Een pangram (Grieks: pan gramma, "alle letters") of holo-alfabetische zin is een zin waarin alle letters van het alfabet voorkomen. De uitdaging is om een zo kort mogelijke zin te maken die aan deze voorwaarde voldoet.
Een volmaakt pangram bevat elke letter slechts eenmaal.
Het "omgekeerde" van een pangram is het lipogram, waar een bepaalde letter (of meerdere) weggelaten wordt.
Een pangram wordt in letterproeven vaak als voorbeeldzin gebruikt om de letters van een lettertype te tonen.
Bij de opgave een pangram te maken, kan men zich afvragen uit welke letters het alfabet precies bestaat. In het Nederlands wordt soms de ij als een aparte letter beschouwd, en dan moet het pangram dus ij, y, i en j bevatten. Aan de andere kant komen y, q en x in goede Nederlandse woorden niet voor, dus die letters mogen - als de opgave zo gesteld is - ontbreken. Verder is het de vraag of letters met diakrieten apart in het pangram moeten staan.
Quizvraag: bracht wolf sexy mondkapje? (32 letters)
Beginletter-pangram
Een beginletter-pangram is een zin waarin alle letters van het alfabet voorkomen als beginletter van elk woord. De uitdaging is om een zo kort mogelijke zin te maken die aan deze voorwaarde voldoet.
Een perfect beginletter-pangram is een zin waarin alle letters van het alfabet als beginletter slechts eenmaal voorkomen. Zo'n zin telt dus 26 woorden.
Het neusje van de zalm echter is een perfect beginletter-pangram waarbij de beginletters in alfabetische volgorde staan. Enkele voorbeelden:
Altijd betekenisvol citeren donkere edelmannen, flanerend gegeven hun idyllische jeugd, kloosterlijke liederen met nagenoeg ontelbare patronen qua ritmisch stemgebruik, terwijl uit vele windstreken xylofonerende yuppen zingen.
Achter Beatrix' charmante Duitse echtgenoot fluisteren geen heiligen in Japanse kimono’s langzaam mantra’s, noch oreren passievol quasiartistieke rijmpjesvertellers Sinterklaasachtige terzines uit versboekjes, wel xylofoneren yogaleraren zangstukken.
Als buitenzintuiglijke chirurgen drugs en fantastische geestverruimende heroïne in jouw kop loslaten, mag Nederland, ondanks protesten, quota regulerend stellen tot uiterlijk voorbij waar xtc-slikkende yuppies zeggen.
Als berekende chaos de eenheid figuurlijk gezien halveert in jaren, kan letterlijke machtsverheffing negatieve of positieve quotiënten rekenkundig symmetrisch tot uitkomst verenigen, waarbij x y zuivert.
Alle burgers contra de eenwording fnuiken geenszins hogere idealen jegens katholieke leden, met name over partijpolitieke queesten rond statutaire traktaten uiten velen, waaronder xenofobische yuppies, zorgen.
Alle beroemde circusartiesten deden even fantastische, gekke, heldhaftige, ingewikkelde judoachtige kunstjes, lenig maar niet onvoorzichtig; prachtig qua ritme speelden trompettisten, uniform vibreerden warme xylofoonklanken; ijskoninginnen zongen.
Met ij in plaats van y. Indien een y gewenst is, kan ijskoninginnen bijvoorbeeld door yogaleraren of yuppies vervangen worden.
Omdat er weinig woorden zijn die met een x beginnen, komen de abc-schrijvers vaak bij xtc uit, bijvoorbeeld van Louis Bidder:
Amsterdams beruchte clandestiene drugsverkoop eindigde fors geringer, hoewel in Jordanese kringen langzamer, met name omdat pushers qua recreatief slikken telkens uitstekend voorzien welke XTC yuppen zoeken.
