Měrćin Kasper

Měrćin Kasper (němsce Martin Kasper; * 26. julija 1929 w Brězynce; † 12. nowembra 2011 w Budyšinje) bě historikar, direktor Instituta za serbski ludospyt a šefredaktor sorabistiskeho wědomostneho časopisa Lětopis.

Měrćin Kasper narodźi so 1929 jako syn pórclinoweho tružerja w Brězynce, wjesce sewjerowuchodnje Budyšina w kotrejž běše tež Arnošt Bart žiwy. Bart, sobuzałožer Domowiny wutwori w młodym hólcu serbske narodne wědomje. Měrćin Kasper wopyta šulu w Delnjej Kinje a jako 15-lětny najprjedy wučerski wustaw w Lubiju. Po Druhej swětowej wójnje wón ze šulskim wukubłanjom na gymnazijomaj w Českej Lipje a we Varnsdorfje pokroči. Nawróćiwši so 1948 do Hornjeje Łužicy, wón na namjet Pawoła Neda do strony SED zastupi. Wot toho časa přisłušeše Kasper zwjazkowemu předsydstwu Domowiny (hač do 1989), wot lěta 1951 do 1956 běše wón čłon jeje sekretariata a sobudźěłaćer młodźinskeho wotrjada. Dokelž schori wón ćežko na płuca, dyrbješe swoju politisku karjeru přetorhnyć a rozsudźi so zdobom za wědomostne skutkowanje.

W lěće 1956 zastupi Měrćin Kasper do Budyskeho Instituta za serbski ludospyt, spočatnje jako praktikant a asistent, pozdźišo jako wědomostny sobudźěłaćer a naměstnik wotrjadnika a wot 1977 do 1990 jako direktor. Po nachwatanej maturje wón dalokostudij stawiznow 1961 na Berlinskej Humboldtowej uniwersiće absolwowaše. Při Lipšćanskej uniwersiće zakitowaše wón 1965 swoju disertaciju k antiimperialistiskim hibanju němskich a serbskich dźěławych ratarjow w sakskej Hornjej Łužicy 1924–1932. Swoje wědomostne slědźenja k mjezywójnskemu časej wozjewi wón 1976 w ediciji třećeho zwjazka Stawizny Serbow, z čimž zdobom na Akademiji wědomosćow w Berlinje habilitowaše. Po tym zo so 1977 jako naslědnik Pawoła Nowotneho z direktorom Budyskeho instituta sta, so wón 1978 wot Berlinskeje akademije na profesora powoła. Wón wěnowaše so nětko sylnišo temam serbskeho kulturneho wuwića, prócowaše so wo kooperaciju ze slawistiskimi institucijemi we wukraju, zasadźi so za přesahowace zhromadne dźěło fachowych polow instituta a wo samostatnosć sorabistiki w NDRskeje akademije, ke kotrejž institut wot lěta 1952 přisłušeše. Kasper poda so 1. oktobra 1990 na dočasny wuměnk, zwosta pak wědomostnje aktiwny. Měrćin Kasper zemrě w lěće 2011 w Budyšinje a pochowa so 25. nowembra 2011 na Tuchorskim kěrchowje.

• Stawizny Serbow, zwjazk III. Wot 1917 do 1945. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1976
• Zeitzeichen 1918–1933. Quellen zur sorbischen Geschichte. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995.
• Die Lausitzer Sorben in der Wende 1989/1990. Ein Abriss mit Dokumenten und einer Chronik. W: Schriften des Sorbischen Instituts 28. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2000.

• Peter Kunze a Dietrich Scholze: In memoriam Prof. Dr. sc. phil. Martin Kasper. W: Lětopis. Zwjazk 59 (2012), čo. 1, str. 116–118. (němsce)