Un Gran Premio de Fórmula 1, (tamén chamados Grand Prix ou, na escrita, GP) é, na actualidade, cada un dos eventos que compoñen o Campionato Mundial de Fórmula 1. Desenvólvese durante tres días (normalmente de venres a domingo), cunha serie de sesións de adestramentos e cualificacións antes da carreira do domingo. A normativa vixente prevé dous adestramentos libres o venres, o sábado celébrase un adestramento matinal e a clasificación pola tarde, e a carreira celébrase o domingo pola tarde ou noite, aínda que a estrutura da fin de semana cambiou numerosas veces ao longo da historia do deporte. Historicamente, o Gran Premio de Mónaco celebrou os adestramentos o xoves en lugar do venres (ata 2021 incluído), o calendario completo de Las Vegas (desde o seu evento inaugural en 2023), Bahrain e Arabia Saudita (só en 2024) adiántanse un día. Na maioría dos fins de semana de carreiras da Fórmula 1, celebránse outros eventos como carreiras doutras series da Fédération Internationale de l'Automobile (FIA), como a Fórmula 2 ou a Fórmula 3.
O xoves nalgúns circuítos organízanse xornadas de portas abertas no pit lane, nas que os posuidores dun abono para a fin de semana completa poden pasear por el vendo ós equipos traballar en diferentes tarefas (posta a punto dos monoprazas, ensaios de parada en boxes...).
Normalmente habilítanse dúas franxas horarias, unha pola mañá e outra pola tarde, aínda que o resto do día o circuíto segue aberto para permitir ós afeccionados visitar a zona comercial, onde algunhas escudarías colocan stands de promoción, de exhibición dos monoprazas e de coches doutras categorías, de material de competición variado e de venda de merchandising (dende chaveiros ou bolígrafos até camisetas, camisas ou fundas de competición do equipo), ou incluso de actividades de recreo como competicións simuladas a bordo dun Fórmula 1.
Venres: Adestramentos libres
O venres é o día no que a competición fai o seu primeiro acto de presenza, coas dúas quendas iniciais de adestramentos libres ó longo da mañá. É usual disputa-la primeira quenda de 11 a 12 da mañá, sempre no horario local, tendo lugar a segunda dúas horas despois, de 14 a 15. Estas dúas quendas teñen a finalidade de servir unicamente para axusta-las regraxes do monopraza.
No resto do día, celébranse prácticas, cualificacións e carreiras de competicións menores que varían entre Grandes Premios, sendo as máis habituaís as de GP2, unha das categorías ponte para a Fórmula 1. Ademais, a zona comercial segue aberta, como será habitual en toda a fin de semana.
Desde 2006, antes da carreira celebrábanse tres sesións de adestramentos libres (moitas veces abreviadas como FP1, FP2 e FP3). A primeira celebrábase o venres pola mañá e a segunda o venres pola tarde, mentres que a terceira sesión era o sábado pola mañá. A partir de 2021, todas as sesións duran unha hora. Antes, as sesións dos venres tiñan unha duración de 90 minutos e a do sábado unha hora. Ademais, en 2021, os coches quedan en condicións de parque pechado despois da terceira sesión de adestramentos en lugar da clasificación. As probas privadas agora están moi restrinxidas, pero un terceiro piloto (como un piloto de reserva, de probas ou junior) pode participar na primeira sesión de adestramentos libres do venres no lugar dun piloto habitual.[1] A segunda sesión de adestramentos de Bahrain, Singapur e Gran Premio de Abu Zabi ten lugar pola tarde, xa que estas carreiras son de noite. Todas as sesións de adestramentos para o Gran Premio de Las Vegas celebráronse pola noite.
