Dune (1984)

Dune
Regie	David Lynch
Producent	David Lynch
Scenario	Frank Herbert; David Lynch
Hoofdrollen	Kyle MacLachlan; Francesca Annis; Sting; Patrick Stewart; Virginia Madsen
Muziek	Toto
Montage	Antony Gibbs
Cinematografie	Freddie Francis
Distributie	Universal Studios
Première	14 december 1984
Genre	Fantasy
Speelduur	137 minuten
Taal	Engels
Land	Verenigde Staten
Budget	45 miljoen Amerikaanse dollar
	Officiële website
	(en) IMDb-profiel
	MovieMeter-profiel
	(mul) TMDb-profiel
	(en) AllMovie-profiel
Portaal	Film

Dune is een sciencefictionfilm uit 1984 onder regie van David Lynch. De film is gebaseerd op het gelijknamige boek van auteur Frank Herbert.

Verhaal

In het jaar 10191 zijn snelle ruimtereizen alleen mogelijk door een zeer aparte en dus waardevolle grondstof, de specie (ook melange genoemd). De enige plaats in het heelal waar die voorkomt, is de droge woestijnplaneet Arrakis, ook wel Duin genoemd. Op Arrakis komen alleen Fremen (Nederlands Vrijmans) - de oorspronkelijke bewoners - en enorme zandwormen voor.

De specie wordt gewonnen door speciale oogstmachines, de harvesters. De zandwormen worden aangetrokken door de ritmische trillingen die een harvester opwekt bij speciewinning. Daarom vliegt er vaak een soort vliegtuig genaamd ornithopter rond, die de worm kan zien aankomen zodat de harvester in veiligheid gebracht kan worden. Als de specie is geraffineerd, wordt het in een speciale kamer gepompt waar een Navigator rondvliegt. Als deze de speciedampen opsnuift, krijgt hij de mogelijkheid om de ruimte te 'plooien' en kan hij zo de Highliner (een enorm ruimteschip) verplaatsen zonder dat deze in beweging komt.

De keizer heeft het geslacht Atreides opgedragen naar de planeet Arrakis af te reizen om de specie te winnen, in plaats van het geslacht Harkonnen. Hertog Leto, zijn vrouw Jessica en hun zoon Paul vertrekken naar Arrakis en nemen intrek in het paleis aldaar. Maar de Keizer heeft een geheim plan beraamd met de aartsvijand van de Atreides, het huis Harkonnen. De Keizer wil baron Vladimir Harkonnen gebruiken om het huis Atreides uit te roeien en zo de troon veilig te stellen. De Atreides zijn druk bezig met het opbouwen van een formidabele strijdmacht gebaseerd op een nog onbekende technologie, en de hertog wordt steeds populairder in de Landsraad. Dit zou de positie van de Keizer kunnen bedreigen. De keizer stelt de baron Harkonnen vijf legioenen van zijn Sardaukar terreurtroepen ter beschikking voor de operatie. Hertog Leto en Paul worden verraden door de lijfarts dr. Yueh, en in handen gegeven van de Harkonnen. Hertog Leto krijgt echter van dr. Yueh een speciale giftand en wordt voor de baron gebracht. In een poging de Baron te vergiftigen vindt Leto zelf de dood, hoewel hij wel de Mentat van de Harkonnen, Piter De Vries weet te vermoorden.

Paul en Jessica worden met een Harkonnenvliegtuig weggevoerd om ze in de woestijn te laten "verdwijnen". Paul en Jessica weten te ontsnappen en komen in contact met de Fremen, de oorspronkelijke bewoners van de planeet Arrakis. Zij verwachten al lang de Mahdi (de Messias die hen van hun erbarmelijke situatie zal bevrijden) en zien in Paul die profetie vervuld worden. Paul krijgt een Fremen-naam, Muad'Dib, genoemd naar de schaduw op de maan in de vorm van een woestijnmuis. Paul gaat de Fremen opleiden met een nieuwe Atreides-techniek, de Weirding Modules (een wapen dat door middel van de stem zeer sterke en vernietigende geluidsgolven produceert). Paul wordt ook verliefd op het Fremen-meisje Chani.

Ondertussen hebben de Harkonnen de speciewinning van Arrakis weer op zich genomen. De baron heeft zijn neef Rabban tot gouverneur van de planeet aangesteld. Muad'dib opent de aanval op de speciewinning. Na twee jaar heeft Paul-Muad'Dib de speciewinning totaal lam gelegd. De keizer is hierover zo ontstemd dat hij Rabban onthoofdt. De Keizer vertrekt zelf naar Arrakis om orde op zaken te stellen. Als Paul dan een groep smokkelaars overvalt komt hij zijn oude leermeester en vriend Gurney Halleck tegen. Gurney is blij om het weerzien en voegt zich bij het leger van Muad'Dib.

Jessica wordt de nieuwe Eerwaarde Moeder (Reverend Mother) van de Fremen nadat zij het "water des levens" heeft gedronken en daarmee de kennis van de vorige Reverend Mother heeft verkregen. Toen Jessica het water des levens dronk was zij in verwachting van dochter Alia die hierdoor meteen ook de krachten van het water verkreeg.

