Autosan A0808MN

Autosan A0808MN Sancity
Autosan M09LE Sancity
Autosan Sancity 9LE
	; Autosan A0808MN Sancity podczas Transexpo 2008 w Kielcach
	Dane ogólne
Inne nazwy	Autosan A613MN; Autosan A0808MN Koliber
Producent	Autosan
Premiera	2000 (A613MN); 2008
Lata produkcji	od 2008
Miejsce produkcji	Sanok
	Dane techniczne
Typy nadwozia	Niskowejściowy autobus miejski klasy midi
Układ drzwi	1-1-0; 1-2-0
Liczba drzwi	2
Wysokość podłogi	320 mm (I drzwi); 340 mm (II drzwi)
Silniki	Cummins ISBe4 160B Euro 4; Cummins ISB4.5E5 185B Euro 5; Cummins ISB4.5EV 185B EEV; Cummins ISB4.5E6 210B Euro 6; Iveco NEF N45 EURO VI (opcja)
Moc silników	118 kW (160 KM); 136 kW (185 KM); 151 kW (205 KM); 137kW (186 KM)
Skrzynia biegów	ZF 6S-700BO, manualna; ZF 6S-1010BO, manualna; Allison T280R, automatyczna
Liczba przełożeń	6
Długość	8550 mm
Szerokość	2420 mm
Wysokość	2630 mm; 2830 mm (z klimatyzacją)
Masa własna	6900 kg
Masa całkowita	11000 kg
Rozstaw osi	4000 mm
	Wnętrze
Liczba miejsc ogółem	max. 64
Liczba miejsc siedzących	15-20+1
	Informacje dodatkowe
ABS	Tak
ASR	Tak
EBS	Tak
ESP	Brak danych
Klimatyzacja	Tak (przestrzeń pasażerska); Opcja (stanowisko pracy kierowcy)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Autosan A0808MN Sancity – niskowejściowy autobus miejski klasy midi produkowany od jesieni 2008 do połowy 2009 roku w Sanoku przez firmę Autosan. Jego poprzednikiem produkowanym z wykorzystaniem podwozia firmy Autosan był model Jelcz M083C Libero, a następcami są nieco zmodernizowane modele Autosan M09LE Sancity i Autosan Sancity 9LE. A0808MN Sancity oraz jego późniejsze wersje przeznaczone są do przewozów na liniach miejskich i trasach podmiejskich o niewielkim obciążeniu.

Historia autobusu

Prototypy

Jego korzenie sięgają 2000 roku, kiedy podczas Międzynarodowych Targów Poznańskich firma Autosan zaprezentowała prototyp niskowejściowego autobusu miejskiego Autosan A613MN Mini, zbudowanego na bazie podwozia Csepel 613.04 (stąd jego nazwa). Był to pierwszy autobus niskowejściowy firmy Autosan. Nadwozie wyposażono w otwierane do środka drzwi w układzie 1-2-0. Autobus napędzał 4-cylindrowy silnik Cummins B 135-20 Euro 2 o pojemności 5,9 dm³ i mocy maksymalnej 100 kW (136 KM), zblokowany z 6-biegową manualną skrzynią biegów ZF 6S-36. Miał on długość 7850 mm, szerokość 2400 mm i wysokość 2630 mm. Konstrukcję nośną nadwozia zbudowano ze stalowych rur o przekroju zamkniętym łączonych ze sobą poprzez spawanie. Dach i ściany boczne wykonano z aluminium, a ściany przednią i tylną z tworzyw sztucznych.

Wykonano 4 prototypy takich autobusów, z które trafiły m.in. do PKS Bydgoszcz. Autobus cieszył się dużym zainteresowaniem potencjalnych nabywców, lecz kłopoty firmy Csepel – dostarczającej podwozia tych autobusów spowodowały, że Autosan musiał oprzeć autobus o inne podwozie. Rozważano współpracę z turecką firmą „BMC”, lecz ostatecznie Autosan postanowił opracować własne podwozie do tego modelu.

Zmodernizowany pojazd można było zobaczyć podczas Wystawy Komunikacji Miejskiej w Łodzi w 2002 r., już jako Autosan A0808MN Koliber^[1]. Od poprzedniego modelu różnił się on innym wyglądem ściany przedniej oraz zwiększonym o 150 mm rozstawem osi. Długość wynosiła 8000 mm. Zastosowano 4-cylindrowy silnik Cummins ISBe-150 31 Euro 3 o mocy maksymalnej 110 kW (149 KM), współpracujący z mechaniczną, 6-stopniową skrzynią biegów ZF 6S-890. Stylizację wykonała sanocka firma projektowa Apis Atelier.

