray, Stephen. Upon this Rock. San Francisco, CA: Ignatius Press, 1999. p.119. Pode consultarse en Google Books.
↑As primeiras listas dos Papas din que o Papa que sucedeu ao Apóstolo San Pedro foi San Lino. Eamon Duffy, Saints and Sinners: A History of the Popes (Yale Nota Bene, 2002) Apéndice A.
↑Fr. Nicholas Afanassieff: "The Primacy of Peter" Ch. 4, páxs. 126-127 (c. 1992)
