Urodził się 29 listopada 1874 w Avanca, w Portugalii, jako syn Fernando de Pina Rezende Abreu i Marii do Rosario de Almeida e Sousa[3]. Wychowywał się i uczył w Coimbrze[4]. W 1902 poślubił Elvirę de Macedo Dias[3]. Studiował w Coimbrze, Bordeaux i Paryżu. W 1902 został profesorem na Uniwersytecie w Coimbrze, skąd w 1911 przeniósł się do Lizbony, by objąć katedrę neurologi na nowo utworzonym tamże uniwersytecie[3]. Był m.in. ambasadorem w Madrycie (1917[3] albo 1918[4]), ministrem spraw zagranicznych Portugalii (1917–1918[3] albo 1918–1919[4]) i przewodniczącym delegacji portugalskiej na konferencji pokojowej w Wersalu[1].
W latach międzywojennych (1936)[1] Moniz wymyślił metodę leczenia chorych psychicznie nazwaną leukotomią przedczołową (ang.prefrontal leucotomy[4])[b]. Zabieg ze względu na prostotę i piorunujące efekty stał się popularny[c]. W połowie lat 50. pojawiły się pierwsze leki psychotropowe, które bez ingerencji chirurgicznej pozwoliły skutecznie leczyć choroby psychiczne, i z czasem lobotomię zaczęto postrzegać jako barbarzyństwo[5]. Egas Moniz został kandydatem do odebrania Nagrody Nobla. Mimo protestów, Instytut Karolinska odmówił pozbawienia Moniza tytułu laureata Nagrody[6].
Koniec kariery i śmierć
W wieku 70 lat został zmuszony do ustąpienia z katedry neurologii Uniwersytetu w Lizbonie. Pozostał jednak w pełni aktywny na polu swojej działalności medycznej i naukowej do 1949, kiedy został postrzelony na ulicy przez chorego psychicznie pacjenta[d]. Odniesione rany spowodowały, że do końca życia musiał poruszać się na wózku. Zmarł sześć lat później, 13 grudnia 1955[4][7][8].
Uwagi
↑Wspólnie z Walterem Rudolfem Hessem, który został doceniony „za odkrycie funkcjonalnej organizacji śródmózgowia, jako ośrodka koordynującego aktywność organów wewnętrznych”.
↑Zabieg polegał na nawierceniu dwóch otworów po przeciwnych stronach czaszki. Przez te otwory chirurg wprowadzał do istoty białej płaski nóż, którym mieszał w tkance, prowadząc do odłączenia płatów czołowych od reszty mózgowia. Operacja uszkadzała płaty czołowe, w wyniku czego chory stawał się powolny i spokojny. Towarzyszyły temu poważne zmiany osobowości.
↑Do lat 50. wykonano go u 60 tys. chorych. Jeden z popularyzatorów tej metody – Walter Freeman – wędrował po Stanach z przyrządami w walizce, wykonując operacje nawet w pokojach hotelowych.
He was forced to retire from his professorship when he turned 70 in 1943, but he stayed fairly active in the field until 1949 when a paranoid patient (who did not have a leucotomy) shot him four times.