Wykonano 2 prototypowe egzemplarze tego autobusu, z czego jeden trafił w 2004 roku do MPK Opoczno. Także i ten model nie wszedł do produkcji.

Po utworzeniu firmy Polskie Autobusy, koordynującej rozwój firm i sprzedaż autobusów marek Autosan i Jelcz, w 2002 roku podjęto decyzję o specjalizacji w produkcji. W jej ramach produkcję autobusów miejskich, z nielicznymi wyjątkami dla miejskich odmian najmniejszych autobusów serii H7, przeniesiono do firmy Jelcz. Ze względu na kłopoty finansowe firmy Jelcz, prototyp autobusu Jelcz M083C Libero powstał dopiero w 2006 roku^[2]. W 2007 roku zaprezentowano seryjną wersję tego modelu, a w 2008 roku rozpoczęto jego produkcję. Bazował on na podwoziu autobusu Autosan A0808T Gemini produkowanym w Sanoku.

Modele seryjne

W październiku 2008 roku wraz z ogłoszeniem upadłości zakładów Jelcz produkcję tego modelu przejął Autosan (gdyż właścicielem praw do tej konstrukcji jest spółka Polskie Autobusy). Pojazd ten obecnie nosi nazwę Autosan A0808MN Sancity (oznaczenie fabryczne A0808MN.04.01) i został przedstawiony na kieleckich targach Transexpo 2008. W Sanoku w 2008 roku zbudowano co najmniej jeden egzemplarz tego autobusu, który nie posiada większych różnic stylistycznych w stosunku do Jelcza M083C. Autobus ten trafił do szwedzkiego odbiorcy. Produkcja seryjna modelu Autosan A0808MN Sancity rozpoczęta została pod koniec 2008 roku.

Konstrukcję podwozia modelu „Sancity” stanowi rama podłużnicowo-kratownicowa, połączona integralnie z nadwoziem. Konstrukcja nadwozia powstaje z nierdzewnych rur stalowych, łączonych ze sobą poprzez spawanie. Poszycie zewnętrzne stanowią blachy nierdzewne oraz tworzywa sztuczne w ścianie przedniej i tylnej, klejone do szkieletu. Klapy boczne oraz tylną wykonano z aluminium. W „Sancity” istnieje możliwość zastosowania m.in. klimatyzacji i monitoringu przedziału pasażerskiego.

Przednia oś portalowa firmy LAF została zawieszona na dwóch miechach pneumatycznych, dwóch amortyzatorach uzupełnionych stabilizatorem przechyłu. Tylny most napędowy firmy Meritor został zawieszony na czterech miechach pneumatycznych, czterech amortyzatorach wraz ze stabilizatorem przechyłu.

Do napędu modelu A0808MN.04.01 przewidziano silnik Cummins ISBe4 160B Euro 4 o mocy maksymalnej 118 kW (160 KM) osiąganej przy 2500 obr./min. Jednostka ta zblokowana jest z 6-biegową manualną skrzynią ZF 6S-700BO lub w wyposażeniu opcjonalnym z 6-biegową skrzynią automatyczną Allison T280R. W I kwartale 2009 roku do oferty dołączyła odmiana A0808MN.05.01 wyposażona w spełniający normę czystości spalin Euro 5, silnik Cummins ISB4.5e5 185B o mocy maksymalnej 136 kW (185 KM), który współpracuje z 6-biegową manualną skrzynią ZF 6S-1010BO lub podobnie jak wersja z silnikiem Euro 4 z automatyczną przekładnią Allison T280R.

Podczas wystawy komunikacyjnej w Łodzi w ramach konkursu Złote Koła Komunikacji Miejskiej 20 września 2000 model Autosan A613MN otrzymał wyróżnienie „Złote Koła”^[3]^[4].

Szacowany przez firmę Jelcz popyt krajowy na „Libero” wynosił około 50 sztuk rocznie. Sprzedaż w 2008 roku nowych egzemplarzy wyniosła 44 szt. (z prototypowymi modelami testowymi z lat 2006–2007 – 46 szt.), mimo bankructwa firmy Jelcz w październiku 2008 roku. Podobny poziom sprzedaży zakładała firma Autosan z modelem „Sancity”. Autobusy niskowejściowe są również popularne na rynku Szwedzkim i Słowackim, gdzie Autosan eksportuje swoje pojazdy.

W 2009 roku rozpoczęto produkcję modelu A0808MN wyposażonego w instalację elektryczną w całości opartą na magistrali CAN. Pierwszy tak zmodernizowany egzemplarz trafił do MZK Kutno.

