Richard werd geboren als tweede zoon van Isabella van Angoulême en haar eerste echtgenoot Jan zonder Land. Hij was een neef van Richard Leeuwenhart en kleinzoon van Eleonora van Aquitanië en broer van de latere Hendrik III. Hij groeide op in het Marlborough Castle onder de hoede van zijn moeder. In 1213 nam zijn vader hem mee op een reis naar Noord-Engeland en in 1214 op de vergeefse veldtocht in het Franse graafschap Poitou (slag bij Roche-aux-Moines). Toen in 1215 een deel van de adellijke oppositie openlijk tegen de koning rebelleerde, werd Richard in april naar Corfe Castle gebracht en onder de hoede van Peter de Maulay geplaatst. [2] Zijn opvoeding werd toevertrouwd aan Roger van Acaster, die vermoedelijk uit Mulgrave, een heerlijkheid van de Maulay in Yorkshire afkomstig was.[3] Toen Richard volwassen was, schonk hij aan Roger grondbezit in Cornwall. In oktober 1216 stierf Richards vader, waarop Richards oudere broer als Hendrik III de nieuwe koning werd. Hendrik was evenwel nog minderjarig, waardoor een regentschapsraad voor hem de regering opnam. Enkele maanden later keerde hun moeder Isabella naar haar Franse thuisland terug, waar ze in 1220 in het huwelijk trad met de Franse graaf Hugo X van Lusignan. Richard bleef onder de hoede van de Maulay tot deze het bevel kreeg om hem in mei 1220 voor de nieuwe kroningsplechtigheid van zijn broer naar Londen te brengen.[4] Tot misnoegen van de Maulay werd hij daarna niet opnieuw onder zijn hoede geplaatst, maar bleef hij aan het koninklijk hof.
Hij werd toen hij acht jaar oud was aangesteld als High Sheriff van Berkshire, kreeg in 1225 op zestienjarige leeftijd de titel van graaf van Poitou en kreeg datzelfde jaar nog van zijn broer, die sinds 1216 koning was, Cornwall als verjaardagsgeschenk, en werd dat jaar ook aangesteld als High Sheriff van Cornwall.[5]
Als jongere broer van koning Hendrik III van Engeland deed hij al vroeg militaire ervaring op tijden een expeditie in Gascogne van 1225 tot 1227. In Frankrijk steunde hij de oppositie van de baronnen onder leiding van Peter Mauclerc tegen de regerende koningin Blanca van Castilië.[6] Toen de rebellen in maart 1227 in Vendôme de strijd onderbraken, keerde Richard terug naar Engeland.[7]
Door zijn nauwe band met zijn broer koning Hendrik III en door zijn administratieve talent kreeg Richard de opdracht het beheer van de Kruistochtgelden en de verantwoordelijkheid voor de koninklijke muntslag op zich te nemen. Zo slaagde hij erin voor zichzelf een groot vermogen op te bouwen.
Richard van Cornwall werd in juli 1235 door het huwelijk van Frederik II met zijn zus Isabella een zwager van de Staufen. Hij ondernam onder andere een poging, de geëxcommuniceerde Frederik II met paus Gregorius IX te verzoenen.
Kruistocht van de baronnen (1240-1242)
In september 1240 leidde Richard een Engels kruisvaardersleger naar het Heilige Land. Hij lastte op zijn weg naar het Heilige Land een tussenstop in, om zijn zwager in diens koninkrijk Sicilië te bezoeken. Een Frans kruisvaardersleger onder leiding van Theobald van Champagne was daar reeds in 1239 aangekomen en op de diplomatieke aanbiedingen van de elkaar bekampende islamitische Ajjoebiden-rijken van Caïro en Damascus ingegaan. Als eerste had Damascus aan hen Galilea afgestaan en ten slotte had Caïro hen toegezegd, hen al de gebieden ten westen van de Jordaan over Jeruzalem tot Asjkelon af te staan. Theobald was kort voor Richards aankomst afgereisd en liet het aldus aan Richard over om de laatste akkoorden uit te werken. Dit was de grootste terreinwinst voor de kruisvaarders sinds de Eerste Kruistocht. Richard waakte ook over de heroprichting van de citadel van Asjkelon en de vrijlating van de gevangen en de teraardebestelling van de in de Slag bij Gaza, die de Fransen in 1239 hadden verloren, gevallen kruisvaarders.
Huwelijk met Sancha van Provence
Wapen van Richard van Cornwall
Moderne voorstelling van het wapen van Richard van Cornwall.
Wapen op zijn zegel (verso).
Wapen zoals getekend door zijn tijdgenoot Matthew Paris (-1259) (scutum album, leo gules, bordura nigra, besantes d'or.)[8]
In zilver een klauwende leeuw van keel, gekroond van goud en een met gouden bezanten bezaaide schildzoom van sabel. Een combinatie de leeuw van Poitiers en de bezanten van Cornwall[9] (al is er ook gesuggereerd dat de bezanten een toespeling zouden zijn op de naam Poitiers als poix (erwten)[10]).
Om hem tevreden te houden stelde Hendrik III en Eleonora van Provence nadat hij rond 28 januari 1242 was teruggekeerd in Engeland voor dat hij zou trouwen met Sancha van Provence (een zus van Eleonora).[11] Richard had haar reeds op zijn tocht naar het Heilige Land in het graafschap Provence ontmoet, toen hij daar een warm welkom had gekregen van haar vader Raymond Berengarius V van Provence en zou toen reeds verliefd zijn geworden op de knappe Sancha.[12]
Na zijn terugkeer naar Engeland begeleidde Richard zijn broer op een veldtocht tegen Frankrijk in Saintonge. Daar moesten ze echter in juli 1242 in de slag bij Taillebourg een nederlaag tegen koning Lodewijk IX van Frankrijk incasseren. En het was slechts aan de status van Richard als Kruisvaarder te danken dat de Engelsen één dag wapenstilstand werd gegund om zich terug te trekken, iets dat Richards broer Hendrik wist te appreciëren.[13] Hoewel Hendrik zijn broer - omwille van tegenkanting van zijn vrouw - niet Gascogne kon schenken, werd hem wel het graafschap Cornwall (county of Cornwall), de Honours van Wallingford en Eye, samen met gronden met geschatte jaarlijkse opbrengst van £500 per jaar toegekend.[13]
Richard en Sancha (die door de Engelsen Cynthia zou worden genoemd) trouwden op 23 november 1243 te Westminster.[14] Dit huwelijk haalde zijn banden met de royalistische partij aan (want men vreesde dat hij anders de kant van de baronnen zou kunnen kiezen). Bovendien zorgde het huwelijk van Eleonora's en Sancha's jongste zus Beatrix van Provence met Karel I van Napels (de broer van de Franse koning) en huwelijk van hun oudste zus Margaretha van Provence met Lodewijk IX van Frankrijk. De huwelijken van de koning van Frankrijk en de koning van Frankrijk en hun broers met de vier dochters van de graaf van Provence zou de relaties tussen beiden landen verbeteren en leidden tot het Verdrag van Parijs (1259).[15]
Richard zou zijn broer blijven
steunen in zijn strijd tegen de baronnen en vocht in 1265 mee in de slag bij Evesham, waarbij hij, zijn oudste broer en zijn neef werden gevangengenomen.
Nadat zijn tweede vrouw, Sancha van de Provence, in 1261 was gestorven, hertrouwde hij ten slotte in 1269 met Beatrix van Valkenburg.
In Duitsland hield hij zich slechts viermaal voor korte tijd op (voor het laatst in 1269). Zijn eigenlijke opvolger Rudolf I van Habsburg – Alfons van Castilië trad reeds weinig maanden na Richards dood terug als rooms-Duits koning – maakte een einde aan het zogenaamde Interregnum, waarin het idee van de zeven keurvorsten als feitelijke territoriale heersers en als college dat de nieuwe koning koos, vaste voet kreeg.
Huwelijk en nakomelingen
13e-eeuwse afbeelding van Beatrix van Valkenburg, Richards weduwe, als rooms-Duitse koningin.
Richard van Cornwall schonk diverse regalia aan de Dom van Aken, bedoeld voor toekomstige kroningsplechtigheden. Daarvan zijn er een aantal verloren gegaan. In de schatkamer van de Dom van Aken worden nog bewaard: de verguld zilveren scepter met een duif en een fraaie met leer en vergulde koperen plaatjes beklede kist. In het museum van Bedford worden bronzen gewichten bewaard met in reliëf het wapen van Richard van Cornwall.
Scepter van Richard van Cornwall, Aken
Kist van Richard van Cornwall, Aken
Bronzen gewichten, Bedford
Noten
↑ abA. Weir, Britain's Royal Families: The Complete Genealogy, Londen, 20023, p. 69.
↑L.J. Wilkinson, Eleanor de Montfort: A Rebel Countess in Medieval England, Londen - New York, 2012, p. 8.
↑W.W. Shirley (ed.), Royal and other historical letters illustrative of the reign of Henry III: from the originals in the Public Record Office, Londen, 1862, nr. CLVI, pp. 179-180.
A. Neugebauer - K. Kremb - J. Keddigkeit (edd.), Richard von Cornwall. Römisch-deutsches Königtum in nachstaufischer Zeit, Kaiserslautern, 2010. ISBN 978-3-927754-70-6 (Beiträge zur pfälzischen Geschichte 25).
M. Kaufhold, Deutsches Interregnum und europäische Politik. Konfliktlösung und Entscheidungsstrukturen 1230–1280, Hannover, 2000. ISBN 3-7752-5449-8 (Schriften der Monumenta Germaniae Historica 49), (tegelijkertijd uitgegeven bij: Heidelberg, Univ., Habil.-Schr., 1999).
G. Lemcke, Beiträge zur Geschichte König Richards von Cornwall, Berlijn, 1909 (Historische Studien 65, ZDB-ID 514187-4[dode link]) (nadruk: Vaduz, 1965).
N. Denholm-Young, Richard of Cornwall, Oxford, 1947.
![Wapen zoals getekend door zijn tijdgenoot Matthew Paris (-1259) (scutum album, leo gules, bordura nigra, besantes d'or.)[8]](Bestand:Cornwall.jpg)
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
