Gastrolity

Gastrolity (gr. gastḗr – ‘żołądek’, líthos – ‘kamień’) – kamienie i ziarna piasku znajdujące się w żołądku mięśniowym (mielcu) ptaków ziarnojadów (np.: łuszczaków, kuraków), a także krokodyli, fok oraz u wymarłych dinozaurów z grupy prozauropodów i zauropodów, celowo przez nie połykane. U ptaków są one drobne (z wyjątkiem gastrolitów strusi, które mają do 10 cm) i dość nieliczne. Dinozaury natomiast mogły mieć nawet do 200 dużych kamieni w żołądku.

Ułatwiają mechaniczne rozdrabnianie pokarmu, dzięki skurczom mięśni żołądka i wywołanym przez nie ciągłym ruchem gastrolitów, co powoduje rozcieranie pokarmu.

Mianem gastrolitów określa się także płaskie lub ziarniste wapienne twory znajdujące się w ścianie żołądka skorupiaków dziesięcionogich. Stanowią one zapasy węglanu wapnia (CaCO₃), wycofanego z pancerza w fazie przedlinieniowej cyklu linieniowego (faza poprzedzająca linienie) i wykorzystywanego ponownie do wysycania nowego szkieletu w fazie polinieniowej.

U krokodyli gastrolity pełnią także rolę balastu.

• Encyklopedia Biologia. Agnieszka Nawrot (red.). Kraków: Wydawnictwo GREG, s. 179. ISBN 978-83-7327-756-4.
• Marzena Popielarska-Konieczna: Słownik szkolny: Biologia. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2003, s. 169. ISBN 83-7389-096-3.
• gastrolity, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2015-01-25] .
• gastrolity. Słownik terminów biologicznych PWN. [dostęp 2015-01-25].