O seu nome está estreitamente vencellado á Copa do Mundo, sendo a persoa que máis veces a gañou, nun total de catro ocasións, todas coa selección brasileira. As dúas primeiras (1958 e 1962) conquistounas como xogador, sendo titular en tódolos partidos, mentres que en 1970 proclamouse campión como seleccionador do Brasil e en 1994 como axudante do adestrador Carlos Alberto Parreira.[1] Acudiu a outros tres Mundiais: como seleccionador brasileiro en 1974 e 1998 (quedando subcampión no segundo deles) e de novo como axudante de Parreira en 2006. Foi a primeiro das únicas tres persoas que gañaron a Copa do Mundo como xogador e como adestrador (máis tarde fixérono tamén o alemán Franz Beckenbauer e o francés Didier Deschamps), e o único que o fixo máis de dúas veces.
En 1992 recibiu a Orde do Mérito da FIFA, a máxima distinción concedida pola FIFA, polas súas contribucións ao fútbol.[2] Foi nomeado o noveno mellor adestrador de todos os tempos pola World Soccer Magazine en 2013.[3]
Traxectoria
Inicios
Naceu en Atalaia, no estado de Alagoas, o 9 de agosto de 1931. Pouco despois mudouse coa súa familia ao Río de Xaneiro, a onde seu pai, Aroldo Cardoso Zagallo, se trasladou como representante comercial de Tecidos Alexandria, unha fábrica téxtil do seu cuñado Mário Lobo.[4] Comezou a xogar ao fútbol nas rúas cariocas e máis tarde no Maguari, antes de ingresar en 1948 nas categorías inferiores do America, club no que tamén practicou outros deportes como voleibol e tenis de mesa.[4] A pesar das reticencias do pai, que prefería que estudase contabilidade e seguise os seus pasos, continuou no fútbol e en 1950 recalou no equipo xuvenil do Flamengo.
Flamengo
En 1951 proclamouse campión do primeiro campionato xuvenil do Brasil e ese mesmo ano debutou co primeiro equipo. Foi o 29 de abril, nunha goleada por 6-0 sobre o Goytacaz, e tivo a súa oportunidade aproveitando que o extremo esquerdo titular, Esquerdinha, pedira permiso para casar e que o suplente, Itamar, estaba enfermo.[4] Xa como titular do equipo, que contaba con xogadores de ataque como Joel, Índio, Evaristo e Dida, conquistou tres veces consecutivas o Campionato Carioca, entre 1953 e 1955.[4]
Militou no club ata 1958, disputando un total de 205 partidos nos que marcou 29 goles.[5]
Oito anos despois debutou coa selección brasileira nun partido ante Paraguai pola Copa Oswaldo Cruz. A súa boa actuación, marcando dous goles, valeulle a convocatoria para o Mundial de 1958, que principiaba só 35 días despois, ocupando o lugar de Canhoteiro, que foi descartado pouco antes de viaxar.[4] Xa en Suecia, foi unha peza fundamental do equipo de Vicente Feola, formando no lado esquerdo da dianteira, á beira de Pelé, aproveitando a ausencia por lesión de Pepe, o extremo esquerdo titular. Foi titular en tódolos encontros e proclamouse campión ao vencer na final a Suecia, partido no que marcou o cuarto dos cinco goles do Brasil (5-2).
En 1959 disputou a Copa América, rematando subcampión, por detrás da Arxentina.[9] Continuou na titularidade no Mundial de 1962, ocupando de novo o lugar do lesionado Pepe. Repartiu catro asistencias e mercou un gol,[8] repetindo coroa ao derrotar na final a Checoslovaquia.
Disputou un total de 33 partidos co Brasil,[10] xogando o seu último encontro internacional o 7 de xuño de 1964, nun amigable contra Portugal no Maracanã que rematou con vitoria brasileira por 4-1.[11]
Trala súa retirada como futbolista no Botafogo, aos 34 anos de idade, iniciou a súa carreira como adestrador no mesmo club, facéndose cargo do equipo xuvenil. Pouco despois, en maio de 1967, subiu ao primeiro equipo, ao que adestrou ata decembro de 1970. Na súa primeira campaña proclamouse campión carioca, título que repetiu ao ano seguinte, no que gañou ademais o Campionato Brasileiro, derrotando na final ao Fortalezacearense por un resultado global de 6-2.
En marzo de 1970, trala saída de João Saldanha da selección brasileira, a Federación Brasileira ofreceulle o posto de seleccionador a Dino Sani e a Otto Glória, pero ambos rexeitaron a oferta. O posto foille ofrecido entón a Zagallo, que o aceptou inmediatamente, compaxinándoo durante os primeiros meses co seu traballo como adestrador do Botafogo.[4] Anteriormente xa dirixira a unha selección de xogadores de clubs cariocas que representaban á selección brasileira en dous amigables contra Chile a Arxentina en 1967 e 1968.[12][13][14]
Dirixiu á selección no Mundial de 1970 e alí aliñou por primeira vez no equipo titular á dianteira formada por Pelé, Tostão, Rivellino, Jairzinho e Gérson. O conxunto brasileiro, capitaneado por Carlos Alberto Torres, despregou un fútbol espectacular e efectivo, ata o punto de ser considerado un dos mellores equipos de tódolos tempos. Despois de obter o primeiro posto do seu grupo, eliminou nos cuartos de final ao Perú, ao que adestraba o seu excompañeiro Didi, e nas semifinais ao Uruguai, chegando comodamente a unha final na que derrotou por 4-1 á Italia de Ferruccio Valcareggi, con goles de Pelé, Gérson, Jairzinho e Carlos Alberto.[15][16] Zagallo converteuse deste xeito na primeira persoa en gañar o Mundial como futbolista e como adestrador.[1] Ademais, os 38 anos de idade cos que contaba naquel momento colócano como o segundo seleccionador máis novo en proclamarse campión do mundo, superado en precocidade só polo uruguaio Alberto Suppici, campión da primeira edición da Copa do Mundo con só 31 anos.