Sábado: Adestramentos libres e cualificación
Desde 2006, a clasificación ten lugar o sábado pola tarde nun sistema "knockout" de tres quendas. Dedícase unha hora a determinar a orde da grella, dividida en tres períodos con breves intervalos entre eles.[2] Desde 2010, a primeira quenda de clasificación (Q1) dura dezaoito minutos, cos vinte coches que compiten. Ao final da Q1, os cinco pilotos máis lentos son eliminados de novas roldas de clasificación e ocupan os postos de dezaseis e vinte na grella segundo o seu tempo de volta máis rápido. Calquera piloto que intente fixar un tempo de cualificación cando remate o período pode rematar a súa volta, aínda que non se poderán iniciar novas voltas unha vez que se mostre a bandeira a cadros. Despois dun pequeno descanso, comeza a segunda quenda (Q2) (15 minutos de duración), con quince coches no circuíto. Ao final da Q2, os cinco pilotos máis lentos son eliminados unha vez máis, ocupando as posicións do once ao quince. Finalmente, a terceira quenda de clasificación (Q3) (12 minutos de duración) presenta os dez pilotos máis rápidos do segundo período. Os pilotos reciben un novo xogo de pneumáticos brandos e teñen doce minutos para marcar un tempo de clasificación, que determinará os dez primeiros postos da grella. O piloto que marca o tempo de cualificación máis rápido dise que está na pole position, a posición da grella que ofrece a mellor posición física desde a que comezar a carreira.[2]
Os pilotos poden completar tantas voltas como queiran dentro do tempo permitido da sesión de cualificación. A partir da tempada de 2022, todos os pilotos teñen permiso para comezar a carreira co pneumático da súa elección independentemente da súa posición na grella, mentres que antes era obrigatorio que os pilotos que comezaban nas 10 primeiras posicións da grella comezar co mesmo pneumático co que marcaran o seu tempo de volta máis rápido na segunda quenda de cualificación. Xeralmente, un piloto abandonará os boxes e circulará pola pista para chegar á liña de saída/chegada (a out-lap). Tras cruzar a liña, intentarán conseguir o tempo máis rápido posible ao redor do circuíto nunha ou máis voltas. Este é o tempo de volta que se usa para calcular a posición da grella. Finalmente, o piloto continuará de volta pola pista e volverá entrar no pit lane (o in-lap); non obstante, isto é só estratexia, e ningún equipo está obrigado polas regras a seguir esta fórmula, xa que os pilotos poden optar por facer varias voltas antes de regresar aos boxes. Para as dúas primeiras carreiras da tempada 2016, utilizouse un formato modificado onde os pilotos foron eliminados durante as sesións en lugar de só ao final e só oito pilotos avanzaron á sesión final. A cualificación volveu ao formato anterior a partir do Gran Premio da China de 2016 en diante.[3][4]
Durante o Campionato Mundial de Fórmula 1 de 2021, a Fórmula 1 probou un sistema de "cualificación ao sprint" en tres Grandes Premios: Gran Bretaña, Italia e São Paulo: no que a grella para a carreira do domingo determinouse por un sprint de 100 km o sábado.[5][6] Nun fin de semana de carreira con clasificación ao sprint, as sesións do venres en lugar de dúas sesións de adestramentos habituais consistiron nunha sesión de adestramentos e unha sesión tradicional de cualificación, que se limitou a pneumáticos brandos e que fixou a grella para a cualificación ao sprint. Só se considerou que o gañador da clasificación ao sprint obtivo a pole position para o Gran Premio principal, e recibiron un trofeo similar ao trofeo da pole position outorgado noutros fins de semana de carreiras. Os tres primeiros clasificados na clasificación sprint en 2021 recibiron puntos do Campionato do Mundo nun sistema de puntuación 3–2–1.[7] A Fórmula 1 mantivo os sprints en tres eventos, despois de planificar inicialmente aumentalo a seis eventos.[8][9] Estes plans abandonáronse despois de que os equipos non chegaron a un acordo sobre as consideracións de límite de custos para eventos de sprint adicionais.[10]
Para a tempada 2022, a "cualificación ao sprint" pasou a denominarse "sprint". O formato de fin de semana mantívose sen cambios desde 2021 e disputouse en Emilia Romaña, Austria e São Paulo con puntos agora concedidos aos oito primeiros clasificados en lugar dos tres primeiros clasificados, como foi o caso de 2021. A diferenza da tempada 2021, o piloto que marcaba o mellor tempo na clasificación acadaba o primeiro posto da pole (a menos que fose penalizado) o gañador do sprint seguìa tendo dereito a comezar a carreira principal dende a primeira posición da grella.[11][12]
