Buah Rindu

Buah Rindu

Kulit, pencetakan kedua
Umum
Pengarang	Amir Hamzah
Negara	Hindia Timur Belanda
Bahasa	Bahasa Melayu
Genre	Himpunan puisi
Penerbitan
Penerbit	Poedjangga Baroe
Tarikh penerbitan	Jun 1941 (1941-06)
Jenis media	Cetak
Halaman	46 (edisi kedua)

Boeah Rindoe (Ejaan Sempurna: Buah Rindu), ialah sebuah himpunan puisi oleh Amir Hamzah. Puisi bertarikh ke tahun pertama Amir di Jawa, antara tahun 1928 dan 1935. Menurut Anthony Johns dari Australia National University, puisi disusun secara kronologi, seperti yang ditunjukkan oleh kematangan peningkatan Amir sebagai penulis semasa membangunkan puisi. Koleksi ini termasuk dua puluh tiga puisi bertajuk dan dua keping tanpa tajuk. Sepuluh daripada puisi sebelum ini telah diterbitkan, termasuk kerja-kerja pertama yang diterbitkan Amir (kedua-dua dari tahun 1932), "Mabuk ..." dan "Sunyi".

Dalam Buah Rindu, Amir menunjukkan pertalian untuk menggunakan tradisional bentuk syair Melayu seperti pantun, tetapi tidak seperti bentuk tradisional yang sangat tetap, beliau menggabungkan corak berima. Teks ini dikuasai oleh istilah yang berkaitan dengan cinta dan mencari, dan menurut sarjana Belanda sastera Indonesia A. Teeuw koleksi itu disatukan dengan tema rindu. Johns menyatakan bahawa imejan dalam Buah Rindu adalah bergantung kepada kesusasteraan Melayu tradisional, dan bahawa istilah Amir yang banyak dipengaruhi oleh puisi Melayu klasik. Penggunaan para penulis terhadap bahasa juga terutamanya diwarnai oleh terma dan idea Jawa, dan satu lagi sumber pengaruh yang kelihatan sebagai kesusasteraan India, dengan rujukan kepada dewa dan dewi Hindu.

Buah Rindu diterbitkan pada keseluruhannya dalam edisi Jun 1941 bagi Poedjangga Baroe, sebuah majalah Amir telah membantu menubuhkan pada tahun 1933. Ia kemudiannya diterbitkan sebagai buku yang berdiri sendiri oleh Poestaka Rakjat di Jakarta.

Amir Hamzah (1911–46) ialah seorang penulis bangsawan Melayu berpendidikan Belanda yang dilahirkan di Sumatera, Hindia Timur Belanda (sekarang Indonesia). Beliau cekap dengan kesusasteraan Melayu tradisional termasuk teks-teks kegemaran ramai seperti Hikayat Hang Tuah, Syair Siti Zubaidah, dan Hikayat Panca Tanderan. Amir juga membaca karya-karya kesusasteraan Arab, Parsi dan Hindu.^[1] Oleh sebab itu beliau memiliki kosa kata yang luas.^[2]

Walaupun Buah Rindu diterbitkan pada tahun 1941, empat tahun selepas penerbitan himpunan sulung Amir, Nyanyi Sunyi, pendapat am ialah puisi-puisi yang terkandung dalam himpunan tersebut lebih lama .^[3] Puisi-puisi dalam Buah Rindu bertarikh antara tahun-tahun 1928 dan 1935, iaitu tempoh awal Amir berada di Jawa;^[4] himpunan ini menyatakan kedua-dua tahun itu serta lokasi penulisan, Jakarta–Solo (Surakarta)–Jakarta.^[5] Tarikh sebenar puisi-puisi itu ditulis kurang jelas. Tidak ada satu pun puisi Amir yang bertarikh, justeru mustahil untuk memberikan tarikh sebenar karya.^[6] Namun demikian, terdapat beberapa hipotesis: dalam biografinya tentang Amir, Nh. Dini mencadangkan yang beberapa puisi, seperti Tinggallah, ditulis tidak lama selepas Amir menaiki kapal Plancus, dalam perjalanannya ke pulau Jawa.^[7] Anthony Johns dari Universiti Nasional Australia (ANU) pula mencadangkan yang puisi-puisi diatur mengikut kronologi, dan mengutarakan fakta yang kematangan Amir sebagai seorang penulis selari dengan pembangunan puisi-puisinya.^[8]

Buah Rindu mengandungi 23 puisi berjudul dan dua buah puisi tanpa judul: sebuah puisi rangkap empat pendek pada permulaan buku, dan sebuah dedikasi tiga baris pada penghujung buku.^[9] Dedikasi penutup berbunyi, "Kebawah peduka Indonesia-Raya / Kebawah debu Ibu-Ratu / Kebawah kaki Sendari-Dewi"; dalam Ramayana versi Indonesia, Sendari (juga Sundari) ialah isteri pertama Abhimanyu.^[a][10] Achdiat Karta Mihardja, seorang rakan sekelas Amir, menulis bahawa buah hati Amir berbangsa Jawa, Ilik Sundari, dapat dilihat dalam dedikasi itu oleh semua rakan Amir; beliau menganggap Ilik sebagai inspirasi pemuisi itu sama seperti "Laura kepada Petrarch, Mathilde kepada Jacques Perk".^[11]

