Egils Levits

Egils Levits
	; Egils Levits (2022)
Data i miejsce urodzenia	30 czerwca 1955 ; Ryga
	Prezydent Łotwy
Okres	od 8 lipca 2019; do 8 lipca 2023
Poprzednik	Raimonds Vējonis
Następca	Edgars Rinkēvičs
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Egils Levits (ur. 30 czerwca 1955 w Rydze^[1]) – łotewski prawnik, polityk i dyplomata, w latach 1993–1994 wicepremier i minister sprawiedliwości, sędzia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (1995–2004) oraz Trybunału Sprawiedliwości (2004–2019), od 2019 do 2023 prezydent Łotwy.

Życiorys

Ukończył prawo (1982) i nauki polityczne (1986) na Uniwersytecie Hamburskim. W latach 1982–1986 był pracownikiem naukowym na Uniwersytecie Chrystiana Albrechta w Kilonii^[1]^[2]. Później do 1991 pracował jako doradca prawny w administracji publicznej oraz w instytucie naukowym w Getyndze^[1]. Wśród jego uczniów był m.in. późniejszy premier Łotwy Arturs Krišjānis Kariņš^[3].

W okresie przemian politycznych wziął udział w opracowaniu łotewskiej deklaracji niepodległości z 4 maja 1990^[4]. W latach 1991–1992 był doradcą łotewskiego parlamentu w zakresie prawa międzynarodowego i konstytucyjnego. Dwukrotnie sprawował urząd ambasadora – w latach 1992–1993 w Niemczech i w Szwajcarii, w latach 1994–1995 w Austrii, w Szwajcarii i na Węgrzech^[1]^[2]. Między tymi okresami pełnił funkcję wicepremiera i ministra sprawiedliwości^[2], był w tym czasie związany z ugrupowaniem Łotewska Droga^[5].

Od 1995 do 2004 był sędzią Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Od 1997 członek Trybunału Koncyliacji i Arbitrażu w ramach OBWE, a od 2001 członek Stałego Trybunału Arbitrażowego. W 2004 został pierwszym łotewskim sędzią w Trybunale Sprawiedliwości Unii Europejskiej^[2].

W 2014 opracował tekst preambuły do konstytucji łotewskiej^[6]. W czerwcu 2015 bez powodzenia ubiegał się o wybór na stanowisko prezydenta kraju, jego kontrkandydatem był wtedy ówczesny minister obrony Raimonds Vējonis^[7]. W czwartej turze głosowania w parlamencie uzyskał 26 głosów, a jego kontrkandydat 46. W piątej turze drugi z nich został wybrany na urząd prezydenta^[8].

Cztery lata później Sejm na urząd prezydenta wybrał Egilsa Levitsa, który uzyskał poparcie głównie posłów z ugrupowań współtworzących rząd Artursa Krišjānisa Kariņša^[9]. 8 lipca 2019 złożył w parlamencie przysięgę prezydencką, obejmując urząd^[10]. W kwietniu 2023 zadeklarował chęć ubiegania się o wybór na drugą kadencję^[11]. Poparcia udzieliły mu dwa ugrupowania Zjednoczenie Narodowe „Wszystko dla Łotwy!” – TB/LNNK oraz Nowa Jedność^[11]. 10 maja ogłosił jednak wycofanie swojej kandydatury^[12]. Stanowisko prezydenta zajmował do 8 lipca 2023, kiedy to zaprzysiężony został jego następca Edgars Rinkēvičs^[13].