Jos Cleber

Dit artikel is gesjreve in 't Gelaens. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Mestreechs, es te dit dialek sjpriks.

Jozef (Jos) Cleber (Mesjtreech, 2 juni 1916 – Hilversum, 12 mei 1999) waor 'ne Nederlandjse muzekantj, dirigent, compenis, arrangeur en producer. Hae waar actief in Nederlandj, Zuud-Afrika en in Nederlandjs Indieje, later Indonesië. Hae sjreef versjillende arrangemente (wo-ónger veur Heel de wereld, de Nederlandjse inzending veur 't Eurovizie Song Festival in 1958 gezónge door Corrie Brokken) en dirigeerde De Zaaiers, ein van de Nederlandjse radio-orkeste, en ein aantal plate veur 't Phonogram-label veurdat hae in 1962 nao Zuud-Afrika vertrok. Zien groatste prestatie internasjenaal waar zien orkestratie van 't Indonesiese volksleed Indonesia Raya.

Cleber is gebaore in Mesjtreech es jóngste van ach kènjer oet ein katheliek gezin. Zien vader waar Gerardus Josephus Cleber, de organis en koardiregent van de Servaaskirk en getrouwd mèt Anna Maria Bastian. Zien eësjte mezieklesse kroog Jos van zien vader.

Nao de middelbare sjoal góng hae nao de Meziekakkedemie in Mesjtreech, wo hae vijoal en piano sjtudeerde, en op zien viefteënde sjpeelde hae vijoal in 't Mesjtreechs Sjtedelik Orkes. Later raakde hae gefascineerd door jazz en de meziek van Duke Ellington daoróm besjloot hae óm zien sjtudie te vervolge aan 't Keuninklik Conservatorium van Luuk mèt es sjpecialiteit saxophone en clarinèt. Hae kroog aevel 't advies óm euer te sjakele nao de sjtudie trombone, ómdat, wiej gezag woort, zien lippe good gesjaope ware veur dat insjtrumènt.

Naodat hae eine korte militaire deensplich hej vervölt sjloot hae zich aan biej 't jazz orkes van Paul Godwin. Biej ein optraeje van 't orkes in Zjwitserlandj kroog hae ein aanbod óm in 't Tonhalle Orchester Zürich te kómme sjpele. Hae bleef dao pès in 1939, mer wiej de aorlogsdreiging te groat woort góng hae truk noa Nederlandj en góng dao es violis/trombonis sjpele in 't Tuschinski Theater in Amsterdam ónger leijijng van Max Tak. Op 8 fibberwarie 1939 trouwde hae mèt Elisa Magdelijns (1917–2007) wo hae ein dochter mèt kroog.

Door Max Tak geraakde Cleber in contact mèt de AVRO-ómroop en in 1940 woort hae trombonis biej 't AVRO-radio-orkes ónger leijing van Elzard Kuhlman. Ein jaor later góng dit orkes op in 't Groot Amusementsorkest van de door de Nazi's opgerichde Nederlandsche Omroep en in 1942 woort hae verplich lid van Nederlandsche Kultuurkamer en speelde hae es trombonis in 't Concertgebouw Orkest. Óngertösje vervolgde hae zien sjtudies dirigere, harmenie en contrapuntj aan 't Conservatorium van Amsterdam wobiej hae les kroog van Kees van Baaren.

Nao ein óntmoeting mèt Theo Uden Masman in mei 1945, sjloot Cleber zich aan biej 't dansorkes van Masman, De Ramblers, obbenuuts es trombonis. Neet väöl later dat jaor woort hae op verzeuk van dirgent Dolf van der Linden aangesjtèld es trombomis/arrangeur biej 't nuuj gevormde Metropole Orkest. Biej dit orkes bleef hae pès 1948 en maakde hae versjillende sjtudio opnames same mèt van der Linden en óngerwiel leijde hae ein eige ensemble van twelf muzikante ónger de naam Selecta.

In 1948 vertrok Cleber oet Nederlandj óm te gaon wirke veur Radio Batavia in Nederlandjs Indië en vormde dao ein nuuj orkes mèt de naam Cosmopolitain Orkest. Zien vrouw en dochter volgde häöm get later mer in 1951 volgde ein sjiejing. Nog in datzelfde jaor trouwde hae in Jakarta mèt Johanna Dirkje de Bruijn, ein cabaretière. Mèt häör kroog hae ouch ein dochter.

Cleber keërde truk nao Nederlandj en kroog same mèt Gerard van Krevelen de leijing euver 't AVRO's Theater Orkes en in 1952 formeerde hae veur de AVRO De Zaaiers, ein poporkes dat ein jaor later same mèt ein aantal sjtriekers óngerdeil woort van 't nuujgevormde Cosmopolitain Orkes. In 1957 wón hae mèt dit orkes, same mèt o.a. Willy Alberti, Johnny Jordaan, Mieke Telkamp en Harry Mooten, de 'Gouwe Gondel' in Venetië. Hae waar neet allein arrangeur veur dit orkes mer ouch veur 't Metropole Orkes en 't Promenade Orkes.

In de late 1950-er en aanvang 1960er jaore, waar Cleber ouch de vaste dirigent platemaatsjappie Phonogram en maakde hae o.a. plate mèt en veur Conny Stuart, Corry Brokken, Mieke Telkamp, Jules de Corte en Willy Alberti.

Van 1962 pès 1964 woonde Cleber in Zuud Afrika wo hae (vergaefs) ein nuuj orkes probeerde op te sjtarte in Johannesburg. Naodat hae trukgekómme waar kroog weer hae de leijing euver De Zaaiers en 't Cosmopolitain Orkes mer in 1966 woorte allebeij de orkeste vanwaege bezuniginge door de AVRO opgehaeve.

Ouch naodat zien orkeste woorte opgehaeve bleef Cleber zich inzètte veur 't óntwikkele van nuuj muzikaal talent. Hae waar de vaste meziekadviseur veur de AVRO pès 1968 en vanaaf dat jaor pès zien pensjoen in 1981 waar hae de producer van 't TV-programma Jonge mensen op weg naar het concertpodium.

In 1950 wiej Cleber nog in Indonesië verbleef, kroog hae van Jusuf Ronodipuro van Radio Republik Indonesia, 't verzeuk 'm ein arrangemènt veur orkes te make veur 't volkleed Indonesia Raya. De eësjte ingaeving van Cleber waar dat dit volksleed moosj lieke op de Marseillaise. Zien eësjte versie woort begin 1951 opgenómme in de RRI studio's mèt 't orkes van Cleber en tweë RRi orkeste en woort door häöm gepresenteerd aan Sukarno. Tot tweë maol toe moosj hae zien versie aanpasse veurdat de compesitie heëlemaol aan de wunsje van Sukarno voldeeg. Dae wouw ein volksleed dat majestueus waar, zoawiej 't Nederlandjs volksleed, 't Wilhelmus, mèt ein langzaam tempo, mèt ein gedeilte wat ein expressie moosj zin die de sjoanheid, zachtheid en 't zeute van 't landj Indonesië en mèt ein koar mèt stringsectie, begeleijd door timpane, cymbale en ein brass sectie drin. Biej 't derde arrangemènt waar Sukarno pas tevreje en betitelde dit es perfect.

In 1957 sjreef Cleber 't nummer 'De postkoets és eine jingle veur ein radioprogramma. Ein jaor later voogde hae 'ne teks van Ferry van Delden aan de meziek toe en creërde zoa eine hit veur de Selvera's. Dees versie sjtóng drie jaor lang op de Nederlandjse hitlieste en pes 1960 woorte meë es 200.000 plaetjes verkoch wodoor de single good waar veur ein platina plaat. In 1983 versjeen d'r ein Èngelsjtalige versie van de 'De postkoets' gezónge door de Volendamse The Cats ónger de naam 'La diligence' womit dae groep eine come-back maakde.

Cleber sjreef ouch väöl filmmeziek wo-ónger de dramafilm 'Jenny' van Willy van Hemert oet 1958, de eësjte Nederlandjse kleurefilm. Zien composities veur meziek veur de Nederlandjse radio en TV zin óntèlbaar.

• Muziekencyclopedie, Jos Cleber, Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid
• Rob van Putten, Cleber, Jozef (1916-1999), in Biografisch Woordenboek van Nederland (Huygens Instituut), 12 november 2013
• Muziekencyclopedie, Selvera's, Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid
• Johan Tol en Michel Veerman, One way wind: de geschiedenis van de palingsound, 1999, ISBN 9028814469, pag. 80

In de categorie Jos Cleber van Wikimedia Commons zeen media gerelateerd aan dit óngerwerp te vènje