Sentido común

Compréndese por sentido común ao decidir usando a lóxica e analizar feitos sen coñecementos.^[1] Ao aceptar estes feitos sen argumentos, escapan ao rigor científico e a toda clase de análises.^[2] O sentido «común» (a diferenza dos cinco sentidos establecidos), non é parte do cognitivo (natural), senón unha construción social. O sentido común é a antítese ao pensamento crítico.

Sen depender dunha investigación ou estudo, o sentido común é o primeiro dos sentidos internos. Iso non significa que sexa o «bo sentido», «común» a todos os homes, é dicir, a intelixencia na súa actividade espontánea, ou a razón de poder distinguir o verdadeiro do falso.

Aínda que sexa unha acepción corrente, esta asimilación supón un cambio de significación con respecto á doutrina clásica, que configura o sentido común como un sentido, unha función do coñecemento sensible: o seu obxecto non é abstracto e, por tanto, non é unha función intelectual. Na acepción clásica, o sentido común era a reunión das variadas impresións dos sentidos.

Como todos os sentidos non opera ata que non é excitado por unha razón. Esa razón como tal non se transforma ao coñecelo, senón que o enfoca e delimítao no seu campo de acción. A razón aparenta ser ao noso sentir o ideal para a consecución do obxectivo. Irase afastando, ou non, dese estado ideal en función de que se vaian coñecendo o resto de propiedades.

O sentido común pode «equivocarse» máis que os sentidos externos. Pero cáptase máis «abstractamente» e, por tanto, de modo máis perfecto.

Dentro do cerebro, os sentidos xeran pulsos neuronais, dos cales só chegan aqueles que requiren a nosa atención porque así se nos educou, porque está en perigo a vida ou damos importancia relevante a certa parte do medio no que nos desenvolvemos.

Dada a estreita conexión e interdependencia dentro da que actúan os sentidos, o sentido común cumpre unha función clave: por unha banda unifica e regula a multiplicidad sensorial dos sentidos externos; e, por outra, serve de enlace entre estes e os sentidos internos.

O coñecemento que proporciona os sentidos menos desenvolvidos e elaborados teñen por obxectivo as sensacións dos demais sentidos externos, aínda que non no mesmo plano que eles porque a súa función non versa sobre os obxectos exteriores senón sobre a nosa sensación dos obxectos.

O sentido non capta os sensibles comúns, pois estes son obxectos exteriores, captados polos sentidos externos co seu propio obxecto, mentres o sentido común é un sentido interno. Tampouco ten unha función de «reflexión». Para reflexionar temos a capacidade de lembrar, valorar e establecer unha acción con coñecemento, ou sexa a conciencia.

O sentido común é un coñecemento máis dentro de nosa dinámica no medio.

As funcións que tradicionalmente se lle atribúen son:

• Coñecer as diferentes calidades captadas polos sentidos externos e establecer unha comparación entre devanditas calidades.
• Coñecer os actos ou operacións dos sentidos externos.

O «contacto inmediato» co obxecto realízase a través dos sentidos externos, pero estes só captan cada un un aspecto de devandito obxecto; o ollo non oe, nin o oído sente a dureza. ^[3]

A primeira unificación destas calidades captadas débese levar a cabo (é o que fai o sentido común) a través dunha comparación entre elas, que permite, á súa vez, diferencialas. Pero esta comparación ou diferenciación implica xa unha referencia marcada á unidade do suxeito que sente (debe haber algo que unifique), e por iso dise que o sentido común «ilumina» o acto do sentido externo e faio «consciente» (de aí o nome que se lle dá ao sentido común de conciencia sensible). O sentido común utiliza aos sentidos externos como «instrumentos».

Un sentido non pode reflexionar sobre si mesmo, porque é orgánico. O ollo ve as cores, pero non pode ver a súa visión das cores.^[4] Así, hai que admitir unha función de coñecemento distinta que ten por obxecto os actos directos do coñecemento sensible, e isto faino o sentido común».^[5]

Pero o sentido común non só é activo por estas funcións, senón porque regula a «atención sensorial», mediante a cal o suxeito dirixe o oído, a vista, etc., cara ao estímulo, para sentilo mellor.

• Alvira Domínguez, R. "Sentido común". Gran Enciclopedia Rialp. Arquivado dende o orixinal o 30 de setembro de 2007. Consultado o 28 de marzo de 2007. 
• Barbado, M. (1946-48). Estudios de psicología experimental. Madrid. 
• Brennan, R. E. (1969). Psicología general (4ª ed.). 
• Fabro, C. (1966). Percezione e pensiero (2ª ed.). Brescia. 
• Millán Puelles, A. (1972). Fundamentos de filosofía (8ª ed.). 
• Vernaux, R. (1971). Filosofía del hombre (3ª ed.).