Franciszek Ryszka (ur. 4 sierpnia 1924 w Kniaziówce, zm. 31 marca 1998 w Warszawie) – polski prawnik, historyk, politolog, nauczyciel akademicki, profesor nauk humanistycznych.
Życiorys
Urodził się w Kniaziówce[1]. W 1941 uzyskał świadectwo maturalne w Wilnie[2]. Był żołnierzem Armii Krajowej[3], a następnie 1 Armii Ludowego Wojska Polskiego[3]. Został ranny w lutym 1945 w walkach z łotewską dywizją esesmańską[2]. Służył w 10 Pułku Piechoty LWP i jako jego żołnierz został wcielony w szeregi Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego[4].
W 1950 ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Wrocławskiego[3]. Rok później uzyskał na tym unwiersytecie stopień doktora na podstawie pracy Aspekty klasowe polskiego ruchu narodowego na Górnym Śląsku w XX w.[3]. W latach 50. pracował przy Katedrze Historii Państwa i Prawa Polskiego UWr i w Wyższej Szkole Ekonomicznej we Wrocławiu[3]. W 1953 został zatrudniony w Zakładzie Historii Śląska Instytutu Historii PAN[3]. W 1956 przeszedł do Instytutu Nauk Prawnych PAN, a od 1961 do 1963 pracował jako docent ponownie w Instytucie Historii tej akademii[3]. Od 1961 do 1965 był kierownikiem zakładu w Polskim Instytucie Spraw Międzynarodowych[3]. W 1963 uzyskał tytuł naukowy profesora nauk humanistycznych[5]. W latach 1965–1969 pełnił funkcję kierownika katedry w Wojskowej Akademii Politycznej im. Feliksa Dzierżyńskiego[3]. Od 1967 do 1969 wykładał również w Studium Dziennikarskim Uniwersytetu Warszawskiego. Od 1974 do 1984 był wykładowcą w Instytucie Nauk Prawnych UWr[3]. W 1986 został zatrudniony w Instytucie Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego[3]. Równocześnie wykładał także na Wydziale Prawa i Administracji tej uczelni[3]. Był także nauczycielem akademickim w Prywatnej Wyższej Szkole Nauk Społecznych, Komputerowych i Medycznych w Warszawie[6]. We wrześniu 1997 objął funkcję rektora Wyższej Szkoły Biznesu i Przedsiębiorczości w Ostrowcu Świętokrzyskim, którą sprawował do śmierci[7].
W 1991 został członkiem korespondentem PAN[8]. Przewodniczył Komitetowi Nauk Politycznych PAN. Zasiadał w Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich. Był członkiem m.in. polsko-niemieckiej komisji podręcznikowej, Międzynarodowego Stowarzyszenia Nauk Politycznych i Międzynarodowego Stowarzyszenia Filozofów Prawa, a także członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Nauk Politycznych. W latach 1991–1997 pełnił funkcję sędziego Trybunału Stanu[3]. Był wizytującym profesorem w kilku uniwersytetach europejskich.
Zajmował się nauką o polityce, historią idei politycznych i prawnych, filozofią polityki, historią państwa i prawa. Znawca problematyki faszyzmu, narodowego socjalizmu, hiszpańskiego anarchizmu i historii hitlerowskich Niemiec.
Został pochowany na cmentarzu parafialnym w Sidrze k. Sokółki[3].
Odznaczenia
W 1945 otrzymał Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk, a w 1946 – Krzyż Walecznych[3]. 16 lipca 1954, za wybitne zasługi w dziedzinie nauki, został odznaczony przez Radę Państwa Srebrnym Krzyżem Zasługi[9]. W 1972 otrzymał Medal za Berlin. W 1977 został uhonorowany Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[3].
Publikacje
- Noc i mgła. Niemcy w okresie hitlerowskim (1962)
- Historia doktryn politycznych i prawnych (wspólnie z Janem Baszkiewiczem; 1970)
- U źródeł sukcesu i klęski. Szkice z dziejów hitleryzmu (1972)
- Państwo stanu wyjątkowego. Rzecz o systemie państwa i prawa Trzeciej Rzeszy (1964, wyd. II, zmienione 1974)
- Polityka i wojna. Świadomość potoczna a teorie XX wieku (1975)
- Lektury i przemyślenia. Pięć szkiców o książkach i ich autorach (1978)
- Norymberga. Prehistoria i ciąg dalszy (1982)
- Nauka o polityce (1984)
- W kręgu zbiorowych złudzeń. Z dziejów hiszpańskiego anarchizmu 1868–1939 (1991)
- Hiszpania (wspólnie z Barbarą Golą; 1999)
Przypisy
- ↑ Ryszka Franciszek, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-11-13] .
- ↑ a b Nota biograficzna na stronie Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk. [dostęp 2022-04-03].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Nota biograficzna na stronie Wydziału Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego. [dostęp 2022-04-03].
- ↑ Franciszek Ryszka, Pamiętnik inteligenta: dojrzewanie, Tom 1, Warszawa 1994, s. 275
- ↑ Prof. zw. dr hab. czł. koresp. PAN Franciszek Ryszka, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2022-04-03] .
- ↑ Zasłużeni wykładowcy. pwsbia.edu.pl. [dostęp 2020-04-09].
- ↑ Acta Scientifica Academiae Ostroviensis nr 1, 205-211. muzhp.pl. [dostęp 2022-04-03].
- ↑ Ryszka, Franciszek, [w:] Członkowie Polskiej Akademii Nauk [online], PAN [dostęp 2021-09-09] .
- ↑ M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1566
Identyfikatory zewnętrzne:
