Oorspronkelijk in gang gezet door de Groep van de figuratieve abstractie, ook wel 'De Groep', aan de Rijksakademie te Amsterdam, tot 1980 'het bolwerk van de figuratieve kunst', wendden zich tegen het einde van de 20e eeuw en het begin van de 21e eeuw meer kunstenaars tot het realisme. Deze stijlstroming verplaatste zich na 1980 naar het noordoosten van Nederland (Groningen, Friesland, Drenthe), doordat veel (na de 'machtsovername' door 'de abstracten' op de Rijksakademie teleurgestelde) figuratieve kunstenaars daar de 'ruimte' zochten en vonden.
Onder Wout Muller (1946-2000), Piet Pijn (1926-2002) en Matthijs Röling (1943-2024) als docenten schilderkunst aan Academie Minerva in Groningen ontwikkelde zich een vierde generatie (kunstschilders) binnen 'De Groep' en geestverwanten, zoals:
Maar ook verspreid over de rest van Nederland en België wendden en wenden steeds meer kunstenaars zich tot het realisme. In 2006 zijn er een paar honderd kunstenaars actief binnen deze stijlstroming.