Goethyt – skupienie nerkowate
Goethyt , getyt [6] – pospolity minerał z gromady wodorotlenków . Chemicznie jest to tlenek wodorotlenek żelaza(III) , FeO(OH), w polimorficznej formie α[4] .
Został nazwany w 1806 r. na cześć niemieckiego poety Johanna Wolfganga von Goethego [6] [7] . Nazwa dotyczyła początkowo lepidokrokitu , minerału o tym samym składzie chemicznym, lecz o innej strukturze krystalicznej [7] . Wraz z lepidokrokitem goethyt tworzy mieszaninę zwaną limonitem [2] .
Właściwości
Tworzy skupienia promieniste, nerkowate, groniaste, zbite lub ziemiste. Wykształca kryształy igiełkowe [1] lub włoskowe, z wyraźnym podłużnym prążkowaniem[2] . Tworzy pseudomorfozy wielu minerałów[1] . Stosunkowo często występuje pod postacią amorficzną , zwykle jest dość słabo wykrystalizowany[3] .
Różnie wykształcone odmiany goethytu bywają określane odrębnymi nazwami[2] .
Ulega reakcjom : hydratacji (powstaje lepidokrokit ) oraz dehydratacji (produktem jest hematyt )[7] . Roztwarza się w kwasie solnym [8] .
Występowanie
Jest produktem przeobrażania (wietrzenia [7] ) minerałów żelaza (np. pirytu , magnetytu [7] ) w złożach rud żelaza; formuje się w czapie żelaznej , laterytach , żelaziakach czy piaskowcach żelazistych [9] . Kryształy goethytu powstają również w pogazowych pęcherzach skał wulkanicznych, w strefach utleniania kruszców. Często towarzyszą mu m.in. kupryt , malachit , azuryt [1] , hematyt , kalcyt [2] .
Goethyt jest jednym z najważniejszych składników tropikalnych pokryw laterynowych oraz pokryw terra rosy [3] .
Skupiska tego minerału znajdują się w Niemczech , w Siegen , Freisen [1] i Hirschberg , w Wielkiej Brytanii , w Lostwithiel , w Czechach [2] , Stanach Zjednoczonych , Brazylii , RPA ; Rosji oraz Australii [7] .
Zastosowanie
Przypisy
↑ a b c d e f g h i j k l m n Rupert Hochleitner: Minerały: kamienie szlachetne, skały . Warszawa: Multico, 2022, s. 62. ISBN 978-83-7763-613-8 .
↑ a b c d e f g h Olaf Medenbach, Cornelia Sussieck-Fornefeld: Leksykon przyrodniczy. Minerały . Warszawa: Świat Książki, 1996, s. 122, seria: Leksykon przyrodniczy. ISBN 83-7129-937-0 .
↑ a b c d Ryszard Krzysztof Borówka , Bernard Cedro : Skarby ziemi . Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 2001, s. 71–72. ISBN 83-88276-40-9 .
↑ a b c d Goethite [online], www.mindat.org [dostęp 2023-02-11] .
↑ Strunz Classification – Primary Groups [online], www.mindat.org [dostęp 2023-02-10] .
↑ a b Nazwy minerałów. W: National Geographic: Minerały świata . T. 4: Ametyst. RBA Coleccionables S.A.U., s. 2. ISBN 978-84-1329-296-0 .
↑ a b c d e f g goethite , [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2023-02-11] (ang. ) .
↑ Walter Schumann: Minerały świata . Warszawa: Alma-Press , s. 202. ISBN 978-83-7020-813-4 .
↑ Monica Price, Kevin Walsh: Kieszonkowy atlas skał i minerałów . Warszawa: Solis, [cop. 2010], s. 128. ISBN 978-83-87112-84-4 .
Identyfikatory zewnętrzne: