Universidade Laboral de Xixón

Universidade Laboral de Xixón
Edificio
Nome inicial	La Laboral
Estilo	Estilo neoherreriano, neoclasicismo
Enderezo	Rúa Luis Moya Blanco, 261, 33203
Coordenadas	43°31′27″N 5°36′49″O / 43.524095, -5.613511
Propietario	Goberno do Principado de Asturias, Universidade de Oviedo
Uso(s)	Multiusos
Construción
Inicio	1 de abril de 1948
Remate	1957
Remodelación	2007
Dimensións
Altura	130 m
Superficie	270 000 m²
Altura máxima	117,6 m
Plantas	17
Equipo
Arquitecto(s)	Luis Moya Blanco
Enxeñeiro civil	Ramiro Moya Blanco
	[ editar datos en Wikidata ]

A Universidade Laboral de Xixón é un edificio situado na parroquia de Cabueñes do concello asturiano de Xixón. Dende a súa construción entre 1948 e 1957, e ata 1979 foi unha Universidade Laboral orientada a educar os fillos dos traballadores. En 2007 converteuse en Laboral Cidade da Cultura, englobando equipamentos como a Radiotelevisión del Principado de Asturias, LABoral Centro de Arte e Creación Industrial e a Facultade de Comercio, Turismo e Ciencias Sociais da Universidade de Oviedo.^[1] Á súa vez está integrada na Milla do Coñecemento Margarita Salas.^[2]

Trátase da obra arquitectónica máis importante de todas as que se realizaron en Asturias durante o século XX. Ademais, cos seus 270 000 m², é o edificio de uso civil meirande de España.^[3]^[4] Está declarado Ben de interese cultural coa categoría de Monumento dende 2016.^[5]

Historia

Orixe

Despois dun grave accidente laboral ocorrido en febreiro de 1946 nunha mina de Ayer (concello da conca do río Caudal),^[6] o subsecretario do Ministerio de Traballo, Carlos Pinilla Turiño, que asistiu ao funeral das vítimas do devandito accidente, reuniuse en Xixón cun grupo de personalidades locais como Alejandro Pidal Guilhou; Álvaro Armada Ulloa, oitavo conde de Revillagigedo, e Ricardo Heredia Guilhou, terceiro conde de Benahavís, dirixidos polo industrial mineiro José María Fernández "el Pontico", para impulsar unha institución que tiña como obxectivo a creación dun orfanato mineiro para axudar aos afectados.^[7] A devandita institución fora constituída formalmente en escritura pública o 6 de outubro de 1945 co nome da Fundación Benévola Docente “José Antonio Girón”, en homenaxe ao entón ministro de Traballo.^[8]

O obxectivo fundacional concreto foi a formación dos fillos orfos de pais vítimas de accidentes laborais na minería, para o que se deseñou un edificio que podería dar servizo a un milleiro de estudantes e que contaría cos diferentes departamentos necesarios para o desenvolvemento da vida estudantil como a residencia, escola, obradoiros industriais, granxa, instalacións deportivas ou campos de cultivo.^[9]

O Ministerio de Traballo encomendou ao Padroado da Fundación a responsabilidade de realizar os traballos mediante Orde do 14 de xuño de 1946.^[10] Deste xeito, Girón de Velasco, ministro de Traballo, "apadriñou" o proxecto.^[11]

Actividade educativa e declive

A docencia e dirección do centro foi encomendada en 1955 á Compañía de Xesús por expreso desexo de José Antonio Girón, cargo que antes fora concedido á Congregación Salesiana.^[12] Os xesuítas encargáronse das tarefas administrativas e educativas ata 1978.^[13] A administración do enorme complexo foi encomendada á Orde de Santa Clara (Clarisas), que se instalou na zona máis occidental do centro e dirixía o persoal de servizo.^[14]

Ao comezo do seu primeiro ano de actividade, en outubro de 1955, a Universidade Laboral acolleu a un total de 408 nenos. Non obstante, as obras continuarían ata 1958, cando se rematou o teatro.^[3]

En 1978, a dirección pasou a mans do profesorado laico das Universidades Laborais, que substituíron os xesuítas.^[15] Ese mesmo ano as universidades laborais pasaron a formar parte do Ministerio de Educación e en 1979 foron substituídas polos Centros de Ensino Integrados.^[15] Este centro impartiría Bacharelato, COU, Formación Profesional, Ensinanzas Universitarias e formación continua para adultos. En 1995 o CEI foi disolto a favor do "Instituto de Educación Secundaria Universidade Laboral". Este instituto sería o máis grande de España, con máis de 2 000 alumnos de todos os niveis do ensino secundario español. No ano 2002 o instituto trasladouse á antiga granxa de Somió.^[15]

O 24 de decembro de 1996 deuse por rescindido o convenio coas monxas, que se trasladan a un novo mosteiro en Cigales.^[14] O inmoble entrou ao longo da década de 1990 nun estado de deterioración debido ao desuso da maior parte dos seus espazos.

Reconversión nos 2000 e actualidade

En 2001, o Ministerio de Educación cedeu a titularidade do complexo ao Goberno do Principado de Asturias.^[15]

En maio de 2003 presentouse o Plan de Usos no que se detallan as funcións que tería cada sector da edificación.^[15] Para habilitar estes usos realizáronse ata 18 adecuacións e rehabilitacións diferentes do edificio ao longo da década. Foron coordinadas por Antonio E. Cuartas e Sergio Barragán, baixo a supervisión do Ministerio de Educación e Cultura.^[15] O groso das reformas durarían entre 2005 e 2007^[16] e concluíron na súa totalidade en 2008. Só un elemento foi quedou sen concluír por mor da crise: un hotel de cinco estrelas.^[15]

As actuacións foron licitadas entre 2004 e 2007 por 77,8 millóns de euros, aínda que o orzamento definitivo de execución alcanzou os 82,2 millóns de euros. O maior sobrecusto foi a reforma do teatro, que pasou de 7,7 millóns a 11,57 millóns de euros.^[17]

A renovación das instalacións incluiríase baixo a marca Laboral, ciudad de la cultura.^[16] A “Cidade da Cultura” sería a principal aposta cultural do goberno de Vicente Álvarez Areces e sería inaugurada formalmente por este o 29 de marzo de 2007.^[18]^[16]

En 2016 o edificio e a súa contorna foron declarados Ben de Interese Cultural.^[19]

Despois de 3 concursos desertos, en xullo de 2023 comezaron as obras de rehabilitación da cúpula da igrexa, unha das actuacións máis demandadas. Custaron algo menos de 800 000 e remataron en xuño de 2024.^[20]^[21]