Sahih al-Bukhari (Bahasa Arab: صحيح البخاري), adalah salah satu daripada Kutub al-Sittah (enam koleksi hadith utama) Sunni Islam. Kitab Sahih Bukhari merupakan kitab (buku) koleksi Hadis yang disusun oleh Imam al-Bukhari (nama lengkap: Abu Abdullah Muhammad bin Ismail bin Ibrahim bin al-Mughirah al-Ja'fai) yang hidup antara 194 hingga 256 Hijrah.
Koleksi hadis yang terkandung dan tersusun dalam sahih ini dianggap oleh hampir keseluruhan penganut Muslim Ahli Sunah wal-Jamaah sebagai salah satu daripada himpunan hadis yang terbaik kerana Imam Bukhari menggunakan kriteria yang sangat ketat dalam menyeleksi hadis-hadis peringkat paling sahih. Maka tidak hairanlah jika orang Islam ahli sunah wal-jamaah mengganggap Sahih Bukhari sebagai Kitab yang kedua paling murni selepas Kitabullah. Imam Bukhari menghabiskan waktu selama 16 tahun untuk menyusun koleksi ini dan menghasilkan 2,602 hadis dalam kitabnya (9,802 dengan perulangan). Semua hadis-hadis sahih disusun mengikut 70 kategori berpautan dimana setiap satu kategori mewakili satu kitab.
Tajuk sebenar kitab
Tajuk sebenar kitab ini yang biasanya dirujuk
sebagai Sahih al-Bukhari, menurut Ibn al-Salah, ialah: al-Jaami 'al-Sahihal-Musnad al-Mukhtasar min Umuri Rasooli-llahi wa sunanihi wa Ayyaamihi. Tajuk yang dipilih membawa maksud yang tersendiri. Al-Jami’ bererti kumpulan lengkap hadith Rasulullah yang merangkumi semua bidang keperluan hidup umat Islam. Al-Sahih pula beerti majoriti hadith yang terdapat di dalam karangan beliau merupakan hadith-hadith yang sahih. Al- Musnad
beerti hadith-hadith karangan Imam Bukhari mempunyai sanadnya yang
bersambung hingga kepada sahabat yang merawikan sesuatu hadith sama ada
dalam bentuk pertuturan, perlakuan dan pengakuan. Maksud di akhir nama
kitab ini adalah menunjukkkan bahawa hadith ini adalah disampaikan oleh
Rasulullah s.a.w di sepanjang hidupnya.[1]
Ibnu Hajar al-Asqalani menyatakan tajuk yang sama,
menggantikan perkataan umuri dengan hadis.[2]
Sejarah Pengumpulan dan Penulisan Hadis
Imam al-Bukhari telah mengembara secara meluas di
seluruh empayar Abbasiyah semenjak berumur 16 tahun. Beliau telah mengumpulkan hadis-hadis yang boleh dipercayai. Imam Bukhari berkata,
"Kami bersama-sama dengan Ishaq Ibn Rahwayh (gurunya) yang berkata, 'Sekiranya
engkau menyusun kitab riwayat-riwayat hanya sahih dari Rasulullah saw.'
Cadangan ini kekal di dalam hati saya jadi saya mula menyusun Sahih". Imam al-Bukhari juga pernah bermimpi menghalau lalat dari Rasululah SAW. Daripada mimpi tersebut, beliau membuat kesimpulan bahawa dia akan menulis buku hadis dan mempertahankan sunnah Rasulullah SAW, sebagaimana dia mempertahankan Rasulullah SAW daripada lalat di dalam mimpi beliau. [3]
Kitab
sahih al –Bukhari merupakan tapisan daripada 600, 000 hadith yang
dijalankan dalam masa 16 tahun. Imam Bukhari berkata " Saya telah menghafal 100,000 hadis sahih dan 200,00 hadis yang tidak sahih dan hadis-hadis yang ditulis didalam kitab saya telah dipilih daripada 600,000 hadis". [4] Dilihat dari gaya persembahan
penulisan kitab ini, ia menunjukkan suatu susunan yang mantap dan mencakupi
semua topik penting dan dasar dalam Islam yang meliputi ; Aqidah, Fiqh,
Akhlak , Muamalat, Sirah,. Tafsir, Manaqib dan sebagainya.
Di setiap bandar yang Bukhari lawati, beribu-ribu orang akan berkumpul di masjid utama untuk mendengar beliau membaca hadis. Berkata al-Bukhari: "aku memasuki Syam, Mesir dan Jazirah dua kali, aku memasuki Basrah empat kali, Hijaz enam tahun, dan aku tidak dapat menghitung berapa kali aku masuk
dan keluar dari Baghdad dan Kufah untuk berjumpa ahli hadis[5].
