Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. miasto liczyło 8109 mieszkańców[2].
Historia
Wieś szlachecka Żychlin istniała co najmniej od 1309[5]. W 1331 została ona zdobyta przez Krzyżaków[5]. Prawa miejskie miasto otrzymało przed 1397[5][6]. Od 1744 roku własność Józefa Antoniego Sołłohuba[7]. Do XIX wieku miasto było własnością prywatną[a][5][6]. Pod koniec średniowiecza, Żychlin był miejscem, w którym miały miejsce sesje wyjazdowe łęczyckiego sądu grodzkiego[8].
W drugiej połowie XVI stulecia miasto spotkała klęska pożaru. Powolna odbudowa, a nawet wyjednany u króla przywilej jarmarków nie wpłynął na znaczny rozwój miasta. W 1790 Żychlin liczył 350 mieszkańców i 68 domów[5][6].
W XIX wieku liczba ludności miasta znacznie wzrosła, przy czym, tak jak w pobliskim Kutnie, większość mieszkańców stanowili Żydzi. W 1870 na mocy ukazu carskiego Żychlin stracił prawa miejskie[5][6]. Powodem odebrania praw miejskich był udział mieszczan w powstaniu styczniowym, kiedy to przed kilka, a może nawet kilkanaście dni miasto było wolne od zaborcy.
Pod koniec XIX wieku miasto liczyło ponad 4500 mieszkańców[5].
Najważniejszym momentem w najnowszej historii miasta było utworzenie w 1921 roku zakładów elektrycznych przez inż. Zygmunta Okoniewskiego. Z biegiem czasu, z uwagi na rozrastający się zakład elektromaszynowy, miasto rosło i nabierało znaczenia wśród okolicznych miejscowości. W latach 70. XX wieku miasto podwoiło swoją liczebność. Na bazie zakładów stworzonych przez inż. Z. Okoniewskiego powstało kilka firm z branży. Trafili tu również inwestorzy z Włoch, Danii i Francji.
W okresie II wojny światowej miasto poniosło wielkie straty, głównie wśród ludności cywilnej – prawie 40% ludności miasta. Żydzi wywiezieni z Żychlina w czasie likwidacji getta, byli eksterminowani w Chełmnie n/Nerem. W czasie działań wojennych kampanii wrześniowej w mieście i w sołectwie Dobrzelin, znajdowały się szpitale polowe, często bombardowane przez lotnictwo niemieckie. W kwaterach wojskowych na miejscowym cmentarzu parafialnym oraz na cmentarzu parafialnym we wsi Śleszyn i wojskowym w Dobrzelinie pochowani są liczni polscy żołnierze.
kilka kamieniczek mieszczańskich przy dawnym rynku, oznaczonych nr 24-27 z I połowy XIX w. z oryginalnymi oknami i drzwiami – pl. 29 Listopada
dom z oficynami z XIX/XX w. – pl. Jana Pawła II 17[12]
dom z początku XIX wieku – ul. Narutowicza
zespół Cukrowni "Walentynów", od 1921 zajmowany przez zakład EMIT przy ul. Narutowicza 72: cukrownia murowana z 1853, przebudowana w 1921, obecnie hala fabryczna
dom Pruszaków, murowany, pocz. XX w., przebudowany, obecnie przedszkole; portiernia z 2 poł. XIX w.
Przedszkole Samorządowe Nr 1 w Żychlinie, ul. 1 Maja 36[13][14]
Przedszkole Samorządowe Nr 2 im. Jana Pawła II w Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Żychlinie, ul. Żeromskiego 8[13][15]
Oddział Przedszkolny w Szkole Podstawowej im. M. Kownackiej w Grabowie, ul. Szkolna 4
Szkoły podstawowe
Szkoła Podstawowa Nr 1 w Żychlinie, ul. 1 Maja 23/25[13] (w ramach reformy oświaty SP Nr 1 przeniesiona będzie od 1 września 2019 r. do siedziby wygaszanego Gimnazjum)
Szkoła Podstawowa Nr 2 im. Jana Pawła II w Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Żychlinie, ul. Żeromskiego 8[13][15]
Gimnazjum Publiczne im. Adama Mickiewicza w Zespole Szkół Nr 1 w Żychlinie, ul. Łukasińskiego 21[13][16] (kończące działalność z dniem 31 sierpnia 2019 r. w związku z reformą oświaty)
Szkoły ponadgimnazjalne
Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza w Zespole Szkół Nr 1 w Żychlinie, ul. Łukasińskiego 21[13][17]
Zespół Szkół im. Bohaterów Września 1939 r. w Żychlinie, ul. Narutowicza 84A[13][18]
↑Stanisław Zajączkowski: O przejściach przez Błota Łęczyckie w średniowieczu w: Ziemia i ludzie dawnej Polski. Studia z geografii historycznej, red. Adam Galos, Julian Janczak. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1976, s. 103.
↑ abcdefghInformator – Żychlin, wyd. Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Żychlinie, 1991.
Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich; (2) wytłuszczono miasta trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast (wyjątek: miasta połączone na równych prawach, które wytłuszczono); (4) gwiazdki odnoszą się do terytorialnych zmian administracyjnych: (*) – miasto restytuowane połączone z innym miastem (**) – miasto restytuowane włączone do innego miasta (***) – miasto nierestytuowane włączone do innego miasta (****) – miasto nierestytuowane włączone do innej wsi; (5) (#) – miasto zdegradowane w ramach korekty reformy (w 1883 i 1888); (6) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.
Źródła: Ukaz do rządzącego senatu z 1 (13) czerwca 1869, ogłoszony 1 (13 lipca) 1869. Listy miast poddanych do degradacji wydano w 20 postanowieniach między 29 października 1869 a 12 listopada 1870. Weszły one w życie: 13 stycznia 1870, 31 maja 1870, 28 sierpnia 1870, 13 października 1870 oraz 1 lutego 1871 (Stawiski).
