František Daneš (językoznawca)

František Daneš
Data i miejsce urodzenia	23 lipca 1919 ; Písek
Data i miejsce śmierci	18 marca 2015 ; Praga
Zawód, zajęcie	językoznawca
Narodowość	czeska
Alma Mater	Uniwersytet Karola w Pradze
Uczelnia	Uniwersytet Karola w Pradze
Wydział	Filozoficzny
Stanowisko	od 1962 docent, potem profesor
	Odznaczenia

František Daneš (ur. 23 lipca 1919 w Písku, zm. 18 marca 2015 w Pradze) – czeski językoznawca, bohemista; popularyzator wiedzy nt. języka czeskiego.

Życiorys

Studia z zakresu bohemistyki i anglistyki na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Karola w Pradze, przerwane wojną, ukończył w 1947 r.^[1] Później pracował jako nauczyciel języka czeskiego i angielskiego w Gimnazjum Realnym im. Edwarda Beneša w Pradze. W 1962 r. został zatrudniony jako docent na Wydziale Filozoficznym UK, a w 1992 r. powołano go na stanowisko profesora.

W 1947 r. został zatrudniony w Instytucie Języka Czeskiego Akademii Nauk Republiki Czeskiej. W latach 1965–1970 i 1990–1994 był jego kierownikiem. Prowadził wykłady w Stanach Zjednoczonych, Niemczech, Holandii, Brazylii i Austrii^[1].

Członek towarzystw naukowych (Jazykovědné sdružení, Praskie Koło Lingwistyczne, Societas Linguistica Europea, Deutsche Gesellschaft für Semiotik, International Association for Dialogue Analysis)^[1]. Członek rad redakcyjnych czasopism „Slovo a slovesnost” i „Naše řeč”^[1].

Działalność naukowa

Poruszał zagadnienia z zakresu składni, semantyki, fonologii, stylistyki, socjolingwistyki i lingwistyki tekstu^[2]. Tworzył bądź współtworzył liczne publikacje naukowe z zakresu językoznawstwa^[2], a także popularyzował językoznawstwo na łamach czeskich periodyków „Literární noviny” i „Vesmír”. Brał udział w audycjach radiowych i programach telewizyjnych^[1]^[3].

Jego działalność naukowa wywarła wpływ na krajowe i zagraniczne badania z zakresu socjolingwistyki i kultury języka^[1]. Poświęcił się badaniom czeszczyzny literackiej^[2]. Analizował relację między językiem a społeczeństwem, postawy wobec języka oraz status społeczny języka standardowego i odmian niestandardowych. Udzielał się w dziedzinie higieny i terapii językowej^[1].

Za swój dorobek naukowy został w 2010 roku odznaczony Medalem Za Zasługi II stopnia^[4]. Został także uhonorowany Medalem Josefa Dobrovskiego oraz nagrodą De scientia et humanitate optime meritis^[1]^[5].

Wybrana twórczość

Soustava hudebních prostředků větných a její vztah k významové stavbě věty (1951)
Intonace a věta ve spisovné češtině (1957)
Malý průvodce po dnešní češtině (1964)
Věta a text – studie ze syntaxe spisovné češtiny (1985)
Český jazyk na přelomu tisíciletí (1997) ISBN 80-200-0617-6
Jazyk a text – výbor z lingvistického díla Františka Daneše (1999–2000) ISBN 80-85899-70-1
Jak napsat odborný text (współautorstwo, 1999) ISBN 80-85927-69-1

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h JiříJ. Kraus JiříJ., In memoriam František Daneš, „Linguistica Pragensia”, 25 (2), styczeń 2016, s. 171–172 (ang.).
↑ ^a ^b ^c JozefJ. Mistrík JozefJ., Encyklopédia jazykovedy, Bratislava: Obzor, 1993, s. 106, ISBN 80-215-0250-9, OCLC 29200758 (słow.).
↑ JiříJ. Nekvapil JiříJ., František Daneš on his seventieth birthday, „Philologica Pragensia”, 32 (4), 1989, s. 194–198 (ang.).
↑ Seznam vyznamenaných [online], Pražský hrad [dostęp 2022-01-07] (cz.).
↑ FrantišekF. Štícha FrantišekF., František Daneš devadesátiletý, „Vesmír”, 88, 367, 2009/6, vesmir.cz, 11 czerwca 2009 [dostęp 2020-01-25] (cz.).

Bibliografia

JiříJ. Černý JiříJ., JanJ. Holeš JanJ., Kdo je kdo v dějinách české lingvistiky, Praga: Libri, 2008, s. 113–117, ISBN 978-80-7277-369-5 (cz.).
Kdo je kdo: 91/92: Česká republika, federální orgány ČSFR. Díl 1, A–M, Praga: Kdo je kdo, 1991, s. 143, ISBN 80-901103-0-4 (cz.).
Kdo je kdo: osobnosti české současnosti: 5000 životopisů / (Michael Třeštík editor), wyd. 5, Praga: Agentura Kdo je kdo, 2005, s. 97, ISBN 80-902586-9-7 (cz.).
JosefJ. Tomeš JosefJ., Český biografický slovník XX. století: I. díl: A-J, Praga–Litomyśl: Paseka; Petr Meissner, 1999, s. 222, ISBN 80-7185-245-7 (cz.).