Men kan het zichzelf makkelijk maken door de abc-zin te laten bestaan uit een reeks bijvoeglijk naamwoorden, eveneens van Louis Bidder:
Maar het mooiste is het als een abc-zin zo weinig geforceerd overkomt dat het de lezers, wanneer ze er niet op gewezen zouden worden, zou ontgaan. Ook weer van Louis Bidder:
Als beginnend concertist debuteerde een fijngevoelige gitarist, hierna improviseerden jeugdige klankkunstenaars levendig maar notenblind op Peruviaanse quena’s, robuuste slagwerkers trommelden uitzinnige volksmuziek, waarna xylofonisten ‘Yesterday’ zongen.
Zelftellend pangram
Er zijn pangrammen die zelf aangeven hoeveel letters in hun eigen tekst zitten. Het oudst bekende 'zelftellende pangram' werd gemaakt door de Nederlandse schrijver Rudy Kousbroek en luidt:
Dit pangram bevat vijf a’s, twee b’s, twee c’s, drie d’s, zesenveertig e’s, vijf f’s, vier g’s, twee h’s, vijftien i’s, vier j’s, een k, twee l’s, twee m’s, zeventien n’s, een o, twee p’s, een q, zeven r’s, vierentwintig s’s, zestien t’s, een u, elf v’s, acht w’s, een x, een y en zes z’s.
Kousbroek daagde de in Nederland wonende Brit Lee Sallows uit dit pangram in het Engels te vertalen. Het resultaat was:
This Pangram contains four a's, one b, two c's, one d, thirty e's, six f's, five g's, seven h's, eleven i's, one j, one k, two l's, two m's, eighteen n's, fifteen o's, two p's, one q, five r's, twenty-seven s's, eighteen t's, two u's, seven v's, eight w's, two x's, three y's, & one z.
The quick brown fox jumps over the lazy dog. (35 letters, ook wel A quick brown.... (33 letters) en The quick brown fox jumped over the lazy dogs - 37 letters)
Stellig het beroemdste pangram. Het wordt gebruikt als controle bij (radio-)telex, tegenwoordig als voorbeeld door Windows.
Bright vixens jump; dozy fowl quack. (29 letters)
Quick wafting zephyrs vex bold Jim. (29 letters)
Quick zephyrs blow, vexing daft Jim. (29 letters)
Sphinx of black quartz, judge my vow. (29 letters)
Waltz, nymph, for quick jigs vex Bud. (28 letters)
Heavy boxes perform quick waltzes and jigs. (36 letters)
Pack my box with five dozen liquor jugs. (32 letters)
Perfecte pangrammen
Blowzy night-frumps vex'd Jack Q.
Glum Schwartzkopf vex'd by NJ IQ.
New job: fix Mr. Gluck's hazy TV, PDQ! (met 5 leestekens)
Flygande bäckasiner söka hwila på mjuka tuvor. (q, x en z ontbreken)
Vliegende snippen zoeken rust op zachte graspollen
Yxskaftbud, ge vår wczonmö iqhjälp
Boodschapper met bijlsteel, geef onze toiletjuffrouw IQ-hulp
Fonetisch pangram
Een fonetisch pangram geeft alle fonemen, dus niet de letters weer.
a, aa, e, è, ee, ə, i, ì, ie, o, ò, oo, u, ù, uu, oe, ei, au, ui, eu, n, ng, m, p, b, t, d, k, de harde g, ch, de zachte g, s, z, f, v, h, j, r, l, w
Jan schiet met de beige honkbal goals, als Willem doet waarvan hij dacht dat ze het eerder bij de ligfiets en -bank zou plaatsen, buiten de dure deur over krukken leunt.
Letters met diakritische tekens
In deze variant probeert men een woord of zin te maken die alle mogelijke diakritische tekens van de desbetreffende taal bevat:
IJslands: Sævör grét áðan því úlpan var ónýt ("Sævör huilde eerder omdat het jasje om zeep was")
Nederlands: Hè, señor, blíȷ́f bij de maîtresse met uw reçu van crêpe, dat u iaë moge tijdens uw geüp en geïn, dan dóé ik à een uur de táú tijdens gým weg.