Puisi-puisi yang berjudul adalah seperti berikut:

Antara puisi yang dimuatkan dalam Buah Rindu, sepuluh telah diterbitkan terdahulu. Ini termasuklah karya-karya yang mula-mula diterbitkan, "Mabuk..." dan "Sunyi", yang dimuatkan dalam majalah Timboel edisi Mac 1932, berserta dengan "Dagang", "Hang Tuah", "Harum Rambutmu", "Kenang-Kenangan", "Malam", "Berdiri Aku", "Berlagu Hatiku", dan "Naik-Naik". Puisi-puisi selebihnya belum dibaca ramai sebelum penerbitan buku Buah Rindu.^[12]

Dengan Buah Rindu, khususnya puisi-puisi awal dalamnya, Amir menunjukkan kegemarannya menggunakan bentuk-bentuk sajak Melayu tradisi seperti rangkap empat (terdapat dalam pantun dan syair). Walaupun demikian, berlainan dengan bentuk tradisi yang pegun, Amir mencampur pola rentak; misalnya, satu rangkap empat atau kuatrin mungkin mengandungi ekarima (seperti seloka) sementara yang berikutnya mungkin mengandungi pantun.^[8] Baris-baris amnya dibahagikan dengan jeda jelas, dan dalam beberapa kes, dua jeda. Jeda tidak semestinya berada pada pertengahan baris; ada masanya ia letakkan pada bahagaian hadapan dan ada kalanya pada bahagian belakang.^[13]

Teks dikuasai kata-kata yang berkaitan dengan cinta dan pencarian, termasuk "kelana", "merantau", "cinta" dan "asmara".^[14]

Mengikut Johns, imejan dalam Buah Rindu sangat bergantung pada kesusteraan Melayu tradisional. Bunga amat menonjol. Dalam beberapa kes, seperti apabila kekasih dalam "Buah Rindu II" merenung awan, sebagai motif, ia "motif terbitan, akan tetapi apabila diceritakan kembali dengan perkataan-perkataan Amir, ia menjadi segar dan menyayat hati".^[15] Sama juga, peristilahan Amir juga dipengaruhi puisi Melayu klasik. Dalam "Hang Tuah", misalnya, perkataan perenggi digunakan untuk merujuk kepada orang Portugis yang sedang menyerang Melaka; perkataan yang sama dapat dijumpai dalam teks-teks klasik seperti Sejarah Melayu dan Hikayat Hang Tuah. Kata-kata klasik lain termasuk galyas dan pusta, dan tidak kapal perang dan kapal .^[16]

Penggunaan bahasa Amir adalah terutamanya diwarnai oleh terma dan idea Jawa. Johns mengira istilah yang tidak diketahui dalam bahasa Melayu, seperti banyu, Yayi dan Tejaningsun. Beliau juga menyatakan pengaruh ketara bentuk syair macapatan Jawa. ^[17] Satu lagi sumber pengaruh yang kelihatan sebagai kesusasteraan India. Pakar dokumen Indonesia HB Jassin mendapati contoh di "Buah Rindu II", terutama ayat-ayat mengenai awan, yang serupa dengan Kālidāsa ini Meghadūta.^[18] Dewa dan dewi Hindu juga membuat penampilan.^[18]

Sarjana Belanda sastera Indonesia A. Teeuw menulis bahawa koleksi ini disatukan dengan tema rindu,^[19] yang Jassin mengembang pada: Amir adalah kerinduan untuk ibunya, rindu untuk mencintainya, dan rindu untuk tanah airnya. Semua dirujuk sebagai "kekasih" (tercinta) pula. ^[20] Keinginan, Teeuw menulis, tidak seperti yang berbau agama Nyanyi Sunyi: mereka lebih duniawi, berasaskan realiti;^[21] Jassin menyatakan satu lagi perbezaan tematik antara kedua-dua: tidak seperti Nyanyi Sunyi, dengan gambaran yang jelas satu dewa, Buah Rindu jelas meletakkan sebagainya beberapa dewa, termasuk Hindu dewa Shiva dan Parvati dan orang yang abstrak seperti dewa dan dewi cinta.^[20]

Buah Rindu diterbitkan pada keseluruhannya dalam edisi Jun 1941 bagi Poedjangga Baroe, sebuah majalah Amir telah membantu menubuhkan pada tahun 1933.^[12] Ia kemudiannya diterbitkan sebagai buku yang berdiri sendiri oleh Poestaka Rakjat di Jakarta.^[22]

Johns menulis bahawa, walaupun unsur-unsur keperibadian adalah jelas dalam kutipan, "apa-apa yang menunjukkan keperibadian yang menarik dan intensiti" tulisan kemudian Amir.^[8] Beliau menyatakan dua puisi, "Tinggallah" dan "Senyum Hatiku, Senyum", sebagai terutamanya yang lemah.^[15] Penyair Chairil Anwar, walaupun secara umumnya daripada sudut pandangan positif kerja Amir, tidak suka Buah Rindu; beliau menganggap ia terlalu klasik.^[23]

• Senarai karya Amir Hamzah
• Nyanyi Sunyi