Alex (papuga)

Alex (1976 – 6 września 2007) – papuga żako, uczestnik trzydziestoletniego (1977-2007) eksperymentu naukowego przeprowadzanego przez amerykańską psycholog Irene Pepperberg początkowo na Uniwersytecie Arizony, później kontynuowanym na Uniwersytecie Harvarda. Pepperberg kupiła Alexa w zwykłym sklepie zoologicznym w Chicago, gdy ptak miał 12–13 miesięcy. Imię Alex jest akronimem od słów Avian Learning EXperiment (eksperyment nauczania ptaka).

Eksperyment i jego osiągnięcia

Przed rozpoczęciem eksperymentu powszechna była opinia (również wśród naukowców), że ptaki nie mają inteligencji i że potrafią używać słów tylko jako imitacji dźwięków, bez rozumienia ich znaczenia. Praca z Alexem pokazała jednak, że są zdolne do rozumienia tych słów (na co najmniej podstawowym poziomie) oraz potrafią ich używać adekwatnie do zaistniałej sytuacji^[1]. Pepperberg uważa, że inteligencja Alexa dorównywała inteligencji pięcioletniego dziecka oraz że w momencie swojej śmierci papuga nie osiągnęła jeszcze szczytu swoich możliwości.

Pepperberg w 2000 roku stwierdziła, że Alex potrafi rozpoznać i rozróżnić pięćdziesiąt przedmiotów, liczyć do sześciu, rozróżniać siedem kolorów oraz pięć kształtów. Alex potrafił też porównywać przedmioty, korzystając z takich słów jak: „większy”, „mniejszy”, „taki sam” czy „inny” oraz określać, czy dany przedmiot jest „nad czymś” czy „ pod”. Papuga korzystała z zasobu około 150 słów. Zdawała sobie sprawę z tego, co znaczą, a także umiejętnie je wykorzystywała; jeśli np. miała ochotę na banana, krzyczała „chcę banana”, a gdy dostała wówczas np. orzecha, patrzyła przez moment w milczeniu, po czym rzucała w badacza podarowanym orzechem i ponownie wykrzykiwała żądanie banana.

Krytyka

Niektórzy naukowcy są do tej pory bardzo sceptycznie nastawieni do wyników Pepperberg, uważając zdolności Aleksa za typowy przykład warunkowania instrumentalnego.

Śmierć

Alex umarł nagle 6 września 2007 z nieznanych powodów. Śmierć była kompletnym zaskoczeniem, papuga nie wykazywała żadnych oznak choroby, nie był też ptakiem starym – przeciętnie papugi żako dożywają w niewoli ok. 50 lat. Ostatnie słowa Alexa przed śmiercią to „You be good. See you tomorrow. I love you”^[1].