Trala vitoria no Mundial continuou compaxinando o seu posto na selección co traballo de adestrador en clubs. Dirixiu primeiro o Fluminense, co que gañou o Campionato Carioca de 1971, e máis tarde o Flamengo, co que se proclamou dúas veces campión de dita competición, en 1972 e 1973. O 6 de xuño de 1973, despois de máis de tres anos como seleccionador, Zagallo sufriu a súa primeira derrota coa selección, caendo nun amigable contra Italia en Roma.
En 1991 regresou á selección brasileira e durante os seguintes tres anos foi axudante de Carlos Alberto Parreira, co posto de coordinador técnico.[18] No Mundial de 1994 a canarinha volveu proclamarse campioa, sumando así Zagallo o seu cuarto título, fazaña nunca igualada por ninguén máis. Tralo torneo converteuse de novo no seleccionador do equipo, dúas décadas despois da súa marcha.
En 1995 dirixiu ao Brasil na Copa América. Despois de rematar primeiro de grupo e de eliminar á Arxentina de Passarella nos cuartos de final e aos Estados Unidos nas semifinai enfrontouse na final ao Uruguai, dirixido por Héctor Núñez. O encontro acabou con empate a un gol e decidiuse na quenda de penaltis, onde unha parada de Álvez a Túlio deulle o título ao conxunto uruguaio.[19] Ao ano seguinte a Federación Brasileira foi convidada a participar na Copa Ouro da CONCACAF en California, á que enviou unha selección sub-23 dirixida por Zagallo. A idade dos xogadores non foi problema para acadar unha nova final, na que con todo, os brasileiros caeron ante México por 2-0.[20] Ese mesmo ano dirixiu a selección olímpica nos Xogos Olímpicos de Atlanta. Aínda que contaba cun equipo repleto de estrelas e futuras estrelas como Bebeto, Roberto Carlos, Ronaldo, Rivaldo, Aldair ou Juninho, non conseguiu pasar das semifinais, caendo eliminado ante Nixeria tras empatar a tres goles e recibir un gol de ouro de Kanu.[21]
A pesar das críticas recibidas, principalmente por parte da prensa paulista, conseguiu proclamarse campión da Copa América en Bolivia en 1997, sendo a primeira vez que a selección brasileira lograba o título fóra da casa.[18] Trala vitoria, eufórico, dirixiuse ás cámaras de televisión e, en referencia aos seus críticos, pronunciou unha frase que pasou á historia do fútbol brasileiro: Vocês vão ter que me engolir ("Ídesme ter que engulir").[22][23][24] En decembro do mesmo ano disputou a Copa Confederacións da FIFA en Riad. Conseguiu o primeiro posto do seu grupo e eliminou nas semifinais á República Checa, finalista da última Eurocopa, antes de medirse na final a Australia, á que goleou por 6-0, cun triplete de Ronaldo e outro de Romário.[25]
Finalmente, nos anos anteriores á súa retirada adestrou o Portuguesa e novamente o Flamengo, gañando con este último o seu décimo Campionato Carioca (quinto como adestrador) e a a Copa dos Campións. En 2002 a Federación Brasileira convidouno a dirixir un partido amigable contra Corea do Sur, como homenaxe pola súa traxectoria. Con todo, aínda regresou á selección en 2003, de novo como axudante de Parreira, e foi membro do equipo no Mundial de 2006, a súa sétima e derradeira participación nunha Copa do Mundo, chegando ás semifinais.[26]
É o técnico que máis partidos da selección brasileira dirixiu, cun total de 131. O seu balance á fronte da canarinha foi de 97 vitorias, 25 empates e 9 derrotas.[13]
Estilo de xogo
Zagallo era un extremo esquerdo de físico reducido, coñecido polas súas habilidades técnicas e o seu traballo defensivo, así como polas súas internadas dende zonas máis profundas do terreo de xogo. Tamén era capaz de xogar como dianteiro principal e como interior.[27][28]
Vida persoal
Casou con Alcina de Castro o 13 de xaneiro de 1955 na Igrexa dos Capuchinos do Río de Xaneiro. Permaneceron xuntos ata a morte desta o 5 de novembro de 2012.[29] A parella tivo catro fillos: Paulo Jorge, Maria Emília, Mario Cesar e Maria Cristina.[30][31] Paulo Jorge seguiu os pasos do pai como adestrador, dirixindo varios clubs e as categorías inferiores da selección brasileira.[32]
Faleceu o 5 de xaneiro de 2024, aos 92 anos de idade, despois dunha breve hospitalización nun centro do Río de Xaneiro.[33]
_en_Jairzinko,_Bestanddeelnr_927-2949.jpg)
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