Pada mulanya kitab Sahih al-Bukhari hanya ditulis tangan (tanpa cetakan) sehinggalah Maulana Ahmad Ali Saharanpuri رحمه الله تعالى juga adalah Muhadith yang pertama, bukan sahaja di India tetapi di dunia, telah berjaya menerbitkan Sahih Bukhari dalam bentuk cetakan. (Nota - sebelum ini, semua makhtutat/manuskrip yang sedia ada dari sahih Bukhari adalah dalam bentuk tulisan tangan)[6]. Oleh itu, melalui usaha gigih beliaulah, versi cetakan Sahih Bukhari telah wujud di dunia ini bagi memudahkan penuntut ilmu hadis.Jilid pertama telah berjaya diterbitkan pada tahun 1851M dan jilid yang kedua telah berjaya diterbitkan pada tahun 1853M.
Usaha menyempurnakan cetakan Sahih al-Bukhari bukanlah kerja yang mudah, bahkan ianya melibatkan usaha pencarian salinan asal dari setiap makhtutat/manuskrip Sahih Al-Bukhari yang ada pada masa itu. Ianya memerlukan seorang yang betul-betul berkemahiran tinggi untuk melakukannya. Al-Muhadith Maulana Ahmad Ali Saharanpuri رحمه الله تعالى telah mengkaji makhtutat/manuskrip asal Sahih Al-Bukhari iaitu:
Manuskrip Al-Imam Muhammad Saghani رحمه الله تعالى tokoh hadith pada abad 7 Hijrah - mendapat pengesahan secara langsung dari anak murid Imam Al-Bukhari رحمه الله تعالى iaitu Al-Imam Muhammad ibn Yusuf al-Firabri رحمه الله تعالى
Manuskrip daripada gurunya iaitu Shah Muhammad Ishaq Muhadith Dehlawi رحمه الله تعالى yang merupakan koleksi simpanan warisan daripada Shah Waliyullah Dehlawi رحمه الله تعالى - salinan kepada manuskrip tokoh hadith Al-Imam Al-Hafiz Abdullah Bin Salim Al-Basri رحمه الله تعالى (abad 12 Hijrah)
Manuskrip Al-Imam Sharaf Din Abu Hasan Ali Al-Yunini رحمه الله تعالى (tokoh hadis abad ke 8 Hijrah)
Selepas membuat perbandingan antara makhtutat/manuskrip lain tersebut, maka beliau telah menghasilkan makhtutat/manuskrip Sahih Al-Bukhari beliau sendiri.[6]
Bilangan Hadis Dalam Sahih Bukhari
‘Allamah Ibnu al-Solah ada menyebutkan, bahawa jumlah hadis Sahih
Bukhari sebanyak 7275 buah hadis, termasuk hadis-hadis yang disebutnya
berulang kali atau dihitung sebanyak 4000 buah hadis tanpa pengulangan. [7] Bagi
menjelaskan mengapa berlaku pengulangan hadith pula, adalah disebabkab
beberapa tujuan iaitu ; Hadith yang sama tetapi terdapat hukum yang lain
di dalamnya, hukum lain perlu dimasukkan di dalam pecahan kitab dan bab
yang lain, hukum yang diistinbatkan perlu diselaraskan dengan hadith
walaupun diulangi dengan hadith yang sebelumnya, serta hadith yang sama,
tetapi rangkaian sanad berbeza.[1]
Kitab Had (Pidana) dan Apa yang Harus Dihindari dari Had
Kitab yang Menjelaskan Orang-Orang yang Diperangi Terdiri dari Orang-Orang Kafir dan Orang-Orang yang Harus Diperangi dari Orang-Oang Murtad Sehingga Mereka Meninggal Dunia[15]
Kitab Diyat (Tebusan Kejahatan)
Kitab Orang-Orang Murtad dan Orang-Orang yang Menentang Diminta Bertaubat, dan Peperangan Terhadap Mereka
Sahih Bukhari mempunyai 70 kitab menurut terjemahan Ahmad Sunarto dkk. Sedangkan menurut terjemahan M. Muhsin Khan, 93 kitab.[17] Hal ini terjadi akibat beberapa perbezaan dalam pembahagian kitab. Misalnya Kitab Solat menurut terjemahan Ahmad Sunarto dkk[8] terhitung sebagai dua kitab dalam terjemahan M. Muhsin Khan, iaitu Book of Prayers (Salat) dan Book of Virtues of the Prayer Hall (Sutra of the Musalla).[17]