Wersje autobusów serii A0808MN Sancity

A0808MN.04.01 – wersja wyposażona w silnik Cummins ISBe4 160B Euro 4.
A0808MN.05.01 – wersja wyposażona w silnik Cummins ISB4.5e5 185B Euro 5.

Autosan M09LE Sancity / Autosan Sancity 9LE

W II kwartale 2009 roku, przy okazji homologacji autobusu z silnikiem spełniającym normę Euro 5 zmieniono nazwę tego modelu na Autosan M09LE Sancity^[5]. Czasem jest on nazywany Sancity 9. Wprowadzono wówczas deskę rozdzielczą Siemens VDO oraz sterowanie manualnej skrzyni biegów ZF 6S-1010BO za pomocą joysticka w miejsce dotychczasowego długiego drążka. Zmiany objęły również układ jezdny, gdzie zastosowano nowy most napędowy firmy DANA. 16 września 2009 roku na targach Transexpo 2009 w Kielcach zaprezentowano wersję modelu M09LE Sancity wyposażoną w silnik Cummins ISB4.5EV 185B spełniający normę czystości spalin EEV. W październiku 2010 roku zmieniono oznaczenie tego modelu na Autosan Sancity 9LE oraz przeprowadzono modernizację, polegającą na zastosowaniu nowego wzoru ściany czołowej oraz tylnej. Zmiany te mają na celu unifikację stylistyki z większymi autobusami serii Autosan Sancity 12Lx. Pierwszymi odbiorcami zmodernizowanych pojazdów są przedsiębiorstwa ZMKS Jasło^[6] oraz MKS Sanok. W tym samym okresie wprowadzono do oferty wersję o układzie drzwi 1-1-0^[7], stworzoną w celu spełnienia oczekiwań odbiorców ze Szwecji, obsługujących linie podmiejskie i lokalne.

Wyposażenie dodatkowe modelu Sancity 9LE obejmuje: klimatyzator stanowiska kierowcy, podgrzewany fotel kierowcy, układ uzupełniania oleju, układ centralnego smarowania, system monitorowania ciśnienia i temperatury w oponach, automatyczny system gaszenia pożaru w komorze silnika, inteligentny ogranicznik prędkości, system monitorowania przestrzeni pasażerskiej, system zapowiedzi głosowych, system zliczania pasażerów, automat biletowy, stolik do montażu kasy fiskalnej, WiFi, zestaw informacyjnych tablic diodowych i kasowników, poręcze chromoniklowe, alkomat, immobilizer, automatyczne światła mijania, system odzyskiwania energii (rekuperacja), system liczenia pasażerów i instalację gaśniczą komory silnika^[8].

17 września 2013 podczas targów Transexpo 2013 zaprezentowano model Sancity 9LE wyposażony w spełniający wymagania normy emisji spalin Euro 6 silnik Cummins ISB4.5E6 210B o mocy maksymalnej 154 kW (210 KM)^[9].

Użytkownicy modelu

Prototypy są obecnie eksploatowane przez następujące przedsiębiorstwa:

Państwo	Miasto	Operator	Model	Rok produkcji	Liczba
Polska	Bydgoszcz	PKS	Autosan A613MN Mini	2000 2003	2
	Opoczno	MPK	Autosan A0808MN Koliber	2002	1
	Radom	PPKS	Autosan A613MN Mini	2000	1
Suma					4

Modele seryjne są obecnie eksploatowane przez następujące przedsiębiorstwa:

Państwo	Miasto	Operator	Model	Rok produkcji	Liczba
Islandia	Brak danych	Brak danych	Autosan M09LE Sancity	2010	1^[10]
Polska	Bielsko-Biała	Starostwo powiatowe	Autosan Sancity 9LE	2011	12
	Brodnica	PGK	Autosan M09LE Sancity	2009	1
	Ciechanów	ZKM	Autosan A0808MN.04.01 Sancity Autosan M09LE Sancity	2013-2016	11^[11]
	Elbląg	PKS	Autosan M09LE Sancity Autosan Sancity 9LE	2010-2011	2
	Grodzisk Mazowiecki	PKS	Autosan M09LE Sancity Autosan Sancity 9LE	2009 2011	4^[12]
	Jasło	ZMKS	Autosan Sancity 9LE	2010	2
	Kraków	MPK	Autosan M09LE Sancity, Autosan Sancity 9LE^[13]	2009-2010, 2016^[14], 2018^[15], 2020^[16],	36^[13]
	Kraśnik	MPK	Autosan Sancity 9LE	2011	1
	Krosno	MKS	Autosan Sancity 9LE	2010-2015	13^[17]
	Kutno	MZK	Autosan A0808MN.04.01 Sancity Autosan M09LE Sancity	2009-2010	2^[18]
	Lublin	MPK	Autosan Sancity 9 LE	2012	20^[19]
	Mielec	MKS	Autosan Sancity 9LE	2017	2
	Nowy Sącz	MPK	Autosan Sancity 9LE	2011	10
	Nowy Targ	MZK	Autosan Sancity 9LE	2010	9
	Sandomierz	ZKM	Autosan Sancity 9LE	2012	6
	Sanok	Autosan	Autosan M09LE Sancity	2009	1
	Sanok	MKS	Autosan Sancity 9LE	2010	2
	Sochaczew	ZKM	Autosan M09LE Sancity	2009	1
	Szczytno	ZKM	Autosan Sancity 9LE	2012/13	1
	Świdnica	MPK	Autosan A0808MN.04.01 Sancity Autosan Sancity 9LE	2009 2011	3
	Tarnobrzeg	MKS	Autosan Sancity 9LE	2010	1
	Żagań	MZK	Autosan Sancity 9LE	2011-2012	3^[20]
	Żary	PKS	Autosan M09LE Sancity	2009	2
Szwecja	Kalmar	Bergkvarabuss	Autosan M09LE Sancity	2010	3^[21]
	Vadstena	Vadstena Buss	Autosan A0808MN.04.01 Sancity	2008	1
	Vanersborg	VL-Buss	Autosan A0808MN.05.01 Sancity	2009	1
Włochy	Brak danych	Brak danych	Autosan M09LE Sancity Autosan Sancity 9LE	2009-2010	5^[22]
Suma					156

Przypisy

↑ Łukasz Supel: Ocalić od zapomnienia: Polskie Autobusy z Sanoka. InfoBus, 12 czerwca 2007. [dostęp 2009-02-02].
↑ Łukasz Supel: Ocalić od zapomnienia: Współczesność w Jelczu. InfoBus, 2 października 2007. [dostęp 2009-02-02].
↑ Złote Koła dla Autosanu. „Tygodnik Sanocki”. Nr 39 (464), s. 1, 29 września 2000.
↑ Zbigniew Osenkowski. Kalendarium sanockie 1995-2000. „Rocznik Sanocki 2001”, s. 369, 2001. Towarzystwo Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. ISSN 0557-2096.
↑ Dariusz Więcławski: Przełomowy rok Autosana. InfoBus, 19 sierpnia 2009. [dostęp 2009-08-22].
↑ Zbigniew Rafalski: Nowe Autosany w ZMKS Jasło. InfoBus, 16 grudnia 2010. [dostęp 2011-01-26].
↑ Historia Autosanu – Rok 2010. autosan.cba.pl, 8 października 2010. [dostęp 2010-10-27].
↑ SANCITY 9 LE [online], Autosan [dostęp 2023-12-02] (pol.).
↑ Historia Autosanu – Rok 2013. autosan.cba.pl, 20 września 2013. [dostęp 2013-09-20].
↑ Aleksander Kierecki: Autosan jedzie do Islandii!. InfoBus, 13 maja 2010. [dostęp 2010-06-01].
↑ Autobusy miejskie – Zakład Komunikacji Miejskiej w Ciechanowie [online], www.zkmciechanow.pl [dostęp 2023-11-23] .
↑ Aktualności AUTOSAN S.A. – listopad 2009. etransport.pl, 19 listopada 2009. [dostęp 2009-11-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (23 listopada 2009)].
↑ ^a ^b / Tabor / Autobusy [online], www.mpk.krakow.pl [dostęp 2023-11-23] .
↑ AUTOSAN – historia fabryki [online], autosan.cba.pl [dostęp 2023-11-23] .
↑ AUTOSAN – historia fabryki [online], autosan.cba.pl [dostęp 2023-11-23] .
↑ AUTOSAN – historia fabryki [online], autosan.cba.pl [dostęp 2023-11-23] .
↑ Tabor \ O nas \ Tabor \ MKS Krosno [online], MKS Krosno [dostęp 2023-12-02] (pol.).
↑ Nasza flota – MZK sp. z o.o. w Kutnie [online] [dostęp 2023-12-02] (pol.).
↑ Dojechały nowe autosany. Po terminie. ZTM liczy karę. Gazeta.pl, 31 października 2012. [dostęp 2012-11-02].
↑ Tabor | MZK Żagań [online], www.mzk.zagan.pl [dostęp 2023-12-02] .
↑ Databas – Autosan. Svensk Busshistoria. [dostęp 2012-01-24].
↑ Aleksander Kierecki: Autosan: to był przełomowy rok. InfoBus, 9 lutego 2011. [dostęp 2011-05-13].