Als Paul op een gegeven moment geen visioenen meer krijgt, besluit hij het water des levens te drinken. Hierdoor krijgt hij nieuwe inzichten. Zo komt hij er achter waarom het Ruimtegilde hem dood wil hebben. Hij ontdekt ook dat de specie van de wormen afkomstig is en dat hij dus in staat is de specie te vernietigen.

Dan is Paul gereed een aanval op het paleis uit te voeren. Hij wacht een uitzonderlijke zandstorm af en blaast de Pantsermuur weg met kerngranaten. Hierdoor hebben de Harkonnen geen luchtmacht meer ter beschikking. Met de gigantische zandwormen verslaat Paul de Sardaukartroepen. In het paleis neemt hij dan de keizer en zijn gevolg gevangen. Paul gaat de confrontatie aan met Feyd-Rautha Harkonnen. Nadat hij deze heeft verslagen laat hij zien waartoe hij in staat is, namelijk voor het eerst sinds mensenheugenis het te laten regenen op Arrakis.

Extra

Wat niet in de film zit is dat het water des levens ontstaat als een babyzandworm verdrinkt. Vlak voor het wormpje sterft produceert hij het water. Deze scène is later uit de film geknipt maar zit wel in de serie.

Wat ook niet in de film te zien is, is dat de Bene Gesserit al geruime tijd onderzoek doen naar de bloedverwantschapslijnen van de Grote Geslachten om de 'Kwisatz Haderach' te laten ontstaan. Ze ontdekken dat de Atreides met de Harkonnen gemengd moeten worden. Daarom hebben ze Jessica opgedragen een dochter te baren zodat deze met Feyd-Rautha Harkonnen kan trouwen om zo de Kwisatz Haderach te laten ontstaan. Wat niet bekend is dat Jessica een dochter van Baron Vladimir Harkonnen is. Wanneer ze haar zoon Paul baart, in plaats van de geplande dochter gaat ze tegen de plannen van de Bene Gesserit in.

Wat ook uit de film is geknipt, is dat op het moment dat Paul en Jessica in de Vest (sietch) komen en Stilgar weten te overmeesteren, een Vrijman genaamd Jamis Paul uitdaagt voor een gevecht tot de dood. Jamis verliest en wordt door Paul gedood. Hierdoor krijgt Paul de vrouw Harah als bijvrouw en moet hij voortaan voor haar en haar twee zonen zorgen. Op het eind van de film 'neemt' Paul de keizerlijke dochter Irulan tot zijn vrouw (om zo aanspraak te maken op de keizerlijke troon) en Harah en Chani tot zijn bijvrouwen. In weerwil van deze regeling behandelt Paul alleen Chani als zijn vrouw.

In het boek hebben Chani en Paul een zoon gekregen. Deze wordt gedood door de Harkonnentroepen en de Sardaukar. Later krijgen ze nog een zoon en een dochter met de namen Leto (naar zijn opa) en Ghanima. Deze kinderen zullen in de verdere boeken van de sage de rol van Paul opvolgen.

Trivia

De soundtrack van de film werd verzorgd door de Amerikaanse rockband Toto. Naast Toto is Sting te horen. Brian Eno schreef Prophecy Theme.

Met name in technomuziek zijn vaak samples uit de film Dune in muziek gebruikt, onder andere:

Fear: The Mindkiller en Spice van EON
Spice (Even Spicier) van Aphrodite
Outcast U.F.0 van Vdd Energise

Rolverdeling

Acteur	Personage
Kyle MacLachlan	Paul Atreides, Paul Muad'Dib, Usul
Jürgen Prochnow	Hertog Leto Atreides
Francesca Annis	Vrouwe Jessica, Moeder van Paul, Bene Gesserit, Vrijmans Priesteres-Moeder
Alicia Witt	Alia, zus van Paul Atreides, Bene Gesserit
Richard Jordan	Duncan Idaho van Huis Atreides
Patrick Stewart	Gurney Halleck, Huis Atreides
Dean Stockwell	Dr. Wellington Yueh - Huisdokter van Huis Atreides
Freddie Jones	Thufir Hawat - Mentat van Huis Atreides
Max von Sydow	Dr. Liet Kynes, Keizerlijk Planetoloog
José Ferrer	Keizer Shaddam IV
Virginia Madsen	Prinses Irulan, dochter van de Keizer
Kenneth McMillan	Baron Vladimir Harkonnen
Paul L. Smith	Glossu Rabban (Beast Rabban) van Huis Harkonnen
Sting	Feyd-Rautha Harkonnen, troonopvolger van Huis Harkonnen
Leonardo Cimino	Dokter van de Baron Harkonnen
Brad Dourif	Mentat Piter De Vries (Harkonnen)
Linda Hunt	Vrijmans-vrouw Shadout Mapes en huishoudster van Huis Atreides op Arakis
Everett McGill	Vrijmans-leider Stilgar
Sean Young	Vrijmans-vrouw Chani en echtgenote van Paul Atreides