Pleistosen

Pleistosen
Pleistosen
2.58 – 0.0117 Ma PreЄ Є O S D C P T J K Pg N ↓
	Peta aras lautan sewaktu Kemuncak Pengglasieran Akhir (kawasan glasier tidak ditunjukkan di sini)
Kronologi
	Garis masa grafik tempoh Kuaterner lihat • bincang • sunting -2.6 — – -2.4 — – -2.2 — – -2 — – -1.8 — – -1.6 — – -1.4 — – -1.2 — – -1 — – -0.8 — – -0.6 — – -0.4 — – -0.2 — – 0 — S ; e ; n ; o ; z ; o ; i ; k Neogen Kuaterner Pleistosen Gelasian Kalabrian Chibanian "Akhir" ← Holosen Pembahagian tempoh Kuaterner ICS, sehingga tahun 2021. ; Skala menegak: jutaan tahun dahulu.;
Etimologi
Keformalan nama	Formal
Maklumat kegunaan
Jasad cakerawala	Bumi
Kegunaan tempatan	Global (ICS)
Takrifan
Unit kronologi	Epok
Unit stratigrafi	Siri
Keformalan jangka masa	Formal
Takrif sempadan bawah	Tapak kepolaran bermagnet kronozon C2r (Matuyama).; Kepupusan haptofit Discoaster pentaradiatus dan Discoaster surculus;
Sempadan bawah GSSP	Keratan Monte San Nicola, Gela, Sicily, Itali; 37°08′49″N 14°12′13″E / 37.1469°N 14.2035°E
Tarikh ratifikasi sempadan bawah GSSP	2009 (as base of Quaternary and Pleistocene)
Takrif sempadan atas	Pengakhiran pengunduran Dryas Muda
Sempadan atas GSSP	teras ais NGRIP2, Greenland; 75°06′00″N 42°19′12″W / 75.1000°N 42.3200°W
Tarikh ratifikasi sempadan atas GSSP	2008 (as base of Holocene)

Pleistosen (sering dikenali sebagai Zaman Ais dalam bahasa umum) ialah nama untuk epok geologi yang berlangsung dari s. 2.58 million sehingga 11,700 tahun dahulu, merangkumi pengulangan beberapa tempoh pengglasieran yang terbaharu di Bumi. Sebelum perubahan terakhir disahkan pada tahun 2009 oleh Kesatuan Sains Geologi Antarabangsa, keratan Pleistosen dan Pliosen sebelumnya dianggap sebagai 1.806 juta tahun Sebelum Kini (SK). Penerbitan dari tahun-tahun sebelumnya boleh menggunakan salah satu takrifan tempoh tersebut. Penghujung Pleistosen berpadanan dengan penghujung tempoh pengglasieran terakhir dan juga penghujung zaman Paleolitik yang digunakan dalam bidang arkeologi. Nama itu merupakan gabungan dua perkataan dari bahasa Yunani Purba iaitu πλεῖστος (pleîstos) yang bermaksud "kebanyakan" serta καινός (kainós; dilatinkan dalam bentuk cænuscode: la is deprecated ), bermaksud "baharu".

Pada penghujung epok Pliosen sebelumnya, benua Amerika Utara dan benua Amerika Selatan yang terpencil sebelum ini telah berhubung melalui Segenting Panama, menyebabkan berlakunya pertukaran fauna antara kedua-dua benua serta perubahan corak peredaran lautan, dengan pengglasieran di Hemisfera Utara mula berlaku sekitar 2.7 juta tahun dahulu. Semasa subepok Pleistosen Awal (2.58–0.8 Ma), manusia purba dari genus Homo muncul dari Afrika dan tersebar di seluruh benua Afro-Eurasia. Penghujung kepada subepok Pleistosen Awal ditandai dengan Peralihan Pleistosen Tengah, dengan pemusingan kitaran glasier berubah daripada kitaran 41,000 tahun kepada kitaran 100,000 tahun yang tidak bersimetri, menjadikan variasi iklim lebih ekstrem. Subepok Pleistosen Akhir menyaksikan penyebaran manusia moden di luar Afrika serta kepupusan semua spesies manusia yang lain. Manusia juga berhijrah ke benua Australia dan benua Amerika buat kali pertama, berpadanan dengan tempoh kepupusan kebanyakan haiwan berbadan gergasi di kawasan ini.

Arah perkembangan proses penggersangan dan penyejukan tempoh Neogen terdahulu diteruskan pada epok Pleistosen. Iklim sangat berubah-ubah bergantung kepada kitaran glasier, dengan paras laut menjadi 120 meter (390 ka) lebih rendah berbanding kini sewaktu kemuncak pengglasieran, sehingga mengupayakan percantuman antara benua Asia dengan benua Amerika Utara melalui Beringia serta pelitupan sebahagian besar kawasan utara Amerika Utara oleh Lembaran Ais Laurentide.

