Drugi próg życia – wydana w 1980 przez „Naszą Księgarnię”[1] antologia polskich opowiadań fantastycznonaukowych publikowanych na łamach czasopisma „Młody Technik” w latach 1956–1978[2]. Wyboru dokonał Zbigniew Przyrowski, redaktor naczelny miesięcznika. Książkę opracował graficznie Tomasz Borowski.
Redaktor dokonał wyboru, kierując się kilkoma kryteriami: opublikowano teksty, które nie znalazły się w poprzednio publikowanych przez wydawnictwo antologiach Posłanie z piątej planety (1964) i Wołanie na Mlecznej Drodze (1976), przyjęto zasadę „jeden autor – jeden tekst”, redaktor chciał także wprowadzić do antologii teksty o różnorodnej tematyce[2].
Spis utworów
Układ chronologiczny
Analiza i krytyka
Przyrowski, prezentując koncepcję antologii, pisał w jej wstępie, że redakcja postanowiła wprowadzić tematykę fantastycznonaukową na łamy czasopisma w połowie lat 50., a decyzja ta wynikła z przekonania, „że czytelnicy «Młodego Technika», a więc młodzi ludzie zainteresowani nauką i techniką, przyszli kontynuatorzy postępu cywilizacyjnego, powinni odznaczać się nie tylko wiedzą i umiejętnościami naukowo-technicznymi, lecz także śmiałą, a równocześnie wyostrzoną wyobraźnią, pozwalającą dostrzegać różne strony wybiegających w przyszłość pomysłów i koncepcji”. Redaktor zauważył, że realizacja postanowienia początkowo napotykała na trudności, gdyż chciano promować tylko polską fantastykę, co nie było łatwe, bowiem „fantastyka naukowa nie cieszyła się wówczas w naszym kraju [...] popularnością”. Kłopoty skończyły się wraz ze „złotym okresem” w twórczości Stanisława Lema i od początku lat 60. redakcja miała napływ wartościowych tekstów[2].
Przyrowski przyznał też, że niektóre teksty już po kilkunastu latach od publikacji trudno nazwać fantastycznymi, gdyż „rzeczywistość dogoniła i wyprzedziła fantazję”, konkludując: „okazuje się, że i w science fiction nie takie znowu ważne są te wszystkie niezwykłe – stanowiące, zdawałoby się, główny jej atrybut – aparaty, maszyny, urządzenia. Tym trwalsza jest ta literatura, im lepiej potrafi ukazać oczekiwania, fascynacje i niepokoje epoki, w której powstaje”[2].
Izabela Stachelska w „Poradniku Bibliotekarza” w 1980 umieściła zbiór w rekomendowanym wykazie „Nowe książki dla dzieci i młodzieży”. Powtarzając niektóre dane za Przyrowskim, określiła go jako duży zbiór i oceniła, że nowele „dają obraz rozwoju polskiej fantastyki naukowej i szeroki przekrój jej tematyki”[3].
W 1990 Wojtek Sedeńko krótko podsumował, że antologia „prezentuje najlepsze opowiadania z 25-letniego dorobku rubryki SF w «Młodym Techniku»”[4].
Pisząc w 2015 w książce Wybory popkultury, Paweł Aleksandrowicz uznał tom za wpisujący się w bardziej tradycyjny nurt fantastyki filozofującej, abstrakcyjnej i opisującej zagadnienia takie jak podróże międzygwiezdne i spotkania z Obcymi[5].
Przypisy
- ↑ Andrzej Niewiadowski: Polska fantastyka naukowa: przewodnik: 1945-1985. Warszawa: Iskry, 1987, s. 85. ISBN 83-207-0999-7.
- ↑ a b c d Drugi próg życia. Zbigniew Przyrowski (wstęp). Warszawa: Wydawnictwo „Nasza Księgarnia”, 1980, s. 5–7. ISBN 83-10-07710-6.
- ↑ Izabela Stachelska. Nowe książki dla dzieci i młodzieży. „Poradnik Bibliotekarza”. 11-12, s. 275, 1980. Warszawa: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich. ISSN 0032-4752. [dostęp 2024-07-12].
- ↑ Wojciech Sedeńko: Wizje alternatywne. Białystok: Arax; „Versus”, 1990, s. 7. ISBN 83-85211-05-5.
- ↑ PawełP. Aleksandrowicz PawełP., Ideologia w społecznej fantastyce polskiej po 1989 roku, [w:] Wybory popkultury: Relacje kultury popularnej z polityką, ideologią i społeczeństwem, Stowarzyszenie Badaczy Popkultury i Edukacji Popkulturowej Trickster, 18 stycznia 2015, s. 21, ISBN 978-83-64863-00-4 [dostęp 2024-07-11] (pol.).
Linki zewnętrzne
