Carlemanniaceae – rodzinaroślin z rzędujasnotowców (Lamiales). Obejmuje dwa rodzaje z pięcioma gatunkami[2]. Są to tęgie byliny i krzewy tropikalnych lasów południowo-wschodniej Azji. Rośliny te nie mają istotnego znaczenia ekonomicznego[5], są słabo poznane, a ich pozycja taksonomiczna długi czas pozostawała problematyczna. Dopiero w systemach klasyfikacyjnych na przełomie XX i XXI wieku ustalono pozycję rodziny jako siostrzaną dla oliwkowatych[2].
Rozmieszczenie geograficzne
Rośliny z rodziny Carlemanniaceae występują w południowo-wschodniej Azji na obszarze od wschodniego Nepalu po południowo-wschodnie Chiny; w indyjskimAsamie, w północnym Wietnamie, północnej Tajlandii i północnej Mjanmie oraz na Sumatrze[2][6]. Rosną najczęściej w górskich (od 650 do 1600 m n.p.m.[6]), zimozielonych lasach zboczowych, w dolinach rzek i strumieni[7], także na przydrożach[6].
Silvianthus bracteatus
Morfologia
Pokrój
Rośliny z rodzaju Carlemannia to byliny osiągające 1,5 m wysokości. Do rodzaju Silvianthus należą krzewy osiągające do 3,5 m wysokości[5]. Pędy tęgie, zwykle nieco mięsiste[8], w węzłach mniej lub bardziej nieco zgrubiałe i zwykle ze zbiegającą wzdłuż międzywęźli linią łączącą nasady liści[2].
Naprzeciwległe, pozbawione przylistków, ogonkowe (ogonki do 6 cm długości[5]), pojedyncze, o blaszce eliptycznej do jajowatej, z wierzchołkiem zaostrzonym i użyłkowaniem pierzastym. Brzeg blaszki ząbkowany lub piłkowany[7]. Liście duże, do 18 cm długości i 9 cm szerokości u Carlemannia i 32 cm długości i 12 cm szerokości u Silvianthus[5]. Blaszka liściowa jest mniej lub bardziej asymetryczna[8].
Obupłciowe, czterokrotne u Carlemannia i pięciokrotne u Silvianthus zebrane są w kwiatostany szczytowe lub w wierzchotki wyrastające w kątach liści. Kwiaty są nieco grzbieciste, zwłaszcza działki kielicha są nierówne[5]. Kielich otula zalążnie i jest trwały. Korona dzwonkowata lub lejkowata, często wewnątrz owłosiona. Pręciki są dwa, przyrośnięte do korony w połowie jej długości. Nitki pręcików krótkie, pylniki podługowato-równowąskie, otwierają się podłużnymi pęknięciami. Zalążnia dolna, powstaje z dwóch owocolistków i jest dwukomorowa, otoczona jest okazałym dyskiem. Szyjka słupka cienka z rozszerzającym się maczugowato znamieniem[7]. W kwiatach z rodzaju Silvianthus stwierdzono różnosłupkowość[8][2]. Zalążki są liczne[7].
U Carlemannia dwukomorowe suche torebki otwierające się dwiema klapami. U Silvianthus mięsiste, białe torebki otwierające się pięcioma klapami. Zawierają liczne (od 30 do 100[8]), drobne, jajowate i gładkie nasiona[5][7].
Na podstawie analiz molekularnych rośliny z tej rodziny uznawane są za grupę siostrzaną rodziny oliwkowatychOleaceae[5][2]. Do synapomorfii łączących te rodziny należą: czterokrotne kwiaty, dwa pręciki, trójbruzdowe ziarna pyłku (tricolpate), maczugowate znamię, trwały endotel (epiderma integumentu)[9].
↑Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04](ang.).
↑ abcdefgHeywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 88-89. ISBN 1-55407-206-9.
↑ abcdeM. Thiv: Carlemanniaceae. W: Joachim W. Kadereit (red.): Flowering Plants · Dicotyledons. T. 7: Lamiales (except Acanthaceae including Avicenniaceae). Springer Science & Business Media, 2004, s. 57-59. ISBN 3-540-40593-3.
↑ abcdTao Chen & Anthony R. Brach: Carlemanniaceae. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2016-01-02].