Etimologi

Evolusi suhu dalam tempoh pasca pengglasieran pada penghujung Pleistosen, menurut teras ais Greenland^[5]

Charles Lyell memperkenalkan istilah "Pleistosen" pada tahun 1839 untuk menggambarkan stratum di Sicily yang mempunyai sekurang-kurangnya 70% fauna moluska yang masih hidup pada masa kini. Hal ini membezakannya daripada Epok Pliosen yang lebih tua, yang pada asalnya dianggap sebagai lapisan batuan fosil termuda menurut Lyell. Beliau membina nama "Pleistosen" ("paling baru" atau "terbaru") daripada bahasa Yunani πλεῖστος (pleīstos, "paling") dan καινός (kainós, "baru"; dilatinkan sebagai cænus).^[6]^[7]^[8] Hal ini berbeza dengan epok Pliosen sebelum ini ("lebih baharu", daripada πλείων (pleíōn, "lebih") dan kainós) serta epok Holosen yang seterusnya ("baru sepenuhnya" atau "baru sepenuhnya", daripada ὅλος (hólos, "keseluruhan") dan kainós), yang berlanjutan ke masa kini.

Pentarikhan

Pleistosen telah ditarikhkan bermula 2.580 juta (±0.005) sehingga ke 11,650 tahun SK^[9] dengan tarikh tamat dinyatakan dalam tahun radiokarbon sebagai 10,000 tahun karbon-14 SK.^[10] Ia merangkumi sebahagian besar tempoh terkini pengglasieran berulang, sehingga dan termasuk musim sejuk Dryas Muda. Titik terakhir Dryas Muda telah bertarikh kira-kira 9640 SM (11,654 tahun kalendar BP). Pengakhiran Dryas Muda ialah permulaan rasmi Epoch Holosen semasa. Walaupun ia dianggap sebagai satu epok, epok Holosen tidak jauh berbeza berbanding selangan antara glasier sebelumnya dalam epok Pleistosen.^[11] Dalam skala masa ICS, Pleistosen dibahagikan kepada empat peringkat atau usia yang masing-masing bernama Gelasi, Kalabria, Chiba (sebelum ini secara tidak rasmi dikenali sebagai "Pleistosen Tengah") dan Pleistosen Atas (secara tidak rasmi "Taranto").^[12]^[13]^{[note 1]} Sebagai tambahan kepada subbahagian antarabangsa ini, pelbagai subbahagian serantau sering digunakan.

Pada tahun 2009, Kesatuan Sains Geologi Antarabangsa (IUGS) mengesahkan perubahan dalam tempoh masa untuk epok Pleistosen, menukar tarikh mula dari 1.806 kepada 2.588 juta tahun SK, dan menerima pangkalan usia Gelasi sebagai pangkalan Pleistosen, iaitu pangkalan Monte San Nicola GSSP. ^[15] Tarikh mula kini telah dibundarkan ke bawah kepada 2.580 juta tahun SK.^[9] IUGS masih belum meluluskan keratan jenis, Bahagian dan Titik Stratotip Sempadan Global (GSSP), untuk sempadan atas Pleistosen/Holosen (yakni sempadan atas). Bahagian yang dicadangkan ialah teras ais Projek Teras Ais Greenland Utara 75° 06' N 42° 18' W.^[16] Sempadan bawah Siri Pleistosen secara rasmi ditakrifkan secara magnetostratigrafi sebagai asas kronozon Matuyama (C2r), peringkat isotop 103. Di atas titik ini terdapat kepupusan yang ketara bagi nannofosil berkapur: <i id="mwmg">Discoaster pentaradiatus</i> dan <i id="mwmw">Discoaster surculus</i>.^[17]^[18] Pleistosen merangkumi tempoh pengglasieran berulang yang terkini.

Nama Plio-Pleistosen, pada masa lalu, digunakan untuk bermaksud zaman ais terakhir. Dahulu, sempadan antara dua zaman telah dilukis pada masa spesies foraminiferal Hyalinea baltica mula-mula muncul di keratan marin di La Castella, Calabria, Itali.^[19] Walau bagaimanapun, takrifan Kuarterner yang disemak semula, dengan menolak tarikh mula epok Pleistosen kepada 2.58 Ma, mengakibatkan kemasukan semua tempoh pengglasieran yang berulangan yang terkini ke dalam epok Pleistosen.

Pentarikhan radiokarbon dianggap tidak tepat apabila melebihi 50,000 tahun dahulu. Peringkat isotop marin (MIS) yang diperoleh daripada isotop oksigen sering digunakan untuk memberikan tarikh anggaran.

Epok Pleistosen di Sepanyol Utara, termasuk empat ekor mamot berbulu, dua ekor singa gua yang memakan seekor rusa kutub, empat ekor kuda dan seekor badak sumbu berbulu
Epok Pleistosen Amerika Selatan, termasuk seekor Megatherium dan dua ekor Glyptodon

**Spesies hominin ketika pleistosen**

Lihat juga

Perubahan iklim
Megafauna Pleistosen
Taman Pleistosen
Pengglasieran Kuarterner

Nota penerangan

^ Pleuistosen Atas merupakan subsiri/subepok berbanding peringkat/usia, namun pada tahun 2009, IUGS membuat keputusan untuk menggantikannya dengan peringkat/usia (kini dinamakan secara tidak formal sebagai Taranto).^[14]