A partir de 2023, implementáronse eventos ao sprint autónomos, o que significoua que o resultado da carreira de sprint xa non establecería a grella para a carreira principal.[13] Estes plans aprobáronse uns días antes do Gran Premio de Acerbaixán de 2023, o primeiro dos seis eventos do calendario de 2023 que presentou o formato sprint. O formato para as probas de sprint en 2023 incluía o venres que consistía nunha única sesión de adestramentos seguida da sesión de clasificación que establecía a grella de saída para a carreira principal do domingo, mentres que o sábado contaba cunha sesión especial de cualificación, chamada sprint shootout, que estableceu a grella para a carreira sprint (chamada "sprint") que tamén se celebrou máis tarde o sábado. A estrutura dos fins de semana de sprint cambiouse de novo para o 2024, co obxectivo de racionalizar os eventos de sprint e separalos do resto da fin de semana do Gran Premio.[14][15] O sprint shootout, que establece a orde da grella de saída para a carreira sprint, trasladouse ao venres pola tarde despois da única sesión de adestramentos da fin de semana. O sprint será entón a primeira sesión que terá lugar o sábado, seguida da clasificación para a carreira principal. O Gran Premio en si permanece o domingo.[16][17] Durante as tres primeiras tempadas do formato sprint, houbo un único período de parque pechado dende a sesión de clasificación do Gran Premio do venres ata o inicio do Gran Premio. Non obstante, para 2024, hai dous períodos de parque pechado separados: o primeiro dura desde o inicio da cualificación do sprint ata o inicio do sprint e o segundo dura desde a clasificación do Gran Premio do sábado ata o inicio do propio Gran Premio. Deste xeito, preténdese que os equipos axusten os seus coches entre o final do sprint e o inicio da cualificación para o Gran Premio.[18]
A carreira en si celébrase o domingo pola tarde, con excepción das carreiras nocturnas en Singapur, Bahrain, Qatar, Las Vegas, e Arabia Saudita e unha carreira diúrna/nocturna para o final de tempada no Abu Zabi. O Gran Premio de Las Vegas celebrouse un sábado, e os Grandes Premios de Bahrain e Arabia Saudita foron provistos para pasar a un sábado en 2024; antes diso, a última carreira que non tivo lugar un domingo foi o Gran Premio de Suráfrica de 1985, que tivo lugar un sábado.
Comezo da carreira
Trinta minutos antes da hora da carreira, os coches saen á pista para realizar calquera número de voltas de quecemento (formalmente coñecidas como voltas de recoñecemento), sempre que pasen polo carril de boxes e non pola grella, despois do cal reúnense na grella de saída na orde que cualificaron.[19] Á hora da carreira, unha luz verde indica o inicio da volta de formación relativamente lenta durante a cal todos os coches desfilan polo percorrido facendo un quecemento final dos pneumáticos e comprobacións do sistema.[19] Despois, os coches volven ao seu punto de grella asignado para a saída da carreira. O sistema de luces de arranque, que consta de cinco pares de luces montadas por riba da liña de saída/chegada, acende cada par a intervalos dun segundo. Unha vez que se iluminan os cinco pares, despois dun período de tempo aleatorio entre 0,2 e 3 segundos,[Cómpre referencia] o director da carreira apaga as luces vermellas, momento no que comeza a carreira.[20] A lonxitude da carreira defínese como o menor número de voltas completas que supere os 305 quilómetros (o Gran Premio de Mónaco é a única excepción cunha lonxitude de carreira de 78 voltas / 260,5 km),[21] aínda que ocasionalmente algunhas carreiras se truncan debido a circunstancias especiais. A carreira non pode exceder de dúas horas de duración -se se alcanza este intervalo, a carreira rematará ao final da seguinte volta completa- a non ser que a carreira estea detida por unha bandeira vermella, nese caso o tempo total incluída a parada pola bandeira vermella non debe exceder de tres horas, e o tempo total excluída a parada con bandeira vermella non pode exceder de dúas horas.[22] No Gran Premio de Bélxica de 2021, a conta atrás de tres horas detívose por causas de forza maior.[23]
