|
Maone en ring vaan Uranus
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Maone
Uranus heet 27 maone, die allemaol verneump zien nao figure oet de werke vaan William Shakespeare en Alexander Pope. De maone zien verdeild in drei gróppe: daartien binnenste maone, vief hoofmaone en nege oonregelmaotege maone. De binnenste maone deile hunnen oersprunk mèt de ring vaan Uranus. De vief hoofmaone zien massief genóg um hydrostatisch evewiech te höbbe bereik en veer devaan vertoene processe wie vörming vaan klove en vulkanisme. De oonregelmaotege maone höbbe elliptische baone en drejje bijnao allemaol tege de drejriechting van Uranus in op groeten aofstand vaan de planeet.
Ring
De ring vaan Uranus woorte in 1977 oontdèk. 't Is 'n gaans systeem vaan ring, simpeler es die vaan Saturnus mer complexer es die vaan Jupiter en Neptunus. William Hershel gaof in 1789 al aon tot heer ring oontdèk zouw höbbe, mer moderne astronome twiefele of heer ze wel gezeen kint höbbe umtot zie zier leechzwaak zien.
In ierste instantie woorte nege ring oontdèk, die bestoon oet doonker brokstökke vaan maximaol tien meter groet. D'n aofstand vaan de ring tot de planeet ligk tösse de 41.800 en 51.100 km. Tijdens de Voyager 2-missie woorte nog twie ring oontdèk, mer ouch 'n aontal oonvolledege ring. Op foto's oet 2003-2005 die mèt de Hubble ruimtetelescoop zien gemaak woorte nog twie ring oontdèk op zier groeten aofstaan vaan de planeet, 67.000 en 98.000 km.
De ring weure in volgorde vaan oploupende aofstand aongeduid es 1986U2R/ζ, 6, 5, 4, α, β, η, γ, δ, λ, ε, ν en μ.
De ring zien woersjienelek oontstande door meteorietinsleeg op de maone vaan Uranus, woebij materiaol vaan de maone de ruimte in is geslingerd. Eine rink deilt zelfs z'n baon met de maon Mab.
Natuurleke satelliete vaan Uranus
| Naom
|
Middellijn (km)
|
Massa (1018 kg)
|
Straol vaan de baon (km)
|
Umlouptied** (d)
|
Oontdèkking
|
Opmerkinge
|
| U VI
|
Cordelia
|
40
|
~0,04
|
49.800
|
0,335.034
|
1986
|
|
| U VII
|
Ophelia
|
43
|
~0,05
|
53.800
|
0,376.400
|
1986
|
|
| U VIII
|
Bianca
|
51
|
~0,09
|
59.200
|
0,434.579
|
1986
|
|
| U IX
|
Cressida
|
80
|
~0,3
|
61.800
|
0,463.570
|
1986
|
|
| U X
|
Desdemona
|
64
|
~0,2
|
62.700
|
0,473.650
|
1986
|
|
| U XI
|
Juliet
|
94
|
~0,6
|
64.400
|
0,493.065
|
1986
|
|
| U XII
|
Portia
|
135
|
~1,7
|
66.100
|
0,513.196
|
1986
|
|
| U XIII
|
Rosalind
|
72
|
~0,25
|
69.900
|
0,558.460
|
1986
|
|
| U XXVII
|
Cupid
(waor: S/2003 U2)
|
24
|
~0,01
|
74.800
|
0,618
|
2003
|
|
| U XIV
|
Belinda
|
81
|
~0,4
|
75.300
|
0,623.527
|
1986
|
|
| U XXV
|
Perdita
(waor: S/1986 U10)
|
80
|
~0,3
|
76.400
|
0,638
|
1986
|
herontdèk 2003
|
| U XV
|
Puck
|
162
|
2,9
|
86.000
|
0,761.833
|
1985
|
|
| U XXVI
|
Mab
(waor: S/2003 U1)
|
32
|
~0,02
|
97.700
|
0,923
|
2003
|
baon vèlt same mèt rink R/2003 U1
|
| U V
|
Miranda
|
472
|
66
|
129.900
|
1,413.479
|
1948
|
depe klove (coronae)
|
| U I
|
Ariel
|
1158
|
1350
|
190.900
|
2,520.379
|
1851
|
|
| U II
|
Umbriel
|
1169
|
1170
|
266.000
|
4,144.176
|
1851
|
ies en stein, talloes kraters
|
| U III
|
Titania
|
1578
|
3530
|
436.300
|
8,705.867
|
1787 (William Herschel)
|
helderste maon vaan Uranus (magnitude 13,7)
|
| U IV
|
Oberon
|
1523
|
3010
|
583.500
|
13,463.234
|
1787 (William Herschel)
|
ies en stein, talloes kraters
|
| U XXII
|
Francisco
(waor: S/2001 U3)
|
12
|
~0,001
|
4.276.000
|
–266,56
|
2001
|
|
| U XVI
|
Caliban
|
98
|
~0,7
|
7.231.000
|
–579,73
|
1997
|
|
| U XX
|
Stephano
|
20
|
~0,01
|
8.004.000
|
–677,36
|
1999
|
|
| U XXI
|
Trinculo
|
20
|
~0,01
|
8.504.000
|
–749,24
|
2001
|
|
| U XVII
|
Sycorax
|
190
|
~5
|
12.179.000
|
–1288,3
|
1997
|
|
| U XXIII
|
Margaret
(waor: S/2003 U3)
|
12
|
~0,001
|
14.345.000
|
1687,0
|
2003
|
|
| U XVIII
|
Prospero
|
30
|
~0,02
|
16.256.000
|
–1978,3
|
1999
|
|
| U XIX
|
Setebos
|
30
|
~0,02
|
17.418.000
|
–2225,2
|
1999
|
|
| U XXIV
|
Ferdinand
(waor: S/2001 U2)
|
12
|
~0,001
|
20.901.000
|
–2887,2
|
2001
|
|
